Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu podcast, Demet Bilge Erkasap'ın editörlüğünde yayınlanan bir serinin altıncı ve son bölümüdür. Programda Hakan Mertcan, Ali Kaanoğlu, Umut Azak, İvo Molinas, Hilmi Demir, Ayşe Çavdar, Sedat Bozkurt ve Ertuğrul Günay gibi akademisyenler ve politikacılar konuk olarak yer almaktadır.
- Video, Türkiye'de laiklik ve sekülerizm tartışmalarını, özellikle Alevi toplumunun durumunu ele almaktadır. Program, Osmanlı-Türk siyasal çizgisinden başlayarak Cumhuriyet dönemindeki Alevi ayrımcılığını, siyasal İslam'ın yükselişiyle birlikte artan Alevi tehditlerini ve Türk-Yahudi toplumunun laiklik hakkındaki görüşlerini kronolojik olarak incelemektedir.
- Ayrıca SODEV'in yaptığı laiklik algısı araştırması sonuçları paylaşılırken, farklı dinlere olan mesafe ve evlilik konusundaki toplumsal tutumlar incelenmektedir. Merve Kavakçı örneği üzerinden AKP iktidarının farklı dinlere yaklaşımının zaman içinde nasıl değiştiği tartışılmakta ve Türkiye'nin geleceği üzerine odaklanılmaktadır.
- 00:02Türkiye'de Laiklik Serisi ve Alevi Toplum
- Türkiye'de Sünni Müslüman olmayanlar laikliğin geriletilmesi konusunda neler düşündükleri incelenecek.
- Maraş, Çorum, Sivas, Madımak, Gazi, Suruç, Gezi ve Ankara Gar katliamları gibi büyük acılar ve bedeller ödeyen Alevi toplumuyla laiklik serisi devam edecek.
- Osmanlı-Türk siyasal çizgisinin geleneğinde Sünni Müslüman kimliği dışında yer alanların makbul insan toplulukları olmadığı görülür.
- 01:17Alevilerin Yaşadığı Acılar ve Katliamlar
- Modern, laik, seküler bir söylem ile kurulan Cumhuriyet, Türk kimliğini Müslüman, Sünni ve Hanefilik ile birlikte inşa etmeye çalışmıştır.
- Aleviler hiçbir zaman eşit haklardan yararlanan vatandaşlar olmamış, hep ötekileştirilmeye maruz bırakılmış ve ikinci ve üçüncü sınıf insanlar olarak görülmüş ve muamele görmüştür.
- Dersim 38, Muğla Ortaca olayları, Kırıkhan saldırıları, Kanlı Maraş, 1978 Çorum, Malatya ve Sivas'ta insanların kolluk kuvvetlerinin gözleri önünde yakılmaları gibi korkunç olaylar yaşanmıştır.
- 02:48Alevilerin Günümüzdeki Durumu
- Aleviler hiçbir zaman anayasada güvence altında olan eşitlik ilkesine uygun bir biçimde muamele görmemişlerdir.
- HDP İstanbul milletvekili Ali Kaanoğlu'na göre Aleviler oldukça kaygılı ve can korkusu var, her geçen gün bu kaygılar artmaktadır.
- Sedat Peker'in itirafları ve "Derin Mehmet" ifadesi, Alevi toplumunda can korkusunu artırmaktadır.
- 04:22Siyasal İslam ve Aleviler
- Siyasal İslam yükselirken Alevilerin varoluşsal kaygıları da yükseliyor.
- Alevilere yönelik kamudaki ayrımcılıklar, nefret söylemi, tehdit edilmesi ve bunların cezasız bırakılması yaygın bir durum.
- Alevilerin ibadethanelerinin ibadethane statüsüne sahip olmaması, eğitimde karşılaştıkları ayrımcılık ve yaşam kaygısı çok yoğun bir biçimde hissediliyor.
- 05:52Suriye Olayları ve Aleviler
- 2011 yılında Suriye'de başlayan şiddet ve terör olaylarının ardından Türkiye'deki siyasal İslamcılar, Suriye'deki iktidarı bir Alevi-Nusayri iktidarıymış gibi gösteren bir söylem kurmuşlardır.
- Bu söylemin karşılığında Alevilere yönelik açık nefret söylemi, sallanan parmaklar ve tehditler yaşanmıştır.
- Adıyaman, İzmir, Antep, Malatya gibi şehirlerde Alevilerin evlerinin ve işyerlerinin işaretlenmesi, ölüm mesajları bırakılması tesadüf değildir.
- 07:53Siyasal İslam'ın Yükselişi ve Aleviler
- Siyasal İslam'ın yükselişine koştuğu olarak Alevilerin varoluşsal kaygıları da yükselmektedir.
- Aleviler bugün varoluşsal kaygılar taşıyor, yaşamlarına ve geleceklerine dair çok şiddetli endişeler içerisindeler.
- İstanbul Okul Üniversitesi öğretim üyesi Doçent Dr. Umut Azak'a göre, AKP iktidarından önce de dini doğrudan referans almayan iktidarlar da devletin tarafsızlık ve eşitlik ilkesine aykırı kısıtlayıcı adımlar atmışlardır.
- 09:34Laikliğin Geleceği ve Türk-Yahudi Toplumu
- Laikliği tartışmak, gündelik yaşam pratiklerimiz üzerinden konuşmak bugün için elzemdir.
- Bir asırlık laiklik tecrübemizin faydalılarını, hatalarını, çelişkilerini gündeme getirmeli ve konuşabilmeliyiz.
- Türk-Yahudi toplumu açısından bakıldığında, laiklik ve seküler yaşam üzerinden son dönemde gittikçe dozu artan bu tartışmalar kimi zaman ilgiyle, kimi zaman endişeyle, kimi zaman tereddütle karşılanmaktadır.
- 12:19Türkiye'de Laiklik ve Batı Karşıtı Söylemler
- Laikliğin elden gitmesi ve sekülerizm tartışmalarının yoğunlaşması toplumlar için endişe kaynağı oluşturuyor.
- Batı karşıtı söylemlerin artması, özellikle AK Parti'nin son dönem yıllarında, sekülerist tartışmaları kadar ileriye dönük endişeleri artırmakta.
- Gençlerin Türkiye'ye bakış açısı ve burada yaşamlarını devam ettirmeleri konusunda farklı beklentiler ve davranış düşünceleri oluşmakta.
- 13:28Laiklik Algısı Araştırması
- SODEV'in geçen yıl yaptığı laiklik algısı araştırmasında, katılımcıların %79'u farklı dinden komşusu olmasından rahatsızlık duymayacağını belirtirken, çocuğunun farklı dine mensup biriyle evlenmesinden rahatsızlık duyacağını söyleyenlerin oranı %49,20.
- Farklı dine mesafe ile ilgili soruların parti tabanlarına göre dağılımında, CHP, HDP ve İYİ Parti tabanının farklı dine mensup kişilerin aileye katılmasından rahatsız olmama konusunda yakın bir tutum içinde olduğu görülüyor.
- AKP tabanının %19,10'u farklı dine mensup gelin-damat konusunda rahatsızlık duymayacağını belirtirken, bu oran MHP tabanında %29,80'e yükseliyor.
- 14:59Merve Kavakçı Örneği
- Merve Kavakçı, 1999 yılında Fazilet Partisi'nin başörtülü milletvekili olarak TBMM'ye yemini etmek için geldiğinde dönemin başbakanı Bülent Ecevit ve DSP'li vekillerin hışmına uğramıştı.
- Kavakçı, ABD vatandaşı olduğunu bildirmediği için vatandaşlıktan çıkarılmış ve Sedat Bozkurt'la yapılan görüşmede bu örnekten yola çıkarak AKP iktidarının bugünkü yaklaşımına farklı bir açıdan ışık tutuluyor.
- Bozkurt'a göre, Merve Kavakçı'nın türbanını parlamentoya sokulması o dönem için kullanışlı bir araç olmuş ve bugün bu durumun doğru olduğu görülüyor.