Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Hakkım Var" programında Deniz Avukat Temel Özer, konuk olarak Avukat Ahmet Evcimen ile iş hukukunda kıdem tazminatı konusunu ele alıyor.
- Program, kıdem tazminatının ne olduğu, kimler tarafından alınabileceği ve alınamayacağı konularını kapsamlı şekilde ele alıyor. İşverenlerin ve işçilerin haklı fesih imkanları, kıdem tazminatının hesaplanma yöntemi, tavan değeri ve gelir vergisi iadesi gibi konular detaylı şekilde açıklanıyor. Programın son bölümünde ise kıdem tazminatı fonu tartışmaları ve Avrupa'daki düzenlemeler ele alınıyor.
- Videoda ayrıca kadın işçilerin evliliği, emeklilik halleri ve ölüm hali gibi kanuni sebepler, ücret ödenmemesi, mobbing gibi haklı fesih durumları ve bunların uygulamaları anlatılıyor. Kıdem tazminatı fonunun artıları ve eksileri tartışılırken, fonlaşma durumunda uzun yıllar çalışan işçilerin son ücret üzerinden hesaplanan tazminatlarının fon tarafından karşılanamayacağı endişesi de dile getiriliyor.
- 00:10Kıdem Tazminatı Programı Tanıtımı
- Deniz Avukat Temel Özer, "Hakkım Var" programında iş hukukunda çalışanların en çok düşündüğü kıdem tazminatı konusunu güncel durumlarıyla ele alacak.
- Programda kıdem tazminatının nasıl alınır, kimler alır, kimler alamaz, 2019'da gelen ikale sözleşmeleri ile gelir vergisi iadesi konuları ve kıdem tazminatı fonu tartışmaları ele alınacak.
- Konuk Avukat Ahmet Evcimen, kıdem tazminatı fonu tartışmalarının son birkaç senedir mevzu olduğunu belirtiyor.
- 01:26Kıdem Tazminatı Fonu Tartışmaları
- Kıdem fonu ilk kez akla gelen bir şey değil, 4857 sayılı İş Kanunu'nda kıdem tazminatı konusu 2003 yılında yürürlüğe girdiğinde konulmamıştır.
- Yeni yasaya eski yasadaki maddesi kullanılmaktadır çünkü 2003 yılında fonun oluşturulacağı düşünülmüş, ancak 15 yıl içinde defaten fonun oluşacağı söylenmiş ve sonunda herkesin üzerinde mutabakat sağlayıcı bir fon oluşturulması kararlaştırılmıştır.
- Kıdem tazminatının hesaplanması ve hak kazanma imkanları yönünden hala eski yasadaki 1475 sayılı yasadaki 14. madde kullanılmaktadır.
- 02:31Kıdem Tazminatının Tanımı ve Amacı
- Yargıtay kararına göre kıdem tazminatı üç sebepten dolayı verilir: iş yerindeki makinanın amortismanı varken insan bedenindeki yıpranmanın karşılığıdır.
- İkinci sebep, uzun süre işyerinde çalışmakla işyerine maddi katkı sağlamış olan işçinin payının alınmasıdır.
- Üçüncü sebep, yaşlandığı düşünülen iş yerinden ayrılan işçi yeni bir iş bulmakta zorlanacağı için verilir.
- 03:34Kıdem Tazminatı Alabilen Çalışanlar
- Her çalışan kıdem tazminatı alamaz, bazı hallerde alır.
- Kıdem tazminatı alabilen çalışanlar üç grup halinde izah edilebilir: işveren işçisini işten çıkarmıştır ve haklı bir sebebi yoktur.
- İşverenin haklı fesih halleri arasında sağlık durumları ve ahlaka aykırı hareketler bulunmaktadır.
- 04:39Haklı Fesih Durumları
- İş mahkemelerinde yoğunlaşmış davaların içeriğinde en çok haklı fesih imkanı olarak işverenler tarafından kullanılan hallerin başında devamsızlık gelir.
- Bir ay içerisinde üç gün, arka arkaya iki gün veya iki tatil sonrası iş günü mazereti olmaksızın işe gelmezse işçi iş akdi feshedilebilir.
