Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan felsefe dersi formatında hazırlanmış olup, varlık felsefesi ve fenomenoloji konularını ele almaktadır.
- Video, varlığın ne olduğu sorusunu merkeze alarak farklı varlık görüşlerini incelemektedir. İlk bölümde varlık oluştur görüşü (süreç felsefesi) ve idealizm anlatılmakta, ikinci bölümde idealizm, materyalizm ve dualizm gibi temel varlık görüşleri detaylandırılmakta, son bölümde ise fenomenoloji felsefesinin temel prensipleri ve varlık anlayışı açıklanmaktadır.
- Ders boyunca Herakleitos, White, Sokrates, Platon, Aristoteles, Farabi, Berkeley, Hegel, Demokritos, Lamettrie, Marx ve Descartes gibi önemli filozofların görüşleri ve temsil ettikleri felsefi akımlar ele alınmaktadır. Ayrıca fenomenolojinin parantez içine alma yöntemi, salt sezgi yaklaşımı ve varlığın özünü kavrama çabası gibi konular da detaylı şekilde incelenmektedir.
- 00:06Varlık Felsefesi ve Varlığın Ne Olduğu Sorusu
- Varlık felsefesinde "varlığın ne olduğu" veya "ne olarak vardır?" sorusu incelenmektedir.
- Bu soru farklı şekillerde sorulabilir: "varlığın ne olduğu problemi", "varlığı niteliğine göre açıklayan görüşler nelerdir?" gibi.
- Varlığı niteliğine göre açıklayan görüşler, varlığın ne olduğu sorusunun farklı cevaplarını ifade etmektedir.
- 01:29Varlığı Açıklayan Felsefi Görüşler
- Varlığı açıklayan görüşler arasında "varlık oluştu", "varlık idealdir", "varlık maddedir" ve "varlık hem madde hem ruhtur" gibi farklı yaklaşımlar bulunmaktadır.
- Süreç felsefesi, evrende her şeyin sürekli değişim halinde olduğunu, hatta değişmeyen tek şeyin değişimin kendisi olduğunu savunur.
- Varlık oluştu diyenler, varlığı sürekli bir oluş, değişme ve yenilenme olarak kabul ederler.
- 02:53Süreç Felsefesi ve Temsilcileri
- Süreç felsefesi, evrende sürekli her şeyin değişim halinde olduğu, hatta değişmeyen tek şeyin değişimin kendisi olduğunu savunan bir görüştür.
- Bu görüşün temsilcileri arasında Herakleitos ve White bulunur.
- Herakleitos, her şeyin ateşten meydana geldiğini, tekrar ateşe dönüştüğünü, evrende zıtlıkların sürekli birbirleriyle çatıştığını ve birleştiğini savunur.
- 04:39Herakleitos'un Değişim Anlayışı
- Herakleitos'un meşhur sözü "bir ırmak'ta iki sefer yıkanılamaz" ile evrende sürekli bir değişme olduğunun vurgulanması amaçlanmıştır.
- White ise varlığı bir oluş olarak kabul eder ve evrende sürekli bir yenilenmenin ve değişim olduğunu, bunun tanrı'nın varlığının ve yaratıcılığını kanıtı olarak ileri sürer.
- Sürekli yenilenme, dinamik değişme ve "bir ırmak'ta iki sefer yıkanmaz" sözü, varlık oluştu görüşünü işaret eden anahtar kelimelerdir.
- 07:06Idealizm Görüşü
- İdealizm, varlığı fiziksel olarak değil, insan zihnine bağlı olarak var olan düşünceler olarak kabul eden felsefi bir görüştür.
- İdealizm, rasyonalizmin (akılcıların) varlıkla ilgili görüşünü temsil eder ve fiziksel bir gerçekliği kabul etmez.
- Sokrates, Platon, Aristo ve Farabi idealizmin temsilcileridir.
- 09:11Berkeley ve Varlık Algısı
- Berkeley, bilgi felsefesinde duyumcu (deneyimci) olmasına rağmen, varlık felsefesinde "var olmak algılanmış olmaktır" sözüyle idealistlere yaklaşır.
- Berkeley, objeleri algılayanın zihin olduğunu söyler ve bu yönüyle idealistlere yakınlaşır.
- Varlık felsefesinde Berkeley, idealistler arasında sayılır ve "var olmak algılanmış olmaktır" sözüyle zihnin varlığı oluşturan unsuru olduğunu vurgular.
- 11:18Idealizm Felsefesi
- Alemi duyular, Platon'a göre alemdeki varlıkların gelip geçici, ölümlü ve kusurlu olduğunu, asılların ise alemi iddialar olduğunu, tümel kavramların en mükemmel surette, değişmeyen, ölümsüz ve statik olduğunu savunuyor.
- Idealistler her şeyi akıl ve zihinle açıkladıkları için, akıl, fikir, düşünce, zihin ve bilinç gibi kavramlar idealizme işaret eder.
- Din, inanç ve metafizikle ilgili kavramlar (tanrı, evren, ruh) idealizmin konularına girer.
- 12:52Idealizmin Temel Kavramları
- Platon'un "iyilik iddiası" dağlar aleminin en yüce isisi olarak kabul edilir ve duyular, alemdeki varlıklar, davranışları ne kadar bu iddialara benzerse o kadar mükemmelleşir.
- Farabi, yaratıcıya "zorunlu varlık", yaratılmışlara ise "mümkün varlık" adını verirken, Aristo ve Hegel "mutlak varlık" kavramını kullanmıştır.
- Idealistler evrenin yaratılışı ve evrendeki düzenin amacı gibi metafizik konuları ele almışlardır.
- 14:16Öznel ve Nesnel Idealizm
- Berkley'in temsil ettiği idealizme öznel idealizm denir çünkü algıyı insanın kendi zihnine bağlı olarak açıklar.
- Hegel'in temsil ettiği idealizme nesnel idealizm denir çünkü varlığı mutlak bir varlığa (Tanrı) dayandırır.
- Berkley'in "var olmak, algılanmış olmaktır" ifadesi öznel idealizmi temsil ederken, Hegel evrende her şeyin diyalektik bir süreç sonucunda değişime uğradığını, tez-antitez-sentez kavramlarıyla açıklar.
- 17:42Aristoteles'ın Felsefesi
- Aristoteles, idealistlerin aksine iddiaların bu dünyadaki varlıkların içindedir ve özler (form) vardır diyerek her madde kendi formunu, kendi özünü içinde taşır.
- Aristoteles'e göre varlığın meydana gelmesi için dört neden gerekir: madde neden, formel neden, fail neden ve ereksel neden.
- Mermerden Atatürk heykeli örneğinde, mermer madde neden, heykelcisi fail neden, heykelin yapılış amacı ereksel neden olarak tanımlanır.
- 20:09Materyalizm Felsefesi
- Materyalizm, varlığın insan zihninden bağımsız olarak var olduğunu ve varlığın atom, cisim, madde gibi fiziksel, somut ve reel bir gerçeklik olduğunu kabul eden felsefe görüşüdür.
- Materyalistler (Demokritos, Lametreyi, Thomas Hop, Karl Marx) evrenin bir yaratıcısı olmadığını, maddeden meydana geldiğini ve kendi kendine meydana geldiğini savunurlar.
- Materyalistler mekanik bir nedensellik ilkesini kabul ederler, doğada her şeyin bir neden olduğunu ve aynı koşullar altında her zaman aynı sonucun doğru olduğunu (determinizm) savunurlar.
- 24:45Dualizm Felsefesi
- Descartes'ın görüşü, varlığı hem madde hem ruh kabul eden dualizm (ikilikçilik) görüşüdür.
- Dualizm, varlığı iki temel tözden meydana geldiğini kabul eder: madde yer kaplamak için gereklidir, ruh ise canlılık ve hareket için gereklidir.
- Descartes'ın meşhur sözü "düşünüyorum, o halde varım" her şeyi düşünceye dayandırdığı için dualizmi temsil eder.
- 26:03Fenomenoloji Felsefesi
- Fenomenoloji, fenobilimcisi Edmund Hussern'ın varlığı niteliğine göre açıklayan felsefi görüşüdür.
- Fenomenoloji, varlıkların özünü salt sezgi yardımıyla kavrar ve bunun için "paranteze alma" yöntemini kullanır.
- Bu yöntemle, varlıkla ilgili her türlü düşünce ve yargı paranteze alınarak varlığın özüne ulaşma işlemi gerçekleştirilir.
- 27:34Fenomenolojinin Yöntemi
- Fenomenoloji, varlıkların görünüşteki farklılıklarından hareket ederek bu farkları soyutlayarak hepsine ortak özellik olan öze ulaşmaya çalışır.
- Örneğin, insanların farklı ırk, saç ve göz renkleri olmasına rağmen, fenomenolojinin ulaştığı öz insanın akıldır.
- At örneğinde de farklı renkler ve türlerden arındırıldığında, ortak özellik olarak "dört nala koşan, şaha kalkan bir varlık" olarak kavranır.
- 29:04Fenomenolojinin Temel Özellikleri
- Fenomenoloji, varlığı öz olarak kabul eder ve "öz bilimi" olarak da adlandırılır.
- Parantez içine alma yöntemi, kavramların kültürden kültüre geçerken farklı anlam eklemelerine maruz kaldığı için, sonradan eklenen şeylerden soyutlayarak varlığın özüne ulaşmayı amaçlar.
- Fenomenoloji, varlığın özünü salt sezgi ile kavrar, bu nedenle "görüntücülük" felsefesine benzer.
- 32:20Felsefi Görüşlerin Eleştirisi
- "Bir ırmağı iki sefer yıkanmaz" sözü, varlığın sürekli bir oluş ve değişme olduğunu ifade eder.
- "Var olmak, algılanmış olmaktır" görüşü eleştirilir çünkü dış dünyadaki varlıklar biz olsak da olmasak da var olmaya devam ederler.
- Atomlardan oluşur diyen görüş materyalizm felsefesini temsil eder.