Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Tonguç ve Celade adlı öğrencilerle birlikte Türkçe dilbilgisi dersi verdiği eğitim içeriğidir.
- Video, fiilimsiler konusunu kapsamlı şekilde ele almaktadır. Öğretmen, fiilimsilerin temel kavramlarını, türlerini (isim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil) ve nasıl tespit edileceğini örneklerle açıklamaktadır. Ayrıca fiilimsilerin çekimli fiillerden farkları, sıfat tamlaması ve adlaşmış sıfat fiil kavramları da detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Videoda LGS sınavlarında fiilimsi konusunun önemi vurgulanmakta ve sınavlarda çıkabilecek soru tipleri örneklerle gösterilmektedir. Öğretmen, öğrencilerin ekran bağımlılığından bahsederek eğitim sürecinde dikkat edilmesi gereken noktaları da vurgulamaktadır.
- Fiilimsi Konusuna Giriş
- Fiilimsi, Türkçe'nin en önemli ve en kolay konularından biridir.
- Fiilimsileri öğrenmek için "mam" ekini kullanmak önemlidir çünkü bir kelimenin olumsuzu yapılabilirse fiilimsi bulunabilir.
- Fiilimsiler, fiillerin devekuşu olarak adlandırılır ve cümlelerde yüklem görevi görür.
- 00:54Cümlelerde Yüklemin Önemi
- Cümlelerde yüklem (lokomotif) olmazsa cümle oluşmaz, bu sadece fiilimsi konusu için değil, cümle türleri ve fiil çatısı gibi birçok konuda temel taktiktir.
- "Ali arkadaşını yarın görecek" cümlesinde "görecek" yüklemdir ve cümlenin oluşmasını sağlar.
- "Ali gezmek için buraya geldi" cümlesinde "geldi" yüklemdir ve cümlenin oluşmasını sağlar.
- 02:35Fiilimsi Bulma Taktiği
- Cümlelerde önce yüklemi (lokomotifi) bulmak gerekir, sonra geriye kalan kelimelerden "mam" ekini alabilenlere dikkat edilmelidir.
- "Ali gezmek için buraya geldi" cümlesinde "geldi" yüklemdir ve geriye kalan "gezmek" fiilimsidir.
- Fiilimsi bulmak için "mam" ekini en başta kapağımıza koymak önemlidir.
- 03:30Fiilimsi Çeşitleri
- Fiilimsiler çekimli fiil, isim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil olmak üzere dört çeşittir.
- Fiilimsi bulmak için önce yüklemi bulup, geriye kalan kelimelerden "mam" ekini alabilenlere dikkat edilmelidir.
- Fiilimsi çeşidi, fiilin kökünden sonra aldığı eke göre belirlenir: "-en" eki sıfat fiil, "-a" eki zarf fiil, "-mak" eki isim fiil oluşturur.
- 08:43Fiilimsi Kavramı ve Örnekleri
- Fiilimsi, cümlede fiil köküne eklenerek fiil anlamına gelen, ancak cümlenin sonunda yer almayan kelimelerdir.
- Fiilimsi bulmak için önce cümledeki yüklem (fiil) belirlenir, sonra geriye kalan kelimelerden fiilimsi olanlar çıkarılır.
- Fiilimsi örnekleri: "girmeyen", "gelen", "uzanamadığı", "çağırarak", "esirgenen", "oturup", "akan", "düşen", "kanaat etmeyen", "gezen", "katlanır", "istiyor".
- 12:46Fiilimsi Türleri
- Fiilimsiler isim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil olmak üzere üç gruba ayrılır.
- Isim fiil, fiil köküne "-mak" eki alınarak oluşturulur (örneğin: çalışmak).
- Sıfat fiil, fiil köküne "-an" eki alınarak oluşturulur (örneğin: çalışan).
- Zarf fiil, fiil köküne "-ince" eki alınarak oluşturulur ve fiilin ne zaman ve nasıl yapıldığını belirtir (örneğin: düzenli çalışınca).
- 14:49LGS'de Fiilimsi
- LGS'de fiilimsi konusu 2024 yılında sorulmuş, 2025'te gelmemiş, 2026'da bekleniyor.
- LGS Türkçe'de en önemli kısım anlam bilgisidir ve son dört sorudan iki tanesi yazım, biri bilgi sorusudur.
- Fiilimsi bulunan cümleler birleşik cümle olarak adlandırılır ve bu yapıları bilmek önemlidir.
- 15:29Ödev ve Kaynaklar
- Öğrencilere Türkçe öğrenme atlası ve diğer ders atlasları verilmiştir.
- Türkçe öğrenme atasında toplam 17 video ile Türkçe öğretilecek ve her videodan sonra çözülmesi gereken soru sayısı belirtilmiştir.
- Ödev olarak tüm derslerde test 20-21, Dinamo Türkçe'de test 63-64-63-66, Kazık Bankası'nda T53-54 soruları çözülmelidir.
- 17:09Çekimli Fiil ve Fiilimsi Arasındaki Fark
- Türkçe'de fiilimsi ve çekimli fiil olmak üzere iki farklı fiil türü vardır.
- Çekimli fiil, cümlenin lokomotifi olarak önemli görevde olan ve kökü fiil olan kelimedir.
- Fiilimsi ise cümlenin ortasına yer alan, yargıyı bitiremeyen ancak fiil gibi görünen kelimedir.
- 17:22Çekimli Fiil Örnekleri
- "Tonguç yukarıya çıktı" cümlesinde "çıktı" kelimesi olmazsa olmaz bir kelimedir ve cümlenin lokomotifidir.
- "Tonguç yukarıya çıkıp odasına gitti" cümlesinde "çıkıp" kelimesi fiilimsidir çünkü cümleyi bitiremez.
- Çekimli fiil cümlede tamamlanırken, fiilimsi cümlede hala yükleme ihtiyacı vardır.
- 18:52Fiilimsilerin Türleri
- Fiilimsiler isim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil olmak üzere üç gruba ayrılır.
- Isim fiiller, fiilimsilerin köklerine "-mak", "-mak" veya "-mak" eklerinden birini alarak oluşur.
- Isim fiilleri bulmak için önce fiilimsiyi bulup yuvarlak içine almak, sonra kökünden sonra "-mak", "-mak" veya "-mak" eklerinden birinin gelip gelmediğini kontrol etmek gerekir.
- 20:30Isim Fiillerin Özel Durumları
- Bazı fiilimsiler zamanla söz özelliğini kaybedip kalıcı isim olabilir, örneğin "dondurma" artık "dondurmama" şeklinde kullanılamaz.
- "Çikolatalı gözleme" gibi bazı ifadeler artık mantıklı olmayan isim fiillerdir.
- Fiilimsilerde "-mak" olumsuzluk eki ile karıştırılmamalıdır.
- 21:36Sıfat Fiiller
- Sıfat fiiller de fiilimsilerin köklerine "-mak", "-mak" veya "-mak" eklerinden birini alarak oluşur.
- Sıfat fiiller zamanla veriler sırası oluşturabilir ve bazen önlerdeki ismin yerine geçip adlaşmış sıfat fiil olabilir.
- Sıfat fiilleri bulmak için aynı yöntem kullanılır: önce fiilimsiyi bulup yuvarlak içine almak, sonra kökünden sonra "-mak", "-mak" veya "-mak" eklerinden birinin gelip gelmediğini kontrol etmek gerekir.
- 21:46LGS ve Eğitim Sistemi
- LGS'de Türkçe'de kelime sayısı en fazla olabilir, ancak genellikle fen dersi daha fazla soru içerir.
- Milli Eğitim Bakanlığı, öğrencilerin ekran bağımlısı olduğunu fark ederek uzun paragraflar sorarak onları test etmektedir.
- Öğrencilerin ekran süresini azaltması, başarılı olma şansını artırabilir.
- 26:24Sıfat Fiil ve Adlaşmış Sıfat Fiil
- Sıfat fiiller genellikle sıfat tamlaması oluşturur, örneğin "beğendiğim şarkılar" bir sıfat tamlamasıdır.
- Önündeki isim düştüğü için "beğendiğim şarkıları dinlemiş" gibi ifadelerde adlaşmış sıfat fiil oluşur.
- Bazı kelimeler filmsi özelliğini kaybedip kalıcı isim olabilir, örneğin "dolmuş", "yazar", "giyecek", "çizer", "döner" gibi.
- 27:34Sıfat Fiilin Özellikleri
- Sıfat fiiller kalıplaşmış fiilden türeyerek sıfat görevini kullanan kelimelerdir.
- Sıfat fiillerin en büyük özelliği "-mam" eki alabilmesidir.
- 28:27Zarf Fiil
- Zarf fiilleri bulmak için yükleme (lokomotif) bulunup, "nasıl" veya "ne zaman" sorularına cevap veren ifadeler aranır.
- Zarf fiiller "-araki", "-keneke", "-öncekiki", "-çeki", "-alı", "-irmez", "-madan" eklerinin haricindekilerdir.
- Zarf fiiller cümleye "ne zaman" sorusuna cevap veriyorsa zaman anlamı, "nasıl" sorusuna cevap veriyorsa durum anlamı katar.
- 30:23Fiilimsi Türlerini Bulma
- Fiilimsi türünü bulmak için önce kökünün ne olduğunu belirlemek gerekir.
- "-an" eki olan fiiller sıfat fiil, "-mak" eki olan fiiller isim fiil olarak sınıflandırılır.
- Örnek olarak "anlamayan" sıfat fiil, "akmaya" isim fiil olarak belirlenmiştir.