Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir dilbilimci/eğitimci tarafından sunulan Türkçe dilbilgisi dersi formatındadır.
- Videoda öncelikle "ve" bağlaçının tarihsel gelişimi ve Osmanlıca'dan Cumhuriyet Türkçesi'ne kadar olan kullanım alanları incelenmektedir. Ardından "de" bağlaçının farklı işlevleri örneklerle açıklanmakta ve çeviri sürecinde orijinal metnin üslubunun nasıl korunabileceği konusuna geçilmektedir.
- Konuşmacı, "ve" bağlaçının Arapça kökenli olduğunu, Tanzimat sonrası Fransızca etkisiyle yaygınlaşmaya başladığını anlatırken, "de" bağlaçının zıtlık ifade etme, neden-sonuç ilişkisi kurma ve diyalog içinde özlem gösterme gibi işlevlerini örneklerle açıklamaktadır. Ayrıca çevirmenlerin metni kendi üslubuna dönüştürme eğilimlerini eleştirmekte ve teorik metinlerin çevirisinde bir ölçüde güzelleştirme yapmanın gerekliliği konusunda görüşlerini paylaşmaktadır.
- Dilbilgisi ve Retoriğin Önemi
- Konuşurken "ve" kelimesinin kullanımı önemlidir, çünkü bağlaçlar dilde doğru bir akış sağlar.
- Konuşmacı sadece dilbilgisini değil, bir şeyi söylemenin farklı yollarını inceleyen retorik üzerine çalışmaktadır.
- Türkçenin bir retorik kitabı olmasa da, Osmanlıca döneminde gazete köşelerinde ve dergilerde bu konu üzerinde tartışmalar yapılmıştır.
- 01:14"Ve" Bağlaçının Kullanımı ve Tarihi
- Ataç, öztürkçeci bir yazar olarak "ve" bağlaçını beğenmemektedir, ancak bu sadece öztürkçecilikten ibaret değildir.
- "Ve" bağlaçının kullanımı, Fransızca ile karşılaştırarak Türkçe üzerine düşünme eğilimiyle artmıştır.
- Noktalama işaretleri Tanzimat'tan sonra Şinasi Efendi tarafından getirilene kadar, metinlerde virgül yerine "ve" bağlaçından sıkça faydalanılmıştır.
- 02:30"Ve" Bağlaçının Eski Kullanımı
- Arap harfleri ile yazılmış metinlerde özellikle divanlarda ve "müşahit" dedikleri ifadelerde "ve" bağlaçından büyük ölçüde faydalanılmıştır.
- Fatih'in fetva verdiği kanunnamesinde de "ve" bağlaçının kullanımı görülmektedir.
- Dede Korkut'ta "ve" bağlaçının sadece birkaç kez geçmesi, halkın dilinde bu bağlaçın nadir kullanıldığını göstermektedir.
- 04:29"Ve" Bağlaçının Sıklığı ve Kökeni
- Türkçe'nin nadiren tarihli olduğu konulardan biri olan bağlaçlar için iki farklı sıklık sözlüğü bulunmaktadır.
- "Ve" bağlaçının sıklığı 1945-1950 arasında bir milyon kelimelik örneklemde en yüksek seviyede bulunmuştur.
- "Ve" bağlaçının Arapça kökenli olduğu düşünülmektedir, Arapça'da "v" harfinin hem bağlaç işlevi hem de "yemin" anlamı taşıyan "vav kasa" işlevi vardır.
- 06:01Türkçe'de "Ve" Bağlaçının Alternatifleri
- Türkçe'de "ve" anlamında kullanılan başka bir bağlaç olan "ula" kelimesi vardır, bu kelime "ulaşmak" kökünden gelmektedir.
- Eski Türkçe'de "takı" kelimesi de "ve" anlamında kullanılmıştır.
- "Ve" bağlaçının Oğuz Türkçesi'nde (14-15. yüzyıl) ortaya çıktığı ve "bir" kelimesinden türemiş olduğu düşünülmektedir.
- 06:59"Ve" Bağlaçının İşlevleri
- Türkçe'de "ve" bağlaçının sadece bağlaç işlevi değil, bir birliktelik anlamı da vardır.
- "Ve" bağlaçının bazı durumlarda tadını çıkara çıkara kullanılabilmesi vardır, örneğin "leyla ile mecnun" ifadesi.
- "Ve" bağlaçının iki sıfat arasında ve ikilemde kullanılamadığı gibi kısıtlamaları vardır.
- 08:36"Ve" Bağlaçının Kullanım Kuralları
- "Ve" bağlaçının bağladığı iki öğeden ilkinin hal eki almasına izin vermenin bazı kısıtlamaları vardır.
- İki kelimeyi bağlama durumlarında "ve" bağlaçının kullanımı tartışmalı olabilir.
- İki kelimeyi bağlama durumlarında "ve" bağlaçının kullanımı tartışmalı olabilir.
- 09:05"Ve" Bağlaçının Diğer Dillerle Karşılaştırılması
- İngilizce'deki "and" kelimesi Türkçe'de "ve" veya "ile" ile karşılanabilir.
- İki sıfat arasında "ve" bağlaçının kullanımı nadir görülmektedir.
- Sıfatlardan türemiş isimlerde "ve" bağlaçının kullanımı, muhtemelen batı dillerinden etkilenerek "ve" eklemeyi öğrenmişizdir.
- 11:07Türkçe'de "de" Bağlaçının Kullanımı
- Türkçe'de cümleleri veya yüklemleri bağlama işlemi üzerinde durulacak ve "de" bağlaçının işlevleri incelenecek.
- "De" bağlaçının zıtlık ifade etmesi ve derin yapıdan yüzey yapıya çıkarılması gibi bir işlevi vardır.
- "De" bağlaçının neden-sonuç ilişkisi, habersatif ve ortak soru yapısı gibi farklı işlevleri bulunmaktadır.
- 13:33"De" Bağlaçının Dilbilgisel Özellikleri
- "De" bağlaçının diyalog esnasında özlemin değiştiğini göstermesi ve önceki konuşma ile karşıtlık olduğunu belirtmesi vardır.
- Dilbilgisel olarak "de" bağlaçının işlevi, önceki fikrin muhakkak olması durumunda gerçekleşir.
- Üslup ve edebiyatta karşıtlık önemli bir unsurdur, örneğin "beyt" üslubu klasik şiirin üslubuna karşı çıkmıştır.
- 14:55Çeviri ve Üslup
- Çeviri yaparken, kaynak dildeki karşılıkları olmayan kavramları aktarmak zorunluluğu vardır.
- Çevirmenler genellikle kendi üsluplarına çevirirler, bu da metnin orijinal üslubunu etkileyebilir.
- İyi çevirmenler, metnin en iyi müfessirleri olarak kabul edilir ve metni kendi süzgecinden geçirirler.
- 16:25Çeviride Güzelleştirme
- Teori metinleri çevrildiğinde bir ölçüde güzelleştirme hakkı vardır.
- Çeviri sadece bir metnin başka bir metne dönüştürülmesi değil, aynı zamanda bir kültürün başka bir kültürde yaşamasıdır.
- Çeviride estetik dönüşüm yapılabilir ve orijinalden daha güzel bir çeviri olursa itiraz edilmeyecektir.