Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Osmanlı tarih öğretimi ve tarihsel düşünme becerileri hakkında kapsamlı bir eğitim içeriğidir.
- Video, iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Osmanlı'da tarih öğretiminin 19. yüzyılda nasıl başladığı ve geliştiği kronolojik olarak anlatılmaktadır. İkinci bölümde ise tarihsel kavramlar (historizm, diyokronizm, senkronizm, anakronizm, anoloji, histomap, analitik düşünme) ve tarihsel düşünme becerileri (kronolojik düşünme, tarihsel analiz ve yorum, tarihsel sorun analizi, karar verme, tarihsel sorgulamaya dayalı araştırma) detaylı şekilde ele alınmaktadır.
- Eğitimci, her kavramı günlük hayattan ve tarihsel olaylardan örneklerle pekiştirmekte, öğrencilerin bu becerileri nasıl geliştirebileceklerini göstermekte ve Milli Eğitim Bakanlığı'nın öğrencilere kazandırmak istediği önemli beceriler arasında tarihsel düşünme becerilerinin önemi vurgulanmaktadır.
- 00:07Osmanlı'da Tarih Öğretiminin Başlangıcı
- Osmanlı'da tarih öğretimi 19. yüzyılda okullarda başladı, bundan önce müstakil bir tarih dersi yoktu.
- 1869 tarihli Saffet Paşa'nın Maarif-i Umumiye Nizamnamesi yayınlandıktan sonra dört yıllık sıbyan okullarında "Muhtasar Tarihi Osmanlı" isimli tarih dersi okutulmaya başlandı.
- Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile Osmanlı'daki tüm okullarda tarih dersinin okutulması zorunlu hale geldi.
- 01:34Tarih Dersinin İlk Okutulduğu Yerler
- Tarihin düzenli bir ders olarak okutulmasına 1839'dan itibaren II. Mahmud'un kurduğu Mektebi Maarifi Adliyede başlandı.
- Rüştiye mekteplerinde (ortaokul) tarih dersi 1850'lerde (Tanzimat döneminde) okutulmaya başlandı.
- Tarih dersinin okutulması tartışmalara konu oldu, çocuğun yaşı uygun mu değil mi gibi sorular gündeme geldi.
- 02:38Tarih Dersinin Resmi Programlara Konulması
- 1869'daki Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile her seviyede tarih öğretimi resmi ders programına konuldu.
- Nizamnameye göre Osmanlı tarihi ve genel tarih dersleri devlet okullarında okutulacaktı.
- Program hazırlanırken Fransa örneği alındı, 19. yüzyılda Fransızca ve Fransız modeli eğitim dünya genelinde etkiliydi.
- 03:33Tanzimat Döneminde Tarih Eğitimi
- Tanzimat döneminin sonlarına doğru sosyal bilimler yükseköğretim alanına girmiş, tarih yazıcılığı ders kitaplarının yazımı ile yerleşmeye başlamış.
- Yenileşme ve batılılaşma döneminin devlet adamlarından Ahmet Vