Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan Türkçe dil bilgisi ve edebiyat konularını içeren kapsamlı bir eğitim içeriğidir.
- Video, Türkçe dersinde anlatım teknikleri ve düşünce geliştirme yöntemlerini detaylı şekilde ele almaktadır. İçerikte açıklama, tartışma, betimleme ve öyküleme gibi anlatım teknikleri, tanımlama, karşılaştırma, örneklendirme gibi düşünce geliştirme yöntemleri ve bilinç akışı, duyularla ilgili anlatım gibi edebi teknikler açıklanmaktadır. Ayrıca dilin işlevleri ve farklı anlatım türleri (kanıtlayıcı, epik, emredici, düşsel vb.) örneklerle anlatılmaktadır.
- Videoda ÖSYM sınavlarından alınan örnek sorular çözülerek konular pekiştirilmekte ve sınavlarda çıkabilecek soru tipleri gösterilmektedir. "Doğu Karadeniz'in Yaylaları" ve Orhan Veli Kanık hakkındaki metinler gibi örnekler üzerinden anlatım teknikleri ve düşünce geliştirme yöntemleri uygulamalı olarak incelenmektedir.
- Anlatım Teknikleri
- Bu bölümde metnin anlatım yönü, anlatım teknikleri, düşünceyi geliştirme yolları ve iyi bir yazının özellikleri üzerinde durulacak.
- Anlatım teknikleri dört çeşittir: açıklama, tartışma, betimleme ve öyküleme.
- Açıklama ve tartışma teknikleri düşünce yazılarına özgüdür, betimleme ve öyküleme ise sanatsal metinlere özgüdür.
- 00:56Açıklama ve Tartışma Teknikleri
- Açıklama tekniğinin ana özelliği bilgi vermek amacıyla oluşturulan yazılarda kullanılmak, okuyucuyu yeni bilgilerle donatmaktır.
- Tartışma tekniğinde yazar okuyucunun düşüncelerini değiştirmeyi amaçlar, bir düşünceyi eleştirip kendi düşüncesini kanıtlarla destekler.
- Tartışma tekniğinde yazar önce konuyu açıklar, sonra kendi düşüncesini ortaya koyar ve karşıt düşünceyi çürütmeye çalışır.
- 02:03Betimleme ve Öyküleme Teknikleri
- Betimleme tekniğinde yazar okuyucunun gözü önünde canlandıracak şekilde bir olayı, kişiyi veya nesneyi anlatır, kelimelerle resim çizer.
- Öyküleme tekniğinde amaç bir olayı anlatmaktır, yazar olayı okuyucuya gözünün önüne getirecek şekilde olaylar zinciri şeklinde anlatmaya çalışır.
- Öykülemede olayın kahramanları, geçtiği yer ve mekan önemli unsurlardır.
- 02:49Anlatım Teknikleri Örnekleri
- "Köyden kasabaya taşınmıştık" örneğinde, köyden kasabaya taşınma olayı ve bahçenin özellikleri anlatıldığı için öyküleme ve betimleme tekniği kullanılmıştır.
- "Hayal ettiğim bu dünyada benim elimden çıkar" örneğinde bir kişiyle anlatım, "sokaklar ve eşyalar konuşmaya başlar" ifadesinde karşılaştırma, "igneyle kuyu kazar gibi" ifadesinde benzetme ve "her şeyden daha gerçekmiş gibi" ifadesinde karşılaştırma kullanılmıştır.
- "Dünyanın yedi harikası olur da" örneğinde yazar, Osmanlı'nın yedi harikası olup olmadığı konusunu tartışarak kendi düşüncesini savunmuştur.
- 08:17Anlatım Teknikleri Özeti
- Anlatım teknikleri, dayalı metinlerde öyküleme ve betimleme, öğretici metinlerde açıklama ve tartışma şeklinde kullanılır.
- Öykülemede yazar bir olayın içine okuyucuyu çekmek, betimlemede bir izlenim oluşturma, açıklamada okuru yeni bilgilerle donatma, tartışmada ise okurun düşüncelerini değiştirmeye yönelik amaç güder.
- Anlatım tekniklerini kullanırken yazar, düşünceyi geliştirme yolları olarak tanımlama, karşılaştırma ve örneklendirme gibi yöntemlerden yararlanır.
- 10:35Düşünceyi Geliştirme Yolları
- Tanımlama, "bu nedir?" sorusuna cevap verecek şekilde bir yargının kurulmasıdır.
- Karşılaştırma, birden fazla varlık veya kavramın aralarındaki benzerliklerini veya farklılıklarını ortaya koymadır.
- Örneklendirme, bir düşünceyi daha belirgin ve inandırıcı kılmak amacıyla ileri sürülen düşüncelere örnekler vermedir.
- 13:29Düşünce Geliştirme Yöntemleri
- Örneklendirme, bir düşünceyi somutlaştırmak için Faruk Nafiz örneği gibi belirli örnekler kullanmaktır.
- Tanık gösterme, yazarın kendi düşüncesini desteklemek için başka yazarların metinlerinden alıntı yapmasıdır.
- Sayısal verilerden yararlanma, bir düşünceyi kanıtlamak için nüfus gibi sayısal veriler kullanmaktır.
- 15:08Diğer Düşünce Geliştirme Yöntemleri
- Tanımlama, karşılaştırma, örneklendirme, tanık gösterme ve sayısal verilerden yararlanma yanı sıra benzetme de düşünceyi geliştirme bir yoludur.
- Benzetme, "bizim evimiz küçücüktü, kutu gibi bir evdi" gibi ifadelerde gibi edatını kullanarak somutlaştırma yöntemidir.
- 15:47Örnek Soru Çözümü
- Örnek metinde "kadar" sözcüğü karşılaştırma ögesi olarak kullanılmıştır.
- "Her biri ötekinden farklı olan" ifadesi karşılaştırma yapmaktadır.
- "Kartpostallardaki kadar güzel ormanlar" ifadesi betimleyici bir öge olarak sıfatları kullanmaktadır.
- "Denizi andıran sis bulutlarına" ifadesi bir benzetme örneğidir.
- 17:54İkinci Örnek Soru Çözümü
- Metinde Orhan Veli Kanık'ın alıntısı bulunmaktadır, bu da tanık göstermeyi içerir.
- "Şiiri sanata sokar, öyküyü ise" ifadesi karşılaştırma yapmaktadır.
- Metinde nesnel anlatım kullanılmıştır çünkü kişisel görüşlere yer verilmemiştir.
- Metinde tahmin bildiren ifadeler bulunmamaktadır.
- 20:13Bilinç Akışı Tekniği
- Bilinç akışı tekniği, romanda figürlerin iç dünyalarını kendi zihinlerinden bütün karmaşasıyla aracısız bir şekilde aktarmayı amaçlar.
- Bu tekniğin çağrışıma dayalı, düzensiz yapıdaki cümle ve sözcüklerle ortaya konulduğu, kahramanın zihni ve iç dünyasının dağınık sözler, imajlar ve sembollerin çağrışım silsileleri halinde aktarıldığı belirtiliyor.
- Bilinç akışı tekniğinde karmaşık cümle yapıları ve olay anlatımında karmaşıklık söz konusudur, bu yönüyle iç monolog tekniğinden ayrılır.
- 22:07Bilinç Akışı Tekniğine Yönelik Soru Çözümü
- Bilinç akışı tekniği sorusunda, karmaşık ve dağınık bir olay akışı olan E seçeneği doğru cevaptır.
- Diğer seçeneklerde düzenli olay akışı ve iç ses bulunmadığı için bilinç akışı tekniği yoktur.
- 25:21Anlatım Teknikleri
- Anlatımda yararlanılan duyular (görme, işitme, koklama, dokunma, tatma) sorularda karşımıza çıkmaktadır.
- Birinci kişi anlatımında yazar "ben" dilini kullanırken, üçüncü kişi anlatımında "o" veya "onlar" dilini kullanır.
- 28:26Anlatımın Temel Özellikleri
- Açıklık, anlatımın kolay anlaşılan amacı açıkça ortaya kalan cümlelerle yapılmasını; kapalılık ise her okurun kendine göre farklı anlamlar çıkarabilmesidir.
- Akıcılık, anlatımın hiçbir engele takılmadan akıp giden cümlelerle kurulması ve kolay okunur olmasıdır.
- Doğallık, anlatımda gerçekliğin dışına çıkılmadan bir duygunun, düşüncenin içten gelindiği gibi anlatılmasıdır.
- Duruluk, anlatımda gereksiz sözcüklerin bulunmaması halidir.
- Etkileyicilik, bir metnin okur üzerinde olumlu veya olumsuz bir etki bırakması, okuru sarsabilmesi veya yönlendirebilmesidir.
- Evrensellik, anlatımın hitap ettiği kitlenin geniş olup küresel bazda tüm dünyaya hitap edecek şekilde kurulmasıdır.
- Kalıcılık, anlatımın kendi çağını aşması, zamana yenik düşmemesi ve değerini kaybetmemesidir.
- Tutarlılık, bir metnin kendi içerisinde çelişki barındırmamasıdır.
- 33:33Metin Özellikleri
- Tutarlı metin, düşünce bağlamında çelişkiler içermeyen metinlerdir.
- Yalınlık, süslü olmanın zıddıdır ve sade, gösterişsiz, süssüz ifadelerle anlatımın oluşturulması anlamına gelir.
- Yoğunluk (derinlik), anlatımın en az sözle en fazla anlamı verecek şekilde oluşturulmasıdır; örneğin "gülü seven dikenine katlanır" gibi atasözleri yoğun anlatıma sahiptir.
- 37:54Anlatıcı Bakış Açısı
- Tanrısal (hakim/olimpik) anlatıcı, üçüncü kişi anlatımı kullanarak, kahramanın görünmeyen yönlerine, psikolojisine ve zihninden geçenlere vakıf olan bir anlatımdır.
- Tanrısal anlatıcı metinde kahramanın iç dünyasını ve zihninden geçenleri okura bildirmeye çalışır.
- Birinci kişi anlatımı kullanıldığında tanrısal anlatıcı olma ihtimali yoktur.
- 42:06ÖSYM Soru Çözümleri
- Yazarın annesi, onun anlatımında bulunmasını istediği nitelik doğallıktır.
- Anlatımda yineleme, sözde soru cümlesi, anlatıcının duyguları ve devrik cümleler gibi dil bilgisi unsurları kullanılmıştır.
- Karşılaştırma ile anlatımın somutlaştırıldığı iddiası yanlıştır.
- 44:51Dilin İşlevleri
- Dilin işlevleri konusu ÖSYM'de henüz soru sorulmamıştır, ancak kitapta bu konuyla ilgili sorular bulunmaktadır.
- Göndergesel işlev, metnin bilgi vermek amacıyla oluşturulmuşsa, açıklama ve tartışma tekniği ile oluşturulmuşsa kullanılır.
- 45:45Dilin İşlevleri
- Heyecana bağlı işlev, dilin duygu ve heyecanları dile getirme işlevidir; özel mektuplarda, lirik şiirlerde ve eleştiri yazılarında kullanılır.
- Şiirsel işlev, dilin karşı tarafa birtakım çağrışımlar uyandırmayı amaçlayan işlevidir; özellikle şiirlerde ve dirik şiirlerde duyguların öne çıkarılmasıyla kullanılır.
- Alıcıyı harekete geçirme işlevi, yazarın okurda davranış değişiklikleri oluşturmayı amaçladığı durumlarda kullanılır; reklam metinlerinde ve el ilanlarında sıkça görülür.
- 47:12Diğer Dil İşlevleri
- Dil ötesi işlev, metinde dille ilgili, dil bilgisi konularına yönelik bilgi verme amacıyla kullanılır; dil bilgisi anlatımlarında görülür.
- Kanalı kontrol işlevi, yazarın duygu ve düşüncelerinin karşı tarafta anlaşılıp anlaşılmadığını kontrol etmek için kullanılır; öğretmenlerin "anladınız mı?" sorusu bu işlevin örneğidir.
- 48:39Anlatım Türleri
- Kanıtlayıcı anlatım, yazarın bir metinde duygu ve düşüncelerini kanıtlamaya çalıştığı anlatım türüdür; makalelerde alıntılar yoluyla düşünceleri kanıtlayabilir.
- Epik anlatım, destanlarda kullanılan anlatım tekniğidir; kişilere olağanüstü özellikler verilmesiyle karakterize olur.
- Emredici anlatım, öğüt bildiren, bir işin nasıl yapılması gerektiğini açıklayan, yol göstermeyi amaçlayan anlatımlardır; emir kipiyle fiiller kullanılır.
- 51:16Diğer Anlatım Türleri
- Düşsel anlatım (fantastik anlatım), hayal ürünü ve olağanüstü nitelikler taşıyan olayların anlatılmasına dayanır; masallarda ve bilim kurgu romanlarında kullanılır.
- Gelecekten söz eden anlatım, yazarın anlatımını şimdiki zaman üzerine değil, gelecek zaman üzerine kurguladığı anlatım türüdür; gelecek zaman kipleriyle fiiller kullanılır.
- Söylemeye dayalı anlatım, karşılıklı konuşmalara yer verilen anlatımdır; hikayelerde, tiyatro metinlerinde ve romanlarda kullanılır.
- Mizahi anlatım, espriye dayalı, gülmeceye dayalı, komik olayların anlatıldığı ve eğlendirmeyi amaçlayan anlatımlardır; halk hikayelerinde ve fıkralarda kullanılır.