• Buradasın

    Vergi Hukuku ve Yargı Kararları Üzerine Eğitim Programı

    youtube.com/watch?v=zE4ZhICEbP4

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir mali müşavirlik odası tarafından düzenlenen, vergi hukuku konusunda bilgi veren bir eğitim programıdır. Programda sunucu ve konuk olarak yeminli mali müşavir Erdal Sönmez (veya Erdal Abıcı olarak da anılan) ile Vahit Bey gibi uzmanlar yer almaktadır.
    • Program, üç ana konuyu ele almaktadır: tasfiye neticesinde karşılıksız kalan iş ve iştirak zararlarının vergilendirilmesi, vergi incelemesi esnasında takdir komisyonuna sevk işleminin zamanaşımını durdurması ve şahsi mülkiyette bulunan arsaların kat karşılığı elinde tutulması. Her konu için Danıştay kararları, Anayasa Mahkemesi kararları ve Maliye Bakanlığı görüşleri detaylı şekilde incelenmektedir.
    • Programın son bölümünde, yargı sistemi ve devlet ilişkisi hakkında genel bir tartışma yapılmakta, Thomas Hobbes'tan günümüze kadar devletin gücü anlayışının değişimi ve yargı sisteminin vatandaşlara sağladığı haklar ele alınmaktadır. Video, izleyicilerden gelen soruların yanıtlanması ve bir sonraki toplantıya dair bilgilerle sonlanmaktadır.
    01:15Giriş ve Konuşmacı Tanıtımı
    • Konuşmacı, 59 kişiye katılan bir toplantıda Erdal Sönmez adlı yeminli mali müşavir üyeyi tanıtıyor.
    • Erdal Sönmez, 1977 Çorum doğumlu, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunu ve hesap uzmanlığından ayrılmış biri.
    • Toplantıda "Yargı Kararlarının Değerlendirilmesi" konusu işlenecek ve özellikle üç yargı kararı ele alınacak.
    03:17Sunum Planı
    • Erdal Sönmez, sunumunda tasfiye neticesinde karşılıksız kalan iş ve iştirak zararı gider yazılabilir mi konusunu ele alacak.
    • Vergi incelemesi esnasında takdir komisyonuna sevk işlemi zaman aşımını durdurur mu sorunu da tartışılacak.
    • Şahsi mülkiyette bulunan arsaların kat karşılığı elinde ve elde bulundurma uygulaması konuları da sunum programında yer alacak.
    04:45Tasfiye Kavramı ve Vergilendirme
    • Tasfiye, ortaklığın varlığının paraya çevrilmesi, alacakların tahsil edilmesi, borçların ödenmesi ve geriye kalanın pay sahiplerine dağıtılması işlemlerinin tümü olarak tanımlanıyor.
    • Kurumlar Vergisi Kanunu 17. maddesine göre, tasfiye giren kurumların vergilendirilmesinde hesap dönemi yerine tasfiye dönemi geçerli oluyor.
    • Tasfiye dönemi, genel kurul kararının tescil edildiği tarihte başlayıp, tasfiye kararının tescil edildiği tarihte sona eriyor.
    06:50Tasfiye Payının Vergilendirilmesi
    • Kurumlar Vergisi Kanunu 17. maddesinde tasfiye giren kurumların tasfiyesi sonucunda ortaya çıkan tasfiye karının nasıl vergilendirileceği düzenlenmiş, ancak tasfiye sonrasında ortaya çıkan tasfiye payının vergilendirilmesi konusunda açık bir hüküm bulunmuyor.
    • Tasfiye payının kar payı, değer artışı kazancı olduğu veya verginin konusuna girmediği şeklinde farklı görüşler var.
    • Gelir Vergisi Kanununun 75. maddesinde ifade edilmediği için vergilendirilemeyeceğine dair görüşler de mevcut.
    09:40Gelir Vergisi Başkanlığı Görüşü
    • Gelir Vergisi Başkanlığı, tasfiye karının kar payı dağıtımı olduğu yönünde görüş belirtmiş.
    • Ortaklarca ödenmiş sermaye dışındaki özsermaye hesaplarının ve tasfiye karı dahil ortaklara dağıtılması durumunda kar dağıtımına bağlı vergi kesintisi yapılması gerektiği belirtilmiş.
    • Sermaye hesaplarından çekilen enflasyon fark hesaplarının öncelikle kurumlar vergisine tabi tutulması, ardından kar dağıtımına bağlı vergi kesintisine tabi tutulması gerektiği belirtilmiş.
    10:41Danıştay Kararı
    • Danıştay 9. Dairesi, 13 Şubat 2009 tarihinde verilen kararında, şirket sermayesini eklenmiş olan geçmiş karların tasfiye edilmesi sebebiyle ortaklara dağıtılması sırasında yapılan kar stopajının yasanın amacına aykırı olduğunu belirtmiş.
    • Danıştay, yasada öngörülmeyen bir hususun tebliğ, sirküler, özel gibi idari işlemlerle vergilendirilmesinin mümkün olmadığını gerekçesiyle kararı iptal etmiş.
    • Bu durumda itirazı kayıt ile verilip, bu kararı gerekçe göstererek itirazı kayıt, ödenen verginin red ve iadesi yoluna gitmek en sağlıklı yöntem olacaktır.
    12:44Maliye İdaresi'nin Tasfiye Sonucu Karşılıksız Kalan İştirak Payları Hakkındaki Görüşü
    • Türk Maliye İdaresi başlangıçta tasfiye sonucunda karşılıksız kalan iştirak paylarının gider olarak yazılabileceğini belirtmişti.
    • Daha sonra görüşünü değiştiren Maliye İdaresi, tasfiye neticesinde karşılıksız kalan iştirak paylarının gider olarak dikkate alınmayacağını ifade etmeye başladı.
    • Bu konuda mevzuatta açık bir belirleme olmadığı için Maliye İdaresi'nin görüşü değişmiştir.
    14:02Gelir Vergisi Kanunu ve Giderler Hakkında Değerlendirme
    • Gelir Vergisi Kanunu'nun 41. maddesinde "kazancın elde edilmesi ve idamesi ile ilgili giderler" ifadesi bulunurken, bu ifade tacir olarak yorumlanmalıdır.
    • Maliye İdaresi son zamanlarda birçok gider unsurunda sınırlayıcı özelgeler vermeye başlamıştır.
    • Gelecekte çıkarılacak gelir vergisi kanununda sadece "kazancın elde edilmesi ve idamesi ile ilgili giderler" ifadesinin kullanılması daha doğru olabilir.
    16:21Gider Olarak Dikkate Alınabilen Harcamalar
    • Sabit kazanın tespitinde indirilecek veya açıkça belirtilmemiş harcamaların gider olarak dikkate alınmayacağı tespitinde bazı ölçülere dikkat edilmelidir.
    • Harcama maliyet unsuru olmalı, ticari faaliyetle ilgili olmalı ve ticari kazancın elde edilmesi/idamesi için yapılmış olmalıdır.
    • İndirilmesi yasaklanmış giderler arasında sayılmaması önemlidir, çünkü indirimine izin verilmediği halde idari görüşle indirimi yasaklamak hukuk devleti ve vergili yasallık ilkesinin ihlali olur.
    17:42Karşılıksız Kalan Tasfiye Paylarının Gider Olarak Yazılmasının Gerekçeleri
    • Şirketlerin diğer şirketlerin sermayelerine katılması tamamen ticari bir faaliyettir ve bu faaliyet ticari menfaat için yapılır.
    • Vergi Kanunu'nun 279. maddesinde hisse senetlerinin alış bedeliyle değerleneceği belirtilirken, tasfiyede hisse senedi karşılıksız kalmaktadır.
    • İştirakin zararına satılması durumunda gider olarak dikkate alınırken, tamamen karşılıksız kalmasının gider olarak dikkate alınması reddi izaha muhtaçtır.
    20:02Kurumlar Vergisi Kanunu ve Giderler Hakkında Yorumlar
    • Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 5. maddesinin 3. fıkrasında iştirak hisseleri alımı ile ilgili finansman giderlerinin kurum kazancının tespitinde dikkate alınması gerektiği ifade edilmiştir.
    • Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 11. maddesinde teknik özellikleri taşıyan ve kanun koyucunun açıkça indirim olarak dikkate alınamayacağını düzenleyen hükümler bulunmaktadır.
    • Gelir Vergisi Kanunu'nun 68. maddesinde menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında yer fazlalığından doğanlar hariç sermaye okula gelen eksilmeler zararlı bulunmaz hükmü yer alır.
    22:19Danıştay'ın Kararları ve Görüşleri
    • Danıştay'ın farklı dairelerinin verdiği kararlarda, şirketler arasında iştirak ilişkisinin ticari faaliyetle ilgili olduğu vurgulanmıştır.
    • İştirak edilen şirketin ortadan kalkması sonucu hisse senetlerinin maliyet bedeli ve sermaye tamamlanması için ödenen tutar kadar bir zarar oluştuğu belirtilmiştir.
    • Bazı kararlarda tasfiye zararı, kurumlar vergisi 5/1 maddesinde düzenlenen iştirak kazancı istisnasına ilişkin bir zarar olduğu gerekçesiyle masraftan indirilemeyeceği yönündeki görüşler çoğunluk tarafından benimsenmemiştir.
    25:22Danıştay Kararları ve İştirak Zararları
    • Danıştay kararlarında 5/1/a maddesinde emekli gelir istisnası elde edildiği ve iştirak edinimin tamamen temettü geliri faaliyetine ilişkin olduğu belirtilmiştir.
    • 5/3 maddesi sorunlu bir madde olarak değerlendirilir ve iştiraklerdeki zararın yarısının kabul edilmemesi bu madeden kaynaklanmaktadır.
    • Danıştay'ın 5/3 ile ilgili kararlarında çoğunlukla mükellef lehine kararlar bulunurken, iştirak hisselerinin zararının tamamının indirilebileceği kabul edilmektedir.
    28:42Sermaye Eksilmeleri ve Vergi İncelemeleri
    • Vergi incelemesi esnasında takdir komisyonuna sevk işlemi zamanaşımını durdurur ve bu konu yakın tarihlerde sıklıkla karşılaşılmaktadır.
    • Kurumlar Vergisi Kanunu 30. maddesinde, vergi matrahının tespitine imkan bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilmesi düzenlenmiştir.
    • Zamanaşım süresi Kanun 114. maddesinde düzenlenmiş olup, vergi alacağının doğduğu takvim yılı takip eden yılın başından başlayarak beş yıl içerisinde mükellefi tebliğ edilmeyen vergiler zaman aşımına uğrar.
    31:18Anayasa Mahkemesi Kararı ve Zamanaşımı
    • Anayasa Mahkemesi'nin 2009 tarihli kararı ile 2 numaralı fıkra hükmünde bir yıl durma hükmü iptal edilmiş, takdir komisyonuna intikal ettiği an zaman aşımı süresiz durmaktadır.
    • Anayasa Mahkemesi, belirlilik, yasallık ve hukuk devleti ilkelerine aykırı olduğu düşüncesiyle 2 numaralı fıkra hükmünü iptal etmiştir.
    • Gerekçede, zaman aşımının durma süresinin belirsizliği, vergi mükelleflerine haksız sonuçlar doğurabileceği belirtilmiştir.
    34:43Zamanaşımı Süresi ve Değerlendirmeler
    • Anayasa Mahkemesi kararıyla zaman aşımının durma süresi en fazla bir yıla kadar uzatılabilir, ancak bu sürenin nasıl hesaplanacağı konusunda hala anlaşmazlıklar bulunmaktadır.
    • Vergi dairesi tarafından zaman aşımının bir yıl olarak görüldüğü ve bu sürenin öngörülebilir hale getirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
    • Beş yıllık zamanaşım süresinin etkin olmayan bir süre olduğu, üç yıla düşürülebileceği görüşü dile getirilmiştir.
    37:59Vergi İnceleme Elemanlarının Takdir Yetkisi
    • 2001 sayılı yasayla 30. maddenin değiştirilmesiyle vergi inceleme elemanlarına da takdir yetkisi verilmiş, bu da tarih sürecini hızlandırmayı amaçlamıştır.
    • 1983 yılından önce vergi inceleme elemanlarının takdir yetkisi yoktu, tüm raporlar takdir komisyonlarına gidiyordu ve komisyonlar raporları olduğu gibi takdir ediyordu.
    • 2001 sayılı kanunla inceleme elemanlarının takdir yetkisi verildiğinde, artık takdir komisyonuna başvurmadan doğrudan vergi dairesine rapor gönderebilirler.
    40:15Takdirin Takdiri Sorunu
    • Vergi inceleme elemanının kendi takdir yetkisini takdir komisyonuna devretmesi "takdirin takdiri" anlamına gelir ve hukuksuzdur.
    • Bu uygulama, zaman aşımını durduran 114. maddenin getiriliş ruhuna aykırıdır ve idare hukuku yönünden sorunlu bir olaydır.
    • Vergi inceleme elemanının kendi yetkisini kurula devretmesi, sorumluluk almamak için yapılabilecek bir uygulama olsa bile, vergi dairesine yaptırması daha doğru olur.
    41:51Zamanaşımı Süresi Hakkında
    • Zamanaşımı süresinin dolmasına iki ay kala takdir komisyonuna gönderilen raporlar, komisyonun kararını vergi dairesine tebliğ ettikten sonra iki ay süre çalışmaya başlar.
    • Takdir komisyonu kararının vergi dairesine tebliğ edildiği tarihten itibaren zamanaşımı süresi devam eder.
    • Vergi dairesi, takdir komisyonundan aldığı kararı iki ay içinde tebligat etmek zorundadır.
    43:57Vergi Dairesi ve Takdir Komisyonu Uygulaması
    • 114. maddenin lafı lafı hükmünün 2. Anayasa Mahkemesi kararı sonrasında yeniden düzenlenmesiyle, vergi dairesinin takdir komisyonuna başvurması hukuksuz olmuştur.
    • Uygulamada vergi inceleme elemanı veya denetim birimi marifetiyle vergi dairesi takdir komisyonuna başvurabilir.
    • Vergi dairesinin inceleme elemanını göndermeden kendi tespitleri çerçevesinde takdir komisyonuna başvurusu yasaya aykırıdır.
    45:09Takdir Komisyonlarının Vergi İnceleme Elemanı Olması
    • Takdir komisyonları, 74. maddede vergi inceleme elemanı olarak eklenmiştir.
    • Takdir komisyonları, 75. maddenin takdir görevleri dolayısıyla vergi inceleme yetkisine sahiptir.
    • Vergi inceleme elemanının başka bir vergi inceleme heyetini incelemeye göndermesi, zaman aşımını kesmeye yönelik idarenin kötü niyetli bir uygulaması olarak değerlendirilmelidir.
    47:51Zamanaşımını Uzatma Sorunu
    • Bazı vergi inceleme elemanları, önünde yeterli süre varken incelemeyi yapmak yerine takdir komisyonuna göndermekte ve böylece zamanaşımını uzatmaktadır.
    • Bu uygulama, mükellefin vergi yükünü artırıcı bir unsur olabilir çünkü zaman aşımı süresince gecikme faizi ödemek zorunda kalabilir.
    • Zamanaşımını uzatacak eylemlerden sakınmak, mükellef hakları ve kamu düzeni açısından önemlidir.
    49:02Vergi İnceleme ve Zamanaşımı Meselesi
    • Anayasa Mahkemesi kararına rağmen, vergi inceleme elemanlarının veya vergi denetim kurulunun gönderdiği raporlar konusu hala çözüme kavuşmamış bir konu olarak görünüyor.
    • Vergi inceleme raporlarının vergi dairesi muhalefetiyle gönderilmesi gerekiyor, aksi takdirde bu bir usulsüzlük olarak değerlendiriliyor.
    • Vergi inceleme meydana gelmişse, raporun sonuçlandırılıp vergi dairesine intikal ettirilmesi gerekir, ancak makul bir süre konulabilir.
    50:29Yargı Görüşleri ve Kararları
    • Yargıda bu konuda çok sayıda karar bulunmakta, bazı kararlarda takdir tarihleri iptal edilmiş veya düşürülmüş.
    • 2007 tarihli bir kararda, zaman aşımını kesmek amacıyla sevk işlemi 213 sayılı kanunun 114. maddesinde belirtilen zamanaşımı süresini durdurmadığı belirtilmiş.
    • Bazı kararlarda, vergi inceleme raporlarının takdir komisyonu tarafından done olarak kullanılmasına yasal bir engel bulunmadığı, ancak zamanaşımı süresi dolduktan sonra bu uygulamanın yasal olmayacağı vurgulanmış.
    55:14Zamanaşımı Meselesinin Hukuki Önemi
    • Zamanaşımı meselesi hassas bir konu olup, Danıştay son yıllarda bu konuda karar değişikliğine gittiği belirtiliyor.
    • Vergi dairesinin dosyalara küçük tutarlar yatırmakla zaman aşımını engellemeye çalıştığı durumlar yaşanıyor.
    • Hukuk devleti kavramı, vatandaşla devletin karşı karşıya olduğu durumlarda her iki tarafın da haklarını eşit tutmakla gerçekleşir, devletin haklarını çoktur ve vatandaşın hakkını kısaltmak hukuk devleti prensibine aykırıdır.
    58:13Şahsi Mülkiyeti Bulunan Arsaların Kat Karşılığı Devri
    • Gelir Vergisi Kanunu'nun 37. maddesinde her türlü ticari ve sınai faaliyetten doğan kazançlar ve gayrimenkullerin alım satım ve inşa işleriyle devamlı uğraşanların kazançları ticari kazanç olarak tanımlanıyor.
    • Maliye Bakanlığı'na göre, bir yılda birden fazla ve her yılda bir gayrimenkul satılması durumunda yapılan satışların devamlı gayrimenkul alım satım işi ile uğraştığını kanıtlayacak.
    • Gelir Vergisi Kanunu'nun 80. maddesinin 6. fıkrasında, iktisap şekli ne olursa olsun, arazi ve arsalar iktisap tarihinden itibaren beş yıl içerisinde elden çıkarılmasından elde edilen kazançların değer artışı kazancı olarak değerlendirildiği belirtiliyor.
    1:01:13Danıştay'ın Arsa Karşılığı Gayrimenkul Sözleşmeleri Hakkındaki Görüşü
    • Danıştay, arsa karşılığı gayrimenkul sahibi olunması konusunda servetin değerlendirilmesi ve biçim değiştirilmesi olduğunu belirtmiştir.
    • Danıştay'ın kararlarında, elden çıkarma deyiminin mal ve hakların satılması, devlet ramp edilmesi, takası, kamulaştırılması gibi işlemlerle ifade edildiği gerekçesi yer almaktadır.
    • Arsa karşılığı kat sahibi olma durumunda, müteahhit tarafından yapılan sözleşme ve kat mülkiyeti kanun hükümlerine göre inşaata başlanarak arsa payları bölünerek müşterek mülkiyeti esaslı paylara inşaat yapılması, servetin değerlendirilmesi ve biçim değiştirilmesi olarak değerlendirilmiştir.
    1:04:24Katma Değer Vergisi Kanunu Değişikliği
    • 2008 tarihine kadar bu durum vergiye tabi olmadığı kabul edilirken, 7104 sayılı kanun ile Katma Değer Vergisi Kanunu'na "teslim" başlıklı 2. maddesine bir cümle eklendi.
    • Eklenen cümle, arsa karşılığı inşaat işlerinde arsa sahibi tarafından konut veya işyeri karşılığında müteahhide arsa pay teslimi ve müteahhit tarafından arsa payına karşılık arsa sahibine konut veya işyeri teslimi yapılmış sayılacağını belirtmektedir.
    • Yürürlük maddesine göre bu madde 6 Nisan 2008 tarihinden sonra yapılan teslimlere uygulanacaktır.
    1:06:00Vergi Uygulaması ve Tartışmalar
    • 6 Nisan 2008'den sonra yapılan arsa karşılığı inşaat işlerinde, Katma Değer Vergisi Kanunu açısından "teslim" olarak yorumlanırken, Gelir Vergisi Kanunu açısından da yorumlanması tartışmalıdır.
    • Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 1. maddesinin ikinci fıkrasında, ticaret, sanayi ve serbest meslek faaliyetinin devamlılığı, kapsam ve niteliği, Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre tespit edilmesi gerektiği belirtilmektedir.
    • 7104 sayılı kanunda Katma Değer Vergisi Kanunu'na paralel bir değişiklik yapılmamıştır, bu durumda Danıştay'ın bu hükümleri iptal edebileceğine dair görüşler mevcuttur.
    1:08:45Maliyet ve Kazanç Hesaplaması
    • Arsa karşılığı inşaat işlerinde, müteahhitin düzenlediği fatura artık maliyet olarak kabul edilmektedir.
    • Beş yıl içinde alınan arsanın kat karşılığı verilmesinde maliyet bedeli sorunu yokken, beş yıldan önceki arsaların durumu farklıdır.
    • Danıştay'ın yorumunda, arsayı iktisap etmek, kat karşılığı vermek ve daireleri alıp satmak şeklinde bir süreç olduğu, satışla birlikte değer artışı kazancı hesaplanacağı belirtilmektedir.
    1:11:35Ticari Kazanç Tartışması
    • Beş yıl içinde alınan ve satılan dairelerde değer artışı kazancı hesaplanırken, birden fazla satış durumunda ticari kazanç mıdır değil midir tartışması başlamaktadır.
    • Danıştay'ın kararları bu konuda çelişkili olup, bazı kararlarda 2-3 satışı ticari kazanç olarak değerlendirirken, bazı kararlarda ticari organizasyon olmadığı için değer artış kazancı dışına çıkılamaz diyor.
    • Dairelerin çokluğu ve büyüklüğü gibi faktörlerin kararlar üzerinde etkili olabileceği düşünülmektedir.
    1:13:07Devlet Anlayışının Evrimi
    • Thomas Hobbes'tan 1600'lere ait sınırsız devlet gücünü hatırlatan "lev lev atan" ifadesi kullanılmıştır.
    • 21. yüzyıldan itibaren eski sınırsız devlet anlayışı ortadan kalkmış, devletlerin kuralları, sınırlar ve anayasaları gelerek kişisel hak ve özgürlükler öne çıkmıştır.
    • İnsanlık tarihinde devlet otoritesi ile mücadeleye girmek bir dert olmuştur; insan hem devleti yaratmış hem de onunla mücadele etmiştir.
    1:14:08Yargı Sisteminin Önemi
    • Yargı kurumu vatandaşlar için bir arabulucu olarak nefes aldırır.
    • İyi kararlar çıkarıldığında vatandaşlar memnun olur, ancak daha özgürlükçü ve kurallara bağlı bir devlet yapısı olsa mahkemelerdeki tartışmalar azalırdı.
    • Vergi dahil geniş bir alanda ihtilafların olmayacağı düşünülemez, bu nedenle çözüm noktalarında bulunmak gerekir.
    1:15:03Toplantının Kapanışı
    • Konuşmacı, emeklerine ve ayırdığı zamana teşekkür eder.
    • Bir sonraki toplantıda tekrar bir araya gelme dileğiyle toplantıyı kapatır.
    • Meslektaşlarına sevgiler ve saygılar sunarak toplantıyı sonlandırır.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor