Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Diyanet tarafından sunulan bir televizyon programıdır. Programda sunucu, Dr. Hüseyin Kayapınar (fıkıh uzmanı) ve Avukat Bekir Korkmaz (hukuk uzmanı) gibi konu uzmanları yer almaktadır.
- Program, işçi ve işveren hakları konusunu iş hukuku ve İslam hukuku perspektifinden ele almaktadır. İzleyicilerden gelen sorular yanıtlanarak iş sözleşmeleri, ücret hakları, mesai ücretleri, kıdem tazminatı, işten çıkarılma durumları, engelli işçilerin hakları, sendika ilişkileri gibi konular detaylı şekilde tartışılmaktadır.
- Programda ayrıca işçinin "ecir-i has" ve "ecir-i müşterek" olarak adlandırılan durumları, işverenin işçiyi başka bir şehre gönderme hakkı, işyerindeki ikramlar, cuma namazı için izin verilmesi, işçinin işverenin mallarına zarar vermesi gibi konular da işlenmektedir. İşverenlerin işçilere baskı yaparak istifa dilekçesi alması durumunda tazminat hakkı, işsizlik maaşı ve tazminat hakları gibi yasal konular hakkında da bilgiler verilmektedir.
- 00:18Programın Tanıtımı
- Programda işçi ve işveren hakları konusu ele alınacak ve izleyicilerden gelen sorular cevaplanacak.
- Programda fıkhi boyutları Dr. Hüseyin Kayapınar, merk'i boyutları ise Avukat Bekir Korkmaz cevaplayacak.
- İzleyiciler canlı yayına 312 294 42 94 numaralı telefondan, diyanet.gov.tr adresinden veya sosyal medya üzerinden katılabilirler.
- 01:50İşçi Ücreti Hak Edilme Koşulları
- İslam fıkhında işçi ücreti hak edilme koşulları sözleşmede belirlenen şartlara, işin bitimine veya işçinin kendisini işverenin vereceği işe amade kılmasına bağlıdır.
- Özel işçi (ecir-i has) ve genel işçi (ecir-i müşterek) olarak iki farklı işçi türü vardır.
- Genel işçi (ecir-i müşterek) işini bitirdiği zaman, özel işçi (ecir-i has) ise işbaşı yaptığı zaman ücreti hak eder.
- 03:37İşçi Ücreti Ödeme Süreci
- İşçi ücreti hak edilmesiyle alımı farklıdır; ücreti hak eder ancak ne zaman alacağı sözleşmeye bağlıdır.
- İşçi ücretini alma zamanı sözleşmeye göre değişebilir; günlük işçinin ücreti akşam, haftalık işçinin ücreti hafta sonu, aylık işçinin ücreti ay sonu alınabilir.
- Türkiye'de memurların maaşı genellikle ay başında veya ortasında, fabrika işçilerinin ise iş bitiminde ödenir.
- 05:28İş Kanunu ve Ücretler Kanunu
- İş Kanunu ve Borçlar Kanunu'nda sözleşme özgürlüğü çerçevesinde taraflar ücretin ne zaman ödeneceğini belirleyebilirler.
- Ücret, bir kimseye iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve parayla ödenen tutardır.
- Kanunun gereği olarak ücret en geç ayda bir kez ödenir, bu süre toplu iş sözleşmeleri ile en fazla bir haftaya düşürülebilir.
- 06:19İşverenin İşçiye Yükleme Hakkı
- İşveren, işçi ile yaptığı sözleşmede yer almayan ve kanuna, ahlaka, adaba aykırı olmayan hükümleri sonradan eklenebilir.
- İşveren, işçiyi farklı bir şehre gönderip çalıştırabilir, ancak işçinin sözleşmede belirtilmemiş olsa bile altı gün içerisinde iş şartlarının değişmesi sebebiyle fesih hakkını kullanabilir.
- İşveren, sözleşme gereği işçinin taahhüt ettiği işten daha basit ve daha az yorucu bir işi yapmasını isteyebilir, ancak tersi durumda işçi bu isteğe uymak zorunda değildir.
- 11:20İşverenlerin Kıdem Tazminatı Hileleri
- İşverenler, vergi kaçırmak için işçilere kıdem tazminatından faydalanmaması için sigortalı sildirme ve tekrar başlama gibi hileli yöntemler kullanabilir.