- İşyerinde işverenine, aile üyelerinden birisine veya başka bir çalışana karşı cinsel taciz iddiaları durumunda da işçinin iş akdi haklı olarak sonlandırılabilir.
- 05:45Cinsel Taciz ve Kavga Durumları
- Cinsel taciz durumunda önemli olan eylemin objektif olarak cinsel taciz olarak düzenlenip düzenlenemeyeceğidir, karşıdakinin hassasiyeti veya kişinin geniş ya da laçkalığı önemli değildir.
- Çalışanın bir başka çalışana veya işverenine karşı hakarette bulunması, sataşması veya kavgaya karışması durumlarında da iş akdi haklı olarak sonlandırılabiliyor.
- Son yıllarda Yargıtay, kavga olayında bir işçinin iş hakkını feshedemez çünkü haklıymış, kendisini savunmuş veya ilk eylem karşı taraftan gelmiş şeklinde karar vermektedir.
- 07:15İşverenin Haklı Fesih İmkanları
- İşverenin iş akdini feshetme hakkı, işçinin görevini yapmamakta ısrar etmesi durumunda geçerlidir; ısrar kelimesi önemli olup, işçinin bir kere daha hatırlatılması gerekir.
- İşyeri güvenliğini tehlikeye atmak durumunda iş akdi feshedilebilir, ancak zarar meydana gelmiş olmasına gerek yoktur; örneğin teknik cihazın kontrol edilmesi gereken bir yerde sigara içmek.
- İşçinin işyerine brüt maaşının geçecek kadar zarar vermesi durumunda iş akdi feshedilebilir, ancak bu durum işin doğasına göre değerlendirilmelidir.
- 10:40İşverenin Haklı Fesih İmkanları (Devam)
- İşçinin işverenini yanıltması durumunda (kendisinde olmayan bir özellik varmış gibi söylemesi veya var olan bir durum yokmuş gibi açıklaması) iş akdi feshedilebilir.
- İşverenin haklı fesih imkanları dışında işçiyi işten çıkarması durumunda işçinin kıdem tazminatı hakkı oluşur.
- İşçinin haklı fesih imkanları vardır ve bu durumda işçi işten çıkabilir; bu durum 24. maddede başlıklar halinde sayılmıştır.
- 12:51İşçinin Haklı Fesih İmkanları
- Sağlık sebepleri nedeniyle işçi işten çıkabilir, ancak bunun için bir sağlık kuruluşundan rapor alması gerekir.
- İşçinin cinsel tacize maruz kalması durumunda, işverenden geliyorsa aynı gün iş akdini feshedebilir, üçüncü şahıstan veya başka çalışandan geliyorsa işverene bildirmesi ve gerekli önlemler alınmazsa iş akdini feshedebilir.
- İşçinin pozisyonu veya ücreti aleyhe değişiklik yapıldığında, yazılı olarak altı gün içinde kabul etmezse iş akdini feshedebilir.
- 15:32İşçinin Haklı Fesih İmkanları (Devam)
- İşyeri değişikliği durumunda (şehir veya semt değişikliği) işçinin iş akdini feshedebilme hakkı vardır, ancak sözleşmede böyle bir imkan verilmemişse veya işveren bu hakkını objektif kullanmıyorsa.
- İşçi emeklilik nedeniyle iş akdini feshedip kıdem tazminatını alabilir; emeklilik için ya kuruma başvurup emekli maaşını bağlaması gerekir ya da sigorta primini ve sigortalılık süresini tamamlamış olmasına rağmen yasal yaş şartını tamamlayamamışsa kurumdan yazı alması gerekir.
- İşyerinde 15 yıl çalışmış olmak gerekmez, başka yerlerde çalışmış olup toplam 15 yıl şartı dolduğunda bu hakkı kullanabilirsiniz.
- 18:10Kıdem Tazminatı Hakkı ve Özel Durumlar
- Bir işyerinde 15 yıl 3600 gün çalışmış bir işçi, kıdem tazminatını aldıktan sonra başka bir yerde çalışabilir ve oradan da 2 yıllık kıdem tazminatı alabilir.
- Kadın işçiler evlendikten sonraki bir yıllık süre içerisinde iş akdini feshedebilir, ancak bu imkan resmi evlilik işlemi yapıldıktan sonra geçerlidir.
- Mobbing, işyeri kabalığından farklıdır; mobbing için sadece belirli bir işçi grubuna özel bir işlemin yapılmış olması gerekir.
- 21:09Kıdem Tazminatı Hakkı İçin Diğer Nedenler
- İşverenin işçiyi iş yerini terk etmek için az iş vermesi durumunda, işçi mahkemede kıdem tazminatını alabilir.
- Ücretin ödenmemesi, geç ödenmesi, sigortaya eksik bildirim, fazla mesai ücreti ödenmemesi, hafta tatili ücreti ödenmemesi gibi durumlarda işçi iş akdini feshedebilir.
- İşçinin gerçek ücreti tam olarak ödenmiyorsa, sigortaya eksik bildiriliyorsa, fazla mesai ücreti ödenmiyorsa, hafta tatili ücreti ödenmiyorsa, geçen senelerde verilen ikramiyeler, primler, yakacak yardımı bu sene ödenmemiş ise işçi iş akdini feshedebilir ve kıdem tazminatını alır.
- 24:24Kıdem Tazminatı Hesaplama
- Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her yıl için bir aylık ücretin 30 günlük karşılığı olarak hesaplanır, kalan küsuratlı dönemler için de aynı oranda hesaplama yapılır.
- Hesaplama son ücret üzerinden yapılır ve bu ücret giydirilmiş brüt ücrettir; net ücretten brüt ücreti bulmak için yaklaşık 1,40 katı alınır.
- İşyerindeki sosyal imkanlar (yemek, servis, ikramiye) brüt ücretin üzerine ilave edilir, ancak kıdem tazminatı tavanı vardır ve bu tavanı aşmak yasaktır.
- 27:33Kıdem Tazminatı Fonu Hakkında Görüşler
- İzleyiciler arasında kıdem tazminatı fonu kurulması konusunda farklı görüşler vardır; bazıları bu uygulamanın olumlu olduğunu, bazıları ise işçilerin kazanılmış haklarının gasp edilmesini tasvip etmediğini belirtmektedir.
- Kıdem tazminatı konusu yıllardır kanayan bir yara olarak görülüyor ve her iktidar iktidara gelmeden önce bu konuyu ele alacağını söylüyor ancak sonrasında bu konuda ilerleme göstermiyor.
- Kıdem tazminatı fonu, çalışanları korumak amaçlı yapılmış bir çalışma olarak görülüyor ve işten çıkarılan işçilerin yeni iş bulana kadar rahat bir iş arayışı içerisine girebilecekleri bir dayanak olarak değerlendiriliyor.
- 29:58Kıdem Tazminatı Fonu Tartışması
- Kıdem tazminatı fonu konusu tartışmada olup, röportajlarda olumlu yorumlar alınamamıştır.
- Dünya uygulamasında İspanya ve Avusturya dışında kıdem fonu şeklinde bir fon bulunmamaktadır.
- İspanya ve Avusturya'daki kıdem fonu yapıları eleştirilen yapılardır.
- 30:41Kıdem Tazminatı Fonu'nun Artıları ve Eksileri
- Fonlaşma uygulamasının artıları arasında aynı işyerinde çalışan yüzlerce işçi arasında kıdem tazminatına kavuşma oranının artması bulunmaktadır.
- Türkiye'de kıdem tazminatına kavuşan işçi oranı çok düşük seviyededir.
- Fonlaşma uygulamasının en büyük endişesi, işçilerin şimdiye kadar olan çalışmalarından kaynaklı haklarının yeni fona nasıl geçirileceği konusudur.
- 31:22Kıdem Tazminatı Hesaplama ve Fonlaşma
- Otuz yıl çalışıp üçbin lira maaş alan bir işçi doksan bin lira kıdem tazminatı alırken, maaşı dörtbin liraya çıktığında bu miktar yüzyirmi bin lira olmaktadır.
- Fonlaşma uygulamasında her yıl ücret üzerinden yatırılan kısmın fon değerlenmesi ayrı bir hesaplama olarak değerlendirilmektedir.
- İşçilerdeki asıl endişe, otuz sene çalışıp son ücret üzerinden kıdem tazminatının fon tarafından karşılanamayacağı şeklinde düşünülmektedir.