Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Barrovizyon'da İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Komisyonu Başkanı Avukat Hasan Erdem ile yapılan bir röportajdır. Ayrıca bilirkişilik yapan ve fazla mesai ücretlerinin hesabını yapan bir uzman da konuşmacılar arasındadır.
- Video, iş hukukunda fazla mesai alacakları konusunu kapsamlı şekilde ele almaktadır. Çalışma sürelerinin belirlenmesi, fazla mesai kavramı, ücret hesaplamaları, fazla çalışma yapabilecek ve yapamayacak kişiler, yıllık 270 saatlik sınır ve davalarda ispat yükü gibi temel konular açıklanmaktadır. Ayrıca, tanık beyanının yeterliliği, bordrolardaki tahakkukların etkisi, yazılı delil gerekliliği ve dava sürecinde dikkat edilmesi gereken hususlar detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca, üst düzey yöneticilerin fazla mesai talep edebilme durumu, part time çalışmalarda fazla mesai olup olmadığı, zamanaşımı defi, dava dilekçesine karşı zamanaşımı definde bulunmanın farklı yönleri ve Türkiye'deki kayıt dışı ekonomi ile çift bordrolu sistemin çalışanların hak kaybına neden olduğu gibi pratik bilgiler de paylaşılmaktadır.
- 00:56İş Yasasında Çalışma Süreleri
- İş yasasında çalışma süresi haftalık 45 saat, günlük 11 saat ve gece çalışma süresi 7,5 saat olarak belirlenmiştir.
- Bu süreleri aşan çalışmalar fazla mesai olarak değerlendirilir.
- Gece çalışma süresi saat 20 ile sabah 6 arasındaki periyoda denk gelir.
- 02:56Ara Dinlenmeler ve Çalışma Süresi Hesaplaması
- 4 saate kadar olan çalışmalarda 15 dakika, 7,5 saate kadar olan çalışmalarda en az 1 saat, 7,5 saati geçen çalışmalarda en az 1,5 saat ara dinlenmesi söz konusudur.
- Ara dinlenme, yemek molası, tuvalet molası ve sigara içme gibi nefes alma ve içme serbesti olarak tasarrufta bulunduğu süreyi kapsar.
- Ara dinlenmeler çalışma süresinden düşülerek net çalışma süresi hesaplanır.
- 04:48Fazla Süreli Çalışma ve Fazla Mesai
- Fazla süreli çalışma, işyerinde belirlenen çalışma süresi ile yasal çalışma süresi arasında gerçekleşen çalışmadır.
- Fazla süreli çalışmanın ücreti normal saat ücretinin %25 zamlı olarak belirlenir.
- Fazla mesainin ücreti %50 zamlı olarak belirlenir, ancak toplu iş sözleşmeleri veya personel yönetmelikleri ile daha yüksek oranda belirlenebilir.
- 05:56Fazla Çalışma Yapılamayacak Kişiler ve Sınırlamalar
- 18 yaşın altındaki çocuklar, hamile çalışanlar ve emziren kadın işçilerin günlük 7,5 saatin üstünde çalıştırılmaları yasaktır.
- Maden ve yeraltında çalışanlar için günlük 7,5 saatin altında veya üstünde çalışılması yasaktır.
- Fazla mesai yapmak için çalışanın yazılı onayının alınması gerekir ve yıllık fazla mesai sınırı 270 saattir.
- 08:35Fazla Mesai Davalarında İspat
- Fazla mesai davalarında ispat yükü işçiye aittir.
- İşçi tanıkla fazla mesai yaptığını ispat edebilir, bu durumda işveren ödemeye ilişkin ispatla yükümlü hale gelir.
- Bilirkişi bordrolara bakarak fazla mesai tahakkuku yoksa, tanıkla ispat edilen tutar üzerinden hesaplama yapılır ve hakim hakkaniyet indirimi yaparak hüküm kurar.
- 10:08Fazla Mesai İspatı ve Hesaplama
- Bordrolarda fazla mesai tahakkuku varsa ve bu tahakkuklar bankaya ödenmişse, tanıkla ispat edilen süreler için fazla mesai hesabı yapılır ve bordo'da tahakkuk edilen tutarlar düşürülür.
- Bordrolarda fazla mesai tahakkuku var ancak işçinin itirazı kayıtsız imzasının bulunduğu durumlarda salt tanık beyanı yeterli olmaz, yazılı delil (işyeri giriş çıkış kayıtları, servis kayıtları gibi) gereklidir.
- Bordro'da tahakkuk var ve işçinin çekincesiz imzası varsa artık tanıklık ispat gerçekleşmez, ispatın yazılı delille yapılması gerekir.
- 12:22Tanıkların Nitelikleri ve Sözleşmelerdeki Düzenlemeler
- Tanıkların iddia sahibi olan çalışanla aynı dönem işyerinde çalışmış ve bilgiye sahip olması gerekir, aksi takdirde ispat külfetinin tam olarak yerine getirildiğinden söz edilemez.
- Sözleşmelerde "fazla çalışma ücreti, ayrılık ücrete dahildir" şeklinde düzenlemeler olabilir, ancak yıllık 270 saatlik fazla mesai yapma sınırı vardır.
- Asgari ücret seviyesinde çalışan bir işçinin fazla mesaisinin ücrete dahil edilmesi, dolaylı olarak ücreti düşürmüş olur.
- 14:40Özel Durumlar ve Hesaplama Yöntemleri
- Üst düzey yöneticiler (genel müdür, CEO gibi) çalışmaya yönelik talimatı daha üst düzeydeki bir işverenden alıyorsa, fazla mesai talep edebilir.
- Part time çalışmalarda çalışma süreleri işyerindeki emsal sürenin üçte ikisine kadar olabilir, bu süreler açılırsa tam süreli bir çalışmanın olduğunun kabulü gerekir.
- Fazla mesai ücretlerinin hesaplanırken ispatın yerine gelip gelmediği, zamanaşımı defi'nin süresinde usulüne uygun sürülmüş olup olmadığı ve kişinin hangi dönemde hangi ücreti aldığına göre kademelendirme yapılır.
- 17:59Dava Sürecindeki Hatalar
- Davalı tarafında genel olarak atlanan konulardan biri zaman aşımı defi'nin zaman içerisinde ileri sürüp sürülmemesidir.
- Davacı davasını ikame ettiğinde rakamı öngöremiyor, ancak bir rapordan sonra ıslah etmesi söz konusu olabiliyor.
- Dava dilekçesinde zamanaşımı defi'nin ileri sürülmemesi, dava sürecinde önemli bir hata olarak değerlendirilmektedir.
- 18:46Zamanaşımı Defi ve Dava Dilekçesi
- Dava dilekçesine karşı zamanaşımı definde bulunmak ve ıslah dilekçesine karşı zamanaşımı definde bulunmak farklı hususlardır.
- Davaya karşı zamanaşımı definde bulunmak, ıslah edilen tutara karşı zamanaşımı definde bulunmaktan farklıdır ve farklı sonuçlar doğurabilir.
- Davacı açısından, zaman aşımına uğrayacak kalemden devamla zaman aşımına uğrayacak olması ve yargılamanın uzun süre alacağı nedeniyle dava dilekçesindeki talep tutarının buna göre belirlenmesi faydalıdır.
- 19:59Ücret İddiaları ve Bordro Kontrolü
- Müvekkiller bazen yanıltabilir, çalışan aylık ücretini yanlış iddia edebilir.
- Bordroları kontrol etmek önemlidir, çünkü işçinin söylediği ücret aslında fazla mesai tahakkuk edilmiş bir bordodaki aldığı ücret olabilir.
- Bordrodaki ücret ile fiilen ödenen ücret arasında farklılıklar olabilir ve ücreti ispat etmek davacı işçi tarafına düşmektedir.
- 21:32Emsal Ücret Araştırması
- Yargıtay'ın bakış açısına göre emsal kuruluşlara sorarak emsal ücretin araştırılması gerekir.
- Ticaret odası ve meslek kuruluşlarından alınan bilgiler genellikle asgari ücret ve biraz üstü olmaktadır.
- Türkiye'de emsal ücreti araştırabileceğiniz sağlam bir mekanizma yoktur ve asıl problem kayıt dışı çift bordrolu ekonominin olmasıdır.