- İşçinin haberi olmadan bu tür hileler yapıldığında, işçinin fesih hakkı kullanarak kıdem tazminatını alabilir ve hizmet tespiti davası açabilir.
- İşverenlerin bu tür hileleri yasal olarak hile olarak nitelendirilir ve vergi kaçırmak, sahtekarlık gibi suçlar oluşabilir.
- 13:47İşyerinde İkram ve Cuma Namazı Sorunları
- İşyerindeki malı işçinin haberi olmadan sarf etmesi caiz değildir, ancak örfen kabul edilen ufak ikramlar yapılabilir.
- İşveren, işçisine Cuma namazı için izin verme mecburiyetindedir, aksi halde işçinin dini özgürlüğü ihlal edilmiş olur.
- İşçinin inancını yaşama imkanı bulamadığı işlerinde çalışmasının yerine, rahatça ibadetlerini yapabileceği bir iş aramak tavsiye edilir.
- 20:37İşçinin Sorumlulukları ve İşverenin Zorunlulukları
- İşçilere işyerinde sadakat borcu, özen borcu ve işverenin talimatlarına uyma yükümlülüğü vardır.
- İşverenler, işçilere asgari ücretten az maaş vermek ve resmi tatillerde mesai parası ödememek gibi hukuka aykırı davranışlarda bulunamazlar.
- İslam inancında adalet, kul hakkı, Allah korkusu ve sözleşmelere riayet gibi değerler işverenlerin işçilere haklarını gözetmesini gerektirir.
- 23:13İşveren-İşçi İlişkisi ve Hadis Örneği
- Hadis kitaplarında yer alan mağara olayında, bir çoban ücretini almadan işten ayrıldıktan sonra, işvereni onun ücretinin nemalini çalıştırarak sürü oluşturmuş ve onu geri vermiştir.
- Bu hadis, insanların birbirlerinin hakkını gözetmesi ve işverenin işçinin hakkını gasp etmemesi gerektiğini vurgulamaktadır.
- İşverenin işçinin ücretini almadan çalıştırması, işçinin mesai ücretlerini alması hakkı vardır.
- 24:18İş Kanunu ve İşçi Hakları
- İş Kanunu'na göre hafta sonu ve resmi tatillerde çalıştırılan işçilerin ücretlerinin verilmesi gerekir, verilmediği takdirde iş mahkemelerinde dava açılabilir.
- İşverenlerin asgari ücretin altında maaş vermesi ve vergi kaçırmak için sahtekarlık yapması ceza hukuku anlamında cezai takibata maruz kalabilir.
- İşçilere kıdem tazminatı ödenmemişse, İş ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na bağlı 170 hattını arayarak şikayet edebilirler.
- 26:35İşveren-İşçi İlişkilerinde Uygun Çözümler
- İşçilere işsiz kalmak endişesi olmamalıdır, işvereniyle karşılıklı konuşup anlaşarak uzlaşabilirler.
- İşçinin noter marifetiyle ihtarname çekmesi, ileride dava açıldığında en büyük dayanak delil teşkil eder.
- İşçilere doğrudan iş burada'ya müracaat edebilir, iş müfettişlerince soruşturma açılabilir.
- 28:16İşveren-İşçi Sözleşmesi ve Haklar
- İşveren ve işçi arasındaki sözleşme, kanunlar ve özel anlaşmalar olmak üzere iki türlü olabilir.
- Sözleşmenin şartlarından birinin dışına çıkılması durumunda, aleyhine olan kişinin rızası gerekir.
- İşveren ve işçi arasındaki ilişki karşılıklı hak ve hukuk gözeterek dürüstlük içerisinde olmalıdır.
- 30:47İşveren İstismarı ve İşçi Hakları
- İşverenlerin zorla baskı kurarak istifa dilekçesi alması, işçinin haklı sebeple iş sözleşmesini feshetme sebebi olarak değerlendirilir.
- İşçilere ihbar tazminatı ve kıdem tazminatı alabilir, ayrıca işe iade davası açabilirler.
- İşverenlerin işçilere sürekli baskı yapması, işçinin işten çıkmak için zorlaması olarak değerlendirilebilir.
- 34:25İşveren-İşçi İlişkileri ve İş Akdi
- İşveren-işçi ilişkilerinde iş akdi süreli veya süresiz olabilir; süreli akdlerde belirlenen süre dolmadan işveren işçiyi çıkaramaz.
- Süresiz iş akdinde ise işveren istediği zaman işçiyi çıkarmakta serbesttir, ancak kanun zorunlu süreler belirlemişse bu sürelerin uygulanması gerekir.
- İşveren işyerini kapatmışsa işçiyi çıkarması zorunludur, ancak özel anlaşma varsa veya kanun sınırlama getirmişse işveren işçiyi çıkaramaz.
- 36:24İşçi Hakları ve Dava Yolları
- İşverenin işçiyi haksız yere çıkarması durumunda işçi vakit geçirmeden dava yoluna başvurabilir.
- İşçi çalışma bakanlığına veya 170 hattına başvurabilir, ayrıca kazadan önce 120 gün boyunca kesintisiz primleri ödenmişse geçici iş göremezlik ödeneğinden faydalanabilir.
- İşçinin vücudundaki sıkıntılar iyileşmeyecek düzeyde ise geçici ve sürekli iş göremezlik ödeneğinden faydalanabilir.
- 38:33İş Akdinin Feshi
- İşçi veya işveren tek taraflı olarak iş akdini feshedebilir, ancak süre konmuşsa normal şartlarda süre dolmadan pespes edilemez.
- Mazeretli durumlarda (ailevi sebepler, iş değişikliği gibi) iş akdi feshedilebilir.
- İşçi keyfi olarak istifa etmişse tazminat alamaz, ancak iş kanunu 4. maddesindeki sebeplere dayalı olarak fesih edebilir ve kıdem tazminatı alabilir.
- 41:46Doğum Yapan İşçilerin Sosyal Hakları
- Doğum yapan işçiler doğumdan önce ve sonra toplam sekiz hafta ücretli izne ayrılabilir.
- Ücretli izin süresi bittiğinde hekim raporuyla altı aya kadar ücretsiz izine ayrılabilir.
- Doğum yapan işçinin işyerinde günde bir buçuk saat çocuğunu emzirme hakkı vardır.
- 44:28Engelli İşçilerin İş İmkanları
- Engelli işçiler iş kurumlarından iş yerlerine gönderildiğinde kabul edilmemektedir.
- İş yerleri engelli işçileri kabul etmeyi reddediyor, ancak engelli olmasa bile iş bulmak zor olabilir.
- Engelli işçilerin iş bulma imkanları sınırlıdır.
- 45:30İşyerinde Zorla İstifa Sorunu
- Konuşmacı, on bir yıla yakın çalıştığı iş yerinden zorla istifa ettirildiğini ve kıdem tazminatı alarak imza attırdığını belirtiyor.
- Hocalar, bu tür durumda kişi tanıkla ispat ederek dava yoluna gidebilir, ancak zaman aşımı önemli bir engel olabilir.
- İşe iade davası açılabilir ve kıdem tazminatı verilmesine rağmen kişi hala faydalanabileceği yolları deneyebilir.
- 46:21İşverenlerin Engelli Çalıştırma Zorunluluğu
- Kurumlar ve işverenlerin belirli bir oranda engelli personel çalıştırma zorunluluğu vardır.
- Fıkıhta bir hüküm olsa bile, böyle bir durumda uygulama imkanı yoktur.
- İnsanlar karşıdaki kişiye şefkatle davranmalı ve yardımcı olmalıdır.
- 47:58Sendikalar ve İşçi Hakları
- İşçi sendikaya üye olmak suretiyle sendikayı kendisini vekil etmiş olur ve sözleşmeye taraf olabilir.
- Özel işçiler, işverenin izni olmadan başka yerde çalışamaz çünkü bu işverene zarar verebilir.
- İşverenin talimatlarına bağlı olarak ve işi aksatmadığı sürece başka yerde çalışabilir.
- 49:45Devlet Memurlarının Çalışma Koşulları
- Devlet memurları için ticaret yasağı vardır, iş yerini aksatıyorsa soruşturma geçirir.
- Resmi bir kaydı yoksa gayriresmi olarak başka iş yapabilir, ancak bu konuda kesin bir karar verilmemektedir.