Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen ve Recep adlı öğrencisi arasında geçen Türkçe dilbilgisi dersidir. Öğretmen, anlatım bozuklukları konusunu detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
- Videoda anlatım bozukluklarının çeşitli türleri örneklerle açıklanmaktadır. İçerik, sözcükleri birbiriyle karıştırma, yanlış kullanılan sözcükler, yerinde kullanılmayan sözcük ya da öge, standart anlatım bozukluğu, anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanılması, deyim ve atasözü hataları, zamir eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu ve virgül kullanmamaktan kaynaklanan anlatım bozukluğu gibi başlıkları kapsamaktadır.
- Video, anlam ile ilgili anlatım bozukluklarının sonunu getirirken, bir sonraki videoda dil bilgisi ile ilgili anlatım bozukluklarının ele alınacağını belirtmektedir. "Özel-özgü-özgün", "yakın-yaklaşık", "resim-fotoğraf" gibi kelimelerin doğru kullanımı, "sağladı" yerine "sebep oldu", "kutlandı" yerine "anıldı" gibi yanlış kullanım örnekleri ve bunların doğru formları detaylı olarak gösterilmektedir.
- 00:25Sözcükleri Birbiriyle Karıştırma
- Sözcükleri birbiriyle karıştırma, anlatım bozukluklarında önemli bir konudur ve hassasiyet göstermek gerekir.
- "Özel" ve "özgü" sözcükleri birbirinden farklıdır; "özel" birine hediye alırken kullanılırken, "özgü" bir durumun benzersizliğini ifade eder.
- "Özgün" kelimesi "orijinal" anlamına gelir ve ürün, eser veya yazar için kullanılır.
- 02:16Karıştırılan Sözcükler Örnekleri
- "Yaklaşık" ve "yakın" sözcükleri birbirinden farklıdır; "yaklaşık" birbirine yakın anlamına gelirken, "yakın" daha yakın anlamına gelir.
- "Resim" ve "fotoğraf" sözcükleri birbirinden farklıdır; fotoğraf makinalarından çıkan görüntü "fotoğraf" olarak adlandırılırken, ressamın ortaya koyduğu ürün "resim" olarak adlandırılır.
- "Güçlendiren" ve "güçleştiren" sözcükleri birbirinden farklıdır; "güçlendiren" kuvvetli hale getirmek anlamına gelirken, "güçleştiren" zorlaştırmak anlamına gelir.
- 03:45Diğer Karıştırılan Sözcükler
- "Öğretim" ve "öğrenim" sözcükleri birbirinden farklıdır; öğretmenin yaptığı işler "öğretim", öğrencinin yaptığı işler ise "öğrenim" olarak adlandırılır.
- "Ayrıntı" ve "ayrım" sözcükleri birbirinden farklıdır; "ayrıntı" bir şeyin detaylarını ifade ederken, "ayrım" fark anlamına gelir.
- "Çekimser" ve "çekingen" sözcükleri birbirinden farklıdır; "çekimser" karar verememek anlamına gelirken, "çekingen" utangaç demektir.
- 05:03Ek Anlatım Bozuklukları
- "Tanıtmak" ve "tanıştırmak" sözcükleri birbirinden farklıdır; kişi kendisini tanıtmaz, "tanıtmak" ifadesini kullanır.
- "Etken" ve "etkin" sözcükleri birbirinden farklıdır; "etken" faktör anlamına gelirken, "etkin" aktif ve hareketli demektir.
- "Tahrip" ve "tahriş" sözcükleri birbirinden farklıdır; nesneler tahrip olurken, cilt tahriş olur.
- 07:48Fiyat ve Ücret Farkı
- Bir ürünün fiyatı, satın alınmış ve parası ödenmiş olan şeyin fiyatıdır.
- Bir hizmetin ücreti, faydalandığımız hizmetin ücretidir.
- Bir şeyin fiyatı pahalı veya ucuz olmaz, ürünün kendisi pahalı veya ucuz olabilir.
- 10:24Anlatım Bozuklukları ve Düzeltmeleri
- "Bolluğa düştükleri zaman bile savurganlık etmelerine yol açar" cümlesinde "bolluğa düştükleri" yerine "bolluğa eriştikleri" kullanılmalıdır.
- "Yarın yayınlanacak programlardan bazılarını hatırlatıyoruz" cümlesinde "hatırlatmak" yerine "açıklamak" veya "tanıtmak" kullanılmalıdır.
- "Şans" kelimesi iyi şeyler için kullanılırken, "ihtimal" kelimesi daha doğru bir ifadedir.
- 12:05Doğru Kullanım Örnekleri
- "Borç Türkiye'nin Avrupa'ya bağımlı olmasını sağladı" cümlesinde "sağladı" yerine "sebep oldu" kullanılmalıdır.
- "Cüzzamlılar günü kutlanıyor" cümlesinde "kutlanıyor" yerine "anılır" kullanılmalıdır.
- "Babamın yüzünden sınıfı geçtim" cümlesinde "babamın sayesinde" kullanılmalıdır.
- 13:09Diğer Anlatım Bozuklukları
- "Fidan ekilmez, dikilir" ifadesi doğru kullanımdır.
- "Yol açtı" ifadesi olumsuz şeyler için kullanılırken, "sağladı" daha doğru bir ifadedir.
- "Cumhuriyet 1923 tarihinde ilan edildi" cümlesinde "tarihinde" yerine "yılında" kullanılmalıdır.
- 15:32Yerinde Kullanılmayan Sözcükler
- "Hakan çok iyi futbolcu ama fazla topla oynuyor" cümlesinde "fazla" sözcüğü "topla"dan sonra kullanılmalıdır.
- "Bu çocuk seneye yüksek insaat mühendisi olacak" cümlesinde "yüksek" sözcüğü "insaat"dan sonra kullanılmalıdır.
- "Eski Adana milletvekillerinden biri daha ölmüş" cümlesinde "eski" sözcüğü "Adana"dan sonra kullanılmalıdır.
- 17:17Mantıksal Anlatım Bozuklukları
- "Günde kırk kere limonlu salatalık turşusu satan dükkana uğrardı" cümlesinde "günde" sözcüğü "limonlu salatalık turşusu satan dükkana"dan sonra kullanılmalıdır.
- "Cesetler çok denizde kaldığından çürümüş" cümlesinde "denizde" sözcüğü "cesetler"den sonra kullanılmalıdır.
- "Başbakan Çin'e bu yılın sekiz büyük gezisini yapıyor" cümlesinde "bu yılın" sözcüğü "Çin'e"dan sonra kullanılmalıdır.
- 19:36Anlatım Bozukluğu Örnekleri
- "Ağrısız kulak delinir" ifadesinde anlatım bozukluğu vardır, doğru kullanım "kulağım ağrıyorken ağrısız delinir" şeklindedir.
- "Atatürk'ün yüzondokuz doğum yılı törenle kutlanmıştı" ifadesinde anlatım bozukluğu vardır, doğru kullanım "Atatürk'ün doğumunun yüzondokuz yılı" şeklindedir.
- "Bu yemek fazla dışarıda kaldığı için bozulmuş" ifadesinde anlatım bozukluğu vardır, doğru kullanım "bu yemek dışarıda fazla kaldığı için bozulmuş" şeklindedir.
- "THY'ye ait yüzellisekiz yolcunun bulunduğu uçak denize düşmüş" ifadesinde anlatım bozukluğu vardır, doğru kullanım "yüzellisekiz yolcunun bulunduğu THY'ye ait uçak denize düşmüş" şeklindedir.
- 21:11Anlamca Çelişen Sözcüklerin Kullanımı
- Anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanılması anlatım bozukluğudur.
- Kesinlik ile ihtimali aynı cümlede kullanmak anlam çelişmesine sebep olur.
- "Hiç şüphesiz bu olaya en çok üzülen başkan olsa gerek", "Şüphesiz sanatçı bu alanda çok başarılı eserler vermiş olmalı", "Kesinlikle söyleyebilirim ki tedavi hastayı ayağa kaldırabilir" gibi cümlelerde anlatım bozukluğu vardır.
- "Gönderdiğim paketi eminim bugüne kadar almış olmalısınız", "Artık kesinlikle böyle bir hataya düşmeyebilir", "Okulu bitireli hemen hemen tam on yıl oldu", "Elbette onunla birlikte gitmiş olabilirler" gibi cümlelerde de anlatım bozukluğu vardır.
- 23:22Deyim ve Atasözü Hataları
- Deyim ve atasözü hatası, deyimin veya atasözünün kelimelerini değiştirmekle veya anlamına uygun kullanmamaktan kaynaklanır.
- "Babasını görünce paçaları tutuştu" ifadesinde "etekleri tutuştu" olmalıdır.
- "Çok acıktım midem zil çalıyor" ifadesinde "karnım zil çalıyor" olmalıdır.
- "O kadar kalabalık ki çuvaldız atsan yere düşmez" ifadesinde "igne atsan yere düşmez" olmalıdır.
- "Ona ayak bağı oluyor, işini çabuk bitirmesini sağlıyordu" ifadesinde "ayak bağı olmak" engellemek anlamına gelir.
- "Ona yardım et, elinden geleni ardına koyma" ifadesinde "elinden geleni ardına koyma" kötülük anlamında kullanılır.
- "Alma garibin ahını çıkar aheste aheste" ifadesinde "mazlumun ahını" olmalıdır.
- "Ev sahibi Ayşe Hanım'a bu ne şıklık böyle deyince Ayşe Hanım üzerine alındı" ifadesinde "üzerine alınmak" olumsuz bir sözden alınmak anlamına gelir.
- "Konferansta konuşmacının anlattıkları herkesin dikkatini çekmişti, tüm dinleyiciler kulak kabartmış, konuşmacıyı dinliyordu" ifadesinde "kulak kabartmak" önemsemeden dinlemek anlamına gelir.
- "Bu görüntüler karşısında saçlarım diken diken oldu" ifadesinde "tüylerim diken diken oldu" olmalıdır.
- "Bu konuyu onunla bir görüş, o yol yola bilen biridir" ifadesinde "yol yordam" olmalıdır.
- 26:15Zamir Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozukluğu
- Zamir eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu, bir cümlenin başına "senin" ve "onun" getirebiliyorsanız o cümlede problem vardır.
- "Ehliyetini polis almış öyle mi?" ifadesinde zamir eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır.
- "Bana ne söyleyeceğini biliyorum" ifadesinde zamir eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır.
- "Geleceğini ben biliyordum" ifadesinde zamir eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır.
- 27:15Virgül Kullanmamaktan Kaynaklanan Anlatım Bozukluğu
- Virgül kullanmamaktan kaynaklanan anlatım bozukluğu da ortaya çıkabilir.
- "Hırsız çocuğu kovaladı" ifadesinde virgül koyarak anlatım bozukluğunu ortadan kaldırabiliriz.
- "Genç adama seslendi" ifadesinde virgül koyarak anlatım bozukluğunu ortadan kaldırabiliriz.
- 27:44Karşılaştırma Hatası
- Karşılaştırma hatası, anlam ile ilgili anlatım bozukluğunun son başlığıdır.
- "Adam politikayla karısından çok ilgileniyor" cümlesinde karşılaştırma hatası vardır.
- Bu cümlede "politikayla" ve "karısından" arasında virgül olmadığı için karşılaştırma hatası oluşur.
- 28:28Anlatım Bozuklukları Örnekleri
- "Recep politika ve karısından çok ilgileniyor" cümlesinde iki farklı anlam var: Recep'in politikaya olan ilgisi karısının ilgisinden daha fazla veya Recep politikayla ve karısıyla ilgileniyor ama karısını umursamıyor.
- "Bu kötü insanlara sizden çok kızıyorum" cümlesinde de iki farklı anlam var: Recep ve konuşmacı kötü insanlara kızıyor ama Recep'in kızgınlığı daha fazla veya Recep ve konuşmacı kötü insanlara kızıyor ama Recep'in kızgınlığı konuşmacınınkinden daha fazla.
- "Sen onu benden çok aradım" cümlesinde de iki farklı anlam var: Sen onu da aradın beni de aradı ama onu daha çok aradın veya sen onu benden çok aradın, ben de aradım onu ama sen daha fazla aradım.
- 30:13Anlatım Bozukluklarının Çözümü
- Anlatım bozukluklarını ortadan kaldırmak için açık açık ifade etmek gerekiyor.
- Anlam ile ilgili anlatım bozuklukları bitirilmiş, dil bilgisi ile ilgili anlatım bozukluklarına bir sonraki videoda devam edilecek.
- Anlatım bozuklukları karmaşık şekilde karşımıza çıkıyor ve bazı kitaplar anlam ile ilgili, bazıları dilbilgisi ile ilgili olarak düzenliyor.