Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, 20 yılı aşkın üniversitede görev yapmış deneyimli bir akademisyen tarafından sunulan Türkçe dilbilgisi dersidir.
- Dersin ana konusu paragraf yapısı ve anlatım biçimleridir. Video, paragrafın ne olduğu, nasıl oluşturulacağı ve türleri (olay, tasvir, tahlil, fikir paragrafları) ile başlayıp, paragrafların temel özellikleri (temel cümle, yan cümle, birlik, düzen ve ölçü) ve bölümleri (giriş, gelişme, sonuç) hakkında bilgiler vermektedir. Son bölümde ise tanımlama, örneklendirme, karşılaştırma, tanıklama, alıntı yapma ve belgelendirme gibi anlatım biçimleri detaylı olarak ele alınmaktadır.
- Videoda Suud Kemal Yetkin ve Refik Halit Karay gibi yazarların örnekleri kullanılmakta ve öğrencilere bu haftaki konu olarak paragraf yazısı yazıp göndermeleri, hangi anlatım biçimini kullandıklarını da yazmaları istenmektedir.
- 00:02Kompozisyon ve Önemi
- Kompozisyon sadece yazı ile ilgili değil, her güzellikte bir kompozisyon vardır ve bir güzeli oluşturacak şekilde bir bütünün parçalarının uyumlu bir biçimde bir araya getirilmesi sanatıdır.
- Hayatımızda kullandığımız her türlü yazı bir kompozisyondur ve olması gereken parçaların nasıl uyumlu ve doğru bir şekilde bir araya getirileceğini bilmek önemlidir.
- Üniversite mezunu olduktan sonra iyi yazan ve iyi konuşabilen kişiler aranır, çünkü eğitim düzeyi yükseldiği için toplum beklentileri de ona göre olur.
- 02:40Yazılı Kompozisyonun Önemi
- Yazılı kompozisyonun kalıcı olması yönünden çok önemli olduğu ve kontrol edilebilme imkanı olduğu için hatayı kaldıramayan bir kompozisyon şeklidir.
- Meslek hayatına başladıktan sonra her türlü yazınız mutlaka karşı taraftan denetlenecektir ve size ölçü olacaktır.
- Bilgi, uygulamaya dökülmediği zaman bilgi değildir; kafanızın bir yerinde olması onun bilgi olduğunu göstermez.
- 05:22Paragraf ve Anlatım Biçimleri
- Paragraflar bir bütünün bir bölümüdür, ayrı ayrı bölümlerini ifade eden ama kendi içinde de bütünlüğü olan düşünce birimleridir.
- İyi bir paragrafta cümleler açık ve etkili olmalı, birbirine bağlı olmalı ve paragraflar birbirine bağlı ama kendi içinde de bir bütünlük içerisinde olmalıdır.
- Paragraflar konularına göre olay paragrafı, tasvir paragrafı, tahlil paragrafı, fikir paragrafı gibi çeşitlere ayrılabilir ve her paragrafta satır başı yapılır.
- 08:45Paragraf Yapısı ve Özellikleri
- Paragrafların ilk satırının içeriden başlaması, bir düşüncenin tamamlanıp başka bir konuya geçişinin göstergesidir.
- Paragraflar iki çeşitte yapılabilir: her paragraftan sonra satır başı yapılarak veya tüm cümleler aynı hizada ancak paragraflar arasında daha fazla boşluk bırakılarak.
- İyi bir paragrafta temel cümle, yan cümleler, birlik, düzen ve ölçü bulunmalıdır.
- 10:04Paragrafın Temel Özellikleri
- Temel cümle, paragrafta işlenecek düşüncenin özünü oluşturan ve açıklayan cümledir.
- Yan cümleler, paragrafta ortaya atılan, düşünceyi besleyen ve konu bütünlüğünü sağlayan yardımcı düşüncelerdir.
- Bir paragrafta birlik, üzerinde durulan temel düşünceden uzaklaşılmamak ve her paragrafın içerisinde düşünce bütünlüğü olmasıdır.
- 10:43Paragrafın Düzen ve Ölçü Özellikleri
- Paragrafın düzeni hem biçimde hem de içerik bakımından olmalıdır.
- Paragrafı oluşturan temel cümle ve yardımcı düşünceler işlenen konunun özelliğine göre sıraya konulmalıdır.
- Ölçü, paragrafların ele alınan düşüncenin önemine göre uzun veya kısa olmasıdır; önemli fikirlere daha fazla yer, ayrıntılara daha az yer verilmelidir.
- 12:21Paragrafın Yapısı
- Her paragrafta giriş cümlesi, gelişme cümlesi ve sonuç cümlesi vardır.
- Giriş cümlesi paragrafın başlangıç cümlesidir, ilgi çekici ve merak uyandırıcı olmalıdır.
- Gelişme cümlesi, giriş ve sonuç cümleleri arasındaki bölümdür ve girişte ortaya atılan konu benzerlikler, zıtlıklar, örnekler, kanıtlar ve karşılaştırmalardan yararlanılarak geliştirilir.
- Sonuç cümlesi kısa, etkili ve daha önce anlatılanları özetleyici nitelikte olmalıdır.
- 13:49Paragraf Örnekleri ve Özellikleri
- Paragraflar içeriden başlayabilir ve bir cümle bile bir paragraf yerine geçebilir.
- Paragrafların kısalığı ve uzunluğu ile alakalı kesin bir ölçüde yoktur, bilimsel yazılarda daha uzun paragraflar görülür.
- Paragrafın uzun ya da kısa oluşu ele alınan konunun önemine bağlıdır, okuyucuyu sıkmayacak kadar kısa ama fikri verecek kadar yeterli uzunlukta olmalıdır.
- 16:06Paragraflarda Kullanılan Anlatım Biçimleri
- Paragraflarda bir veya birkaç anlatım biçimi bir arada kullanılabilir, anlatım biçimleri ele alınan konu ile alakalıdır.
- Tanımlama, bir varlığın ya da nesnenin belirleyici özellikleri verilerek tanıtılmasıdır ve genellikle giriş paragraflarında kullanılır.
- Örneklendirme, soyut kavramların somutlaştırarak anlaşılır hale getirilmesidir ve genellikle gelişme bölümünde yararlanılır.
- Karşılaştırma, kişilerin, nesnelerin, olayların ve olguların benzer veya ayrı yönlerini incelemek için yapılan kıyaslamadır ve genellikle gelişme bölümünde kullanılır.
- Tanıklama (tanık gösterme), anlatılanları sağlam bir kaynağa dayandırmak için başkalarının düşüncelerinden ve sözlerinden yararlanmadır ve genellikle tırnak içerisinde belirtilir.
- 20:31Tırnak Kullanımı ve Anlatım Biçimleri
- Tırnak içinde tırnak kullanıldığında, tırnaklar köşeli veya iki tırnak şeklinde alınabilir.
- Tırnak içindeki cümleler büyük harfle başlayıp nokta konulmalı ve tırnaklar doğru şekilde kapatılmalıdır.
- Belgelendirme veya sayısal verilerden yararlanılarak anlatma, bir düşüncenin gerçekliğini kesin bir dille göstermek için sayısal veriler, istatistikler, göstergeler veya tahminlerden yararlanılarak oluşturulan anlatım biçimidir.
- 22:02Bilimsel Yazılarda Sayısal Veriler
- Domuz gribi örneğinde WHO'nun verilerine göre kırk'ı aşkın ülkede oniki bini aşkın kişiyi enfekte etmiş ve seksenaltı kişiyi öldürmüş durumda olduğu belirtilmiştir.
- Virüse maruz kalmışların gerçek sayısının en az yüzbin olduğu tahmin edildiği sayısal veriler kullanılarak belgelendirme yapılmıştır.
- Bilimsel amaçlı yazıların çoğunda ağırlıklı olarak sayısal verilerin kullanıldığı paragraflara rastlanmaktadır.
- 23:09Tasvir Anlatım Biçimi
- Tasvir anlatım biçimi öykü ve roman gibi türlerde çok fazla kullanılmaktadır.
- Tasvirlerin çevre tasvirleri, kişi tasvirleri ve olay tasvirleri olmak üzere üç farklı türü vardır.