Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Para Ekranları" programında sunucu ve ekonomi uzmanı Faruk Erdem arasında geçen bu video, iş hukuku ve emeklilik konularında bilgilendirme yapan bir soru-cevap programıdır.
- Program, yeni ekonomi paketinin ana başlıklarıyla başlayıp, işsizlik maaşı, emeklilik hakları, iş hukuku konuları ve izleyicilerden gelen soruların yanıtlanmasıyla devam etmektedir. Video, işsizlik maaşı alan kişilere sunulan destekler, emeklilik hesaplamaları, tazminat hakları, yıllık izin ve mazeret izni gibi konuları detaylı şekilde ele almaktadır.
- Programda ayrıca işyerlerinde sigara içme kuralları, emekli kişilerin işe iade hakları, bağkur sistemi, prim ödemeleri, ev işleri çalışanlarının hakları ve iş kazası sonrası dava açma gibi çeşitli iş hukuku konuları da açıklanmaktadır. Program haftalık olarak devam edeceği belirtilmektedir.
- 00:24Ekonomi Paketinin Ana Başlıkları
- Yeni ekonomi paketinin ana başlıkları arasında küçük esnafa gelir vergisi muafiyeti, meslek lisesi öğrencilerini çalıştıran işverenlere teşvik ve youtuberlar için vergi düzenlemesi bulunmaktadır.
- 55 maddelik ekonomi reform paketi, Cumhurbaşkanı'nın açıkladığı takvimle Eylül'de başlamış olup, Ekim'in başında açılacak Meclis'te gündeme gelecek.
- Yıllık cirosu 240 bin liranın altındaki basit usulde vergilendirilen esnaf (ayakkabı tamircisi, berber, kuaför, terzi gibi) gelir vergisinden ve beyanname vermekten muaf olacak.
- 02:16Vergi Düzenlemeleri
- Çiftçiye yapılan destek ödemelerinden artık vergi alınmayacak, özellikle mazot desteği, gübre ve hayvancılık sektörüne verilen desteklerden vergi kalmayacak.
- Youtuberlar ve internet üzerinden para kazananlar için, bankalarda hesap açarak gelirlerini yatırıp, bankaların aracılığıyla stopaj vergisi kesilecek ve doğrudan devlete gidecek.
- Evde ticari faaliyet yapanlar (el işi satanlar gibi) belirli bir cironun altındakiler için esnaf vergi muafiyeti belgesi alarak vergiden muaf olacaklar.
- 04:56Meslek Lisesi Öğrencileri İçin Düzenlemeler
- Meslek lisesi öğrencilerinin staj ücretlerinin tamamı devlet tarafından karşılanacak, işverenlerin üzerindeki yük kaldırılmış olacak.
- Kalfalık ücretleri 1200 liraya yükseltilmiş olup, bunun tamamı da devlet tarafından karşılanacak.
- Şu anda yaklaşık 160 bin öğrenci bu sistemde bulunuyor, düzenleme sonrası bu sayı 500 bine çıkması bekleniyor.
- 07:15Diğer Düzenlemeler ve İşsizlik Destekleri
- Türkiye Vergi Dairesi adında tamamen dijital ortamda bir vergi dairesi oluşturulacak, vergi daireleri arasındaki farklılık ortadan kalkacak ve işlemler hızlanacak.
- İşkur, tabela kurumu olmaktan çıkıp işsizlere meslek kursu ve işbaşı eğitimleriyle önemli bir kurum haline gelmiş durumda.
- İşkur'a üye olan işsizler en fazla 10 aya kadar işsizlik maaşı alabiliyor, ancak bu maaşı alabilmek için kendi istek ve kusurunun dışında işten ayrılmaları gerekiyor.
- 08:56İşsizlik Yardımları ve Destek Paketi
- İşsizlik maaşı için son üç yılda altı yüz gün primin olması ve son yüz yirmi günde aynı işyerinde iş akdinin devam etmesi gerekiyor, prim gününüze göre on aya kadar maaş ödeniyor.
- İşsizlik maaşı asgari ücretin en az %40'ı kadar oluyor, en yüksek maaşta asgari ücretin %80'ini geçemiyor, sınırları 1431 TL ile 2862 TL arasında.
- İşsizlik ödeneği alanlar için günlük harçlık 54,34 TL ile 115 TL arasında değişiyor, mesleki eğitim kurslarında ise 35 TL ile 70 TL arasında ödeme yapılıyor.
- 09:18İşsizlik Yardımları Programları
- Şirketler işsizlerden uygun olanları işbaşı eğitimine alıyor, bu eğitimde hem eğitim alıyorlar hem de çalışıyorlar ve günlük harçlık 108,68 TL ile 54,34 TL arasında veriliyor.
- Anne projesi kapsamında 0-15 yaş arası çocuğu olan anneler işbaşı eğitimi ve meslek kurslarına katıldıklarında günlük 110 TL zaruri giderleri için para alıyor, 0-5 yaş arası çocuğu olan anneler için aylık 400 TL kreş parası veriliyor.
- İş ve meslek danışmanları, İşkur'da çalışan ve sahada ofiste çalışan önemli bir işlev görüyor, işsizlere danışmanlık yapıyor ve doğru mesleklere yönlenmesine yardımcı oluyor.
- 10:53İşsizlik Yardımları Avantajları
- İşsizlik maaşı alanlar için genel sağlık sigortası primleri üç aylık devletten ödeniyor.
- İşsizlik maaşı alan biri işe başlarsa, 90 gün sonra işe başlarsa ilk üç ay içinde 12 aylık primlerinin tamamını devlet ödüyor.
- İşsizlik maaşı alan biri işe alındığında primlerini devlet ödüyor, böylece işsizlere sekiz başlıklı bir destek paketi sunuluyor.
- 13:08İzleyicilerin Soruları ve Cevapları
- Asteğmenlikte geçen süreler primlerin yatırıldığı için SSK'dan saydırma yapılamaz, ancak hizmet birleştirmesi yapılabilir.
- İşveren, işçiye mesai yapacağına dair yazılı izin almak zorunda, işçiden izin alınmamışsa mesai yapmak zorunda değil ve haksız çıkartma olabilir.
- İşten ayrılırken ihbar süresine uymak gerekir, ihbar süresi kıdemine göre değişir: 6 ay ile 1,5 yıl arası 4 hafta, 1,5-3 yıl arası 6 hafta, 3 yıldan fazla 8 hafta.
- 18:22İşyerinde Sigara İçme Kuralları
- Sigara sağlığa zararlıdır, ancak işyerlerinde sigara içme meselesi önemli olabilir.
- Bir insan sigara içiyor diye işten atılamaz, ancak işyerinde sigara içilmez gibi bir kural koyulabilir.
- İşveren, sigara içen işçinin işin güvenliğini ve işleyişini bozması durumunda tazminatsız işten çıkartabilir.
- 20:09Emekli Çalışanların İşe İade Hakları
- Emekli olduktan sonra çalışmanın önünde herhangi bir engel yoktur, ancak malulen emekli olanlar veya memur olanlar çalışırsa maaşları kesilir.
- İşe iade davası açabilmek için işyerinde otuz ve üzeri çalışan olması ve en az altı aylık kıdeme sahip olmak gerekiyor.
- Emekli olduğu için işten çıkarılırsa, ayrımcılık tazminatı olarak ihbar süresinin üç katı tutarında tazminat alınabilir.
- 22:40Emeklilik Hesaplamaları
- Memuriyete geçtikten sonra emeklilik hesaplaması memuriyetten yapılır, ancak önceki hizmetler emeklilik primi hesaplamasında kullanılır.
- Memuriyete geçiş tarihi emeklilik hesabında başlangıç tarihi olarak kullanılır, önceki hizmetler başlangıç tarihini öne çekmez.
- Memur olmayan dönemler emeklilik hesabında hesaba katılır, ancak başlangıç tarihi olarak kullanılmaz.
- 23:45İşten Ayrılış ve Tazminatlar
- İşten ayrılanlar, 3600 sayısını alabilir ve çalıştığı süreye göre tazminat alabilir.
- İşten ayrıldıktan sonra son bir yılda 90 gün primi varsa 100 gün daha sağlık hizmetlerinden faydalanabilir.
- Çalışmayan ve bakmakla yükümlü olunan kişi olmayanlar genel sağlık sigortası primi (yaklaşık 107 lira) ödemesi gerekir veya gelir testine başvurabilir.
- 26:12Emeklilik Koşulları
- 9 Eylül 1999'dan önce sigorta olanlar için en az 3600 gün hizmet gereklidir.
- Askerlik borçlansaydı bile, 540 gün askerlik borçlansaydı toplam 1000 gün olurdu, bu da emeklilik için yeterli değildir.
- En az 3600 gün hizmet ve 60 yaşını beklemek gerekiyor.
- 27:01Sigorta ve Emeklilik Soruları
- Sigorta başlangıcı 2005, 4106 gün olan bir kişinin emekliliği 58 yaşında ve 7000 günü tamamlayarak gerçekleşecektir.
- İşverenle maaşta anlaşamayan işçi, sözleşmede belirtilen zam yapılmadığında tazminat hakkı kazanabilir, ancak genel anlamda işverenlerin zam yapma zorunluluğu yoktur.
- İşverenlerin asgari ücretten daha az maaş vermemesi zorunluluğu vardır, ancak sözleşmede belirtilmediği sürece zam yapma zorunluluğu yoktur.
- 29:16Bağkur ve Emeklilik Hakkı
- İptal edilen Bağkur'un tekrar aktif hale gelmesi için işyeri açmak, şirket ortağı olmak veya vergi mükellefi olmak gereklidir.
- Geçmişte Bağkurlu olan ve prim ödememiş olan kişiler, ihya yoluyla Bağkur günlerini canlandırabilir.
- Askerlik borçlanması yaparak emeklilik tarihi geri çekilebilir, örneğin 9 aylık askerlik borçlanması ile 54 yaşında emekli olunabilecek kişi 53 yaşında emekli olabilir.
- 31:46Maaş ve SGK Primleri
- SGK'da prim ödemesi brüt maaş üzerinden yapılır, net maaş ve brüt maaş gibi kavramlar resmi olarak yoktur.
- Maaş üzerinden vergi ve prim ödenir, kalan para işçinin eline geçer.
- SGK'da prim ödemesi, brüt maaş (vergi ve prim kesilmeden önceki maaş) üzerinden yapılır.
- 32:58Kıdem Tazminatı ve İşçi Hakları
- Kıdem tazminatı alacak şekilde işten ayrılan kişiye, işten ayrılış tarihinden itibaren hemen ve tek seferde nakit olarak ödeme yapılması gerekir.
- Kıdem tazminatı nakit olarak taksite bölünemez, işçinin rızası olmadan bölünmüşse aradaki vade farkları arabulucu vasıtasıyla geri alınabilir.
- Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesilebilir, başka kesinti yapılamaz.
- 34:07Özel Çalışma Durumları
- Ev işlerinde çalışanlar (ev temizliği, bakıcı gibi) işkanlığın dördüncü maddesine göre ihbar ve kıdem tazminatı hakkı bulunmaz.
- Ev işlerinde çalışanların sigortalarının yapılması gerekir ve günlük olarak primlerinin ödenebilmesi mümkündür.
- Profesyonel sporcular (futbolcular gibi) sözleşme gereği hizmet ederler ve maaş alırlar, bu nedenle İS Kanunu hükümlerine göre kıdem tazminatı talep edemezler.
- 37:14İş Kazası ve Dava Hakkı
- İş kazası geçiren çalışanlar SGK'ya üç gün içinde bildirilmelidir ve kazanın neticesine göre geçici veya kalıcı iş göremezlik ödeneği alabilirler.
- İş yerini dava ettiğiniz veya yasal haklarınızı aradığınız için işten çıkartılırsanız hem kıdem tazminatını alabilirsiniz hem de kötü niyet tazminatı talep edebilirsiniz.
- 38:22Ölümsüzlük Maaşı ve İş İmkanları
- Ölümsüzlük maaşı, ölen sigortalının eşi (dul maaşı) ve çocukları (yetim maaşı) tarafından alınan maaştır.
- Yetim maaşının kesilmesinin iki sebebi vardır: evlenmek ve sigortalı olarak bir işyerinde çalışmak.
- 39:11Kıdem Tazminatı Hakkı
- Yasa, istifa edenlerin kıdem tazminatı alamayacağını belirtmektedir, istifa edip tazminat almanın bazı istisnaları vardır.
- Yaş dışındaki emeklilik şartlarını tamamlamak, kadınlar için evlilik üzerinden bir yıl geçmemesi, emeklilik veya askerlik gibi durumlarda tazminat almak mümkündür.
- 40:00Emekli Çalışanların Tazminat Hakkı
- Emekli çalışanlar kendi istekleriyle işten ayrılırlarsa tazminat alamazlar, ancak işten çıkarılırlarsa tazminat alabilirler.
- Emekli çalışanlar da diğerlerinden farklı değildir ve kendi istekleriyle ayrılırlarsa tazminat alamazlar.
- 40:34Memurların Ek İş Yapma Hakkı
- Memurların ek iş yapma hakkı ile ilgili 657 sayılı yasa, memurların ticari faaliyette bulunamayacağını ve iş akdiyle çalışamayacağını belirtmektedir.
- Memurlar şirketlere ortak olabilir ancak vergi mükellef olamazlar.
- Memurlar telif hakkı karşılığında reklam filminde oynamak gibi iş akdi olmadan faaliyet gösterme imkanına sahiptirler.
- 41:49Emekli Olduktan Sonraki Çalışma İmkanları
- Emekli olduktan sonra çalışmanın önünde hiçbir engel yoktur, bir işyerinde çalışabilir veya kendi işyerinizi açabilirsiniz.
- Emekli olduktan sonra çalışırsanız emekli maaşınızdan kesinti olmaz, sosyal güvenlik destek primi adı altında yapılan kesintiler artık uygulanmamaktadır.
- 42:41Emeklilik Hesaplamaları
- 1973 doğumlu bir kişi, 1999'da SSK'ya giriş yapmış ve 3000 gün çalışmış olsa bile, emekli olabilmek için en az 3600 gün çalışıp 60 yaşını beklemelidir.
- Askerlik borçlanması veya isteğe bağlı olarak çalışma süresi tamamlanabilir.
- Kursiyer, stajyer veya çırak olarak sigorta numarası alınmış olsa bile, primlerin yatırılmadığı durumlarda emeklilik hesaplamalarında çalışmaya başlanan tarih baz alınır.
- Doğum borçlanması, sigortadan sonraki çocuklar için yapılabilmektedir.
- 45:22Yıllık İzin Hakkı
- Yıllık izin, işçilere ve işverenlere verilen bir anayasal ve yasal hak olup, işçinin izin kullanmama hakkı yoktur.
- İşçinin izin kullanamadığı durumda, bu izinler yanmıyor ve gelecek yıla devredilebilir veya işten çıkarken son maaştan para olarak ödenir.
- İzin gününü işçinin değil, işverenin belirlediği ve işverenin izin kullanımını gözetmesi gerekiyor.
- 47:46İzin Kullanımı ve Mazeret İzinleri
- Yıllık izin için en az bir yıl çalışmak gerekir, kıdem tazminatı için de aynı şart geçerlidir.
- Mazeret izinleri için kıdem şartı yoktur; evlilik, ölüm, taşınma gibi özel durumlar için mazeret izni bulunmaktadır.
- İşçinin evlenmesi veya evlat edinmesi, anne-babasının, eşinin, kardeşinin veya çocuğunun ölümü halinde üç gün mazeret izni, eşinin doğum yapması halinde beş gün ücretli izin hakkı vardır.
- %70 oranında engelli bir çocuğu olan işçilere yılda on günde ekstra ücretli izin hakkı tanınmaktadır.