Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- TV Net'te yayınlanan "Sağlık Raporu" programında, sunucu ve konuk olarak Güney Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Genetik Anabilim Dalı öğretim üyesi Yardımcı Doçent Doktor İltar arasında genetik konusu ele alınıyor.
- Program, genetik nedir, genetik testler ne zaman yapılır, doğum öncesi ve doğum sonrası genetik testler, genetik danışmanlık ve genetik testlerin suistimal edilme riski gibi konuları kapsamlı şekilde inceliyor. Ayrıca genetik testlerin kanser riski belirleme, kalıtsal hastalıklar ve toplumsal genetik hastalıklar açısından önemi, genetik test sonuçlarının paylaşılması ve kişiselleştirilmiş tıp uygulamalarındaki rolü de ele alınıyor.
- Videoda genetik testlerin SGK kapsamında olup olmadığı, devlet tarafından onaylanan listeler, özel sektördeki uygulamalar, genetik danışmanın rolü, risk değerlendirmesi ve hastalara sunulan öneriler hakkında detaylı bilgiler veriliyor. Ayrıca meme kanseri, kas erimesi ve akraba evliliğinin genetik riskleri gibi konular da programda ele alınıyor.
- 00:21Genetik Nedir ve Önemi
- Sağlık raporu programında tıpta genetik, genetik testler ve genetik danışmanlığı konuları ele alınacak.
- Genetik, genlerle belirlenen, anne babamızdan aldığımız özelliklerin gen adı verilen küçük üniteler tarafından kodlanmasıdır.
- Genetik, geleceğin bilimi olarak görülür ve ileride insanlar yaşam tarzlarını genetik testlerle belirleyecekler.
- 02:50Genetik Özellikler ve Hastalıklar
- Genetik özellikler göz rengi, saç rengi, zeka düzeyi ve psikolojik davranışlar gibi çeşitli özelliklerdir.
- Genler belli özellikleri çok fazla etkilerken, çevresel faktörler, yaşam tarzı ve beslenme tüm insan sağlığı davranışları üzerinde etkilidir.
- Genler hamilelik süreci başladığından itibaren insanın gelişimi için etkili olur ve doğum öncesi tanı yöntemleriyle belirlenebilir.
- 05:05Genetik Testlerin Önemi ve Riskleri
- Angelina Jolie'nin genetik test sonucu meme kanseri riskini fark edip iki memesini aldırması, genetik testlerin toplum bilinçlenmesi açısından etkili olduğunu gösterir.
- Genetik testler hem yararlı hem de suistimale açık riskler taşıyabilir.
- Genetik test yaptırmadan önce mutlaka bir genetik uzmanının hastayı konsülte etmesi gerekiyor.
- 07:29Genetik Testlerin Türleri
- Genetik testler doğum öncesi ve doğum sonrası iki bölüme ayrılır.
- Doğum öncesi testler, hamileliğin belli dönemlerinde yapılan koryon villus biyopsisi, amniyosentez ve kordosentez yöntemleriyle embriyonun risklerini belirler.
- Doğum sonrası testler, hastalıkta tanı koydurucu veya risk belirleyici testlerdir ve kanser riski gibi konuları anlamak için kullanılır.
- 09:58Genetik Testlerin Uygulanması
- Genetik testlerin kesinlikle bir genetik uzmanının bilgisi altında yapılması gerekir.
- Genetik birimleri, başka birimlerden gelen hastalar ve örnekleri inceler ve klinisyenlerle yakın işbirliği içinde çalışır.
- Genetik uzmanı, klinisyenin önerdiği testlerin uygulanabilirliği, fiyatı ve hasta için gerekli olup olmadığı konusunda süzgeç görevi görür.
- 12:38Genetik Testler ve Devlet Ödemeleri
- Genetik listeleri karmaşık olup, hastalıktan ziyade teknolojinin uygulanması önemlidir ve her yıl yeni teknolojiler uygulanmaktadır.
- Devlet tarafından listeye alınması ve adapte edilmesi zor olan yeni teknolojiler, mümkün olduğunca en uygun olanı hastaya uygulamaya çalışırlar.
- Genetik alanında bilinçli veya bilinçsiz suistimaller olabilir, bu hem devlet açısından yararlı değil hem de hastayı gereksiz endişelere sevk edebilir.
- 14:08Genetik Testlerin Psikolojik Etkileri
- Genetik risk testleri hastayı son derece güç durumlarda bırakabiliyor ve genetik danışma açısından zor oluyor.
- SGK, gerekli gördüğünde genetik testlerin ödemesini yapıyor, özellikle kamu hastanelerinde hekimin genetik teste ihtiyacı olduğunu belirtmesiyle ödeme kapsamında oluyor.
- Özel sektörde genetik check-up yaptırmak isteyenler var, özellikle kanser konusunda risk belirleme ve daha sağlıklı olma konusunda çok fazla test yaptırılıyor.
- 15:12Genetik Testlerin Önemi ve Doğruluğu
- Bazı genetik testler gerçekten önemli ve hastanın gelecekteki sağlığı için etkili olabilecek sonuçlar elde edilebiliyor.
- Genetik gelişmekte olan bir dal olup, her şeyi kontrol edebilmek güç, ancak genetiğin önemli bir farkı diğer dallardan bütün aileyi ilgilendirebiliyor.
- Genetik testin özgünlüğü ve duyarlılığı çok önemli, doğru testi uygulamak gerekiyor.
- 16:34Genetik Hastalıklar ve Tarama Programları
- Bazı genetik hastalıklar belli toplumlar için daha fazla risk taşıyor çünkü bu hastalıklar o toplumların genetik havuzunda daha sık taşınıyor.
- Türkiye için talesemi önemli bir hastalıkken, Kuzey Avrupa ülkeleri için kistik fibroz daha önemli bir genetik hastalık.
- Sağlık bakanlıkları, hatalı genin sıklığı yüksek olan toplumlar için tarama programları geliştirebiliyor.
- 18:14Kanser ve Genetik Testler
- Kanser açısından kalıtsal bir gen bozukluğu var mı yok mu onu anlamak mümkün, örneğin BRCA1 geni meme kanserine neden oluyor.
- BRCA1 geni bozuk bulunan bir kişinin seksen yaşına kadar meme kanseri olma riski yaklaşık yüzde yetmiş.
- Genetik danışmanlık, riskleri anlatır, bilgileri verir ve seçenekleri sunar.
- 20:06Genetik Hastalıklar ve Aile Ağacı
- Genetik hastalık mutlaka kalıtsal hastalık demek değil, kalıtsal hastalık genetik hastalığın bir grubu gibi düşünülebilir.
- Genetik danışmada hastanın verdiği bilgi, aile ile ilgili bilgi ve aile ağacı hastalığın genel karakteri açısından önemli bilgi veriyor.
- Genetik danışmanlar bazen tek bir vakadan yola çıkarken, gerekirse bütün aileyi veya yakın akrabaları çağırıp incelemek durumunda kalabiliyorlar.
- 22:25Genetik Test Sonuçları ve Karar Verme Süreci
- Genetik test sonucu aldıktan sonra hasta ile riskler paylaşılıp ilgili klinisyene yönlendiriliyor.
- Hastalar genellikle cerrahla konuşarak meme kanseri için cerrahi yöntemleri ve zamanlamasını kararlaştırıyor.
- Genetikçi, klinisyen ve hasta arasında iyi iletişim olması ve birlikte karar verme süreci önemlidir.
- 23:46Kas Erimesi ve Genetik İlişkisi
- Kas erimesi genetikle ilişkili olabilir ancak tüm nedenleri bilmek gerekir.
- Kas erimesi klinik tablosu doğrudan genetikle ilişkili olmayabiliyor.
- Aile ağacının çıkarılması, aile bilgisinin alınması ve ailede başka bakanın olup olmadığının incelenmesi çok önemlidir.
- 25:01Akraba Evliliği ve Genetik Riskler
- Akraba evliliği genetik açıdan bazı sıkıntılar doğurabilir, ancak genetik danışmanlar evlenmeyi tavsiye etmezler.
- Akraba evliliklerinde aynı atadan gelen bireylerden kötü veya bozuk kusurlu gen taşıma riski genel popülasyona göre daha fazladır.
- Anne ve baba hasta olmasa bile taşıyıcı olabilir ve çocukta iki kopya olarak bir araya geldiğinde hasta olabilir.
- 27:47Akraba Evliliği Riskleri ve Genetik Danışmanlık
- Akrabalık ne kadar uzaksa risk o kadar düşüktür ve akrabalık derecelendirmesi yapılır.
- Genetik danışmanlığa evlenmeden önce gelenler var ve bazen evliliğe karar vermek için bile gelirler.
- Riskler belirtilse de her zaman olacak diye bir şey yoktur, her çocuk için belirli bir risk vardır.
- 30:04Kişiselleştirilmiş Tıp ve Genetik
- Tıbbın geleceği bireyselleştirilmiş veya kişiselleştirilmiş tıp olacak, bu hastanın özelliklerine göre tedavi vermeyi amaçlar.
- Genetik testlerle hastanın özellikleri belirlenip, bu sonuçlara göre hangi tedavinin yararlı olacağına karar verilebilir.
- Genetik testler sayesinde en uygun tedavi seçilebilir ve hastalığın prognozu hakkında bilgi edinilebilir.
- 32:26Genetik Testlerin Ekonomik Faydaları
- Genetik testler sayesinde zaman ve para kaybı önlenir, lüzumsuz tedaviler yapılmaz.
- Amerika Birleşik Devletleri'nde milyarlarca dolar kanser tedavilerinde lüzumsuz yere harcanıyor.
- Genetik testler son derece ucuza mal edilecek ve hem hasta hem de devlet açısından büyük geri dönüşler sağlayacak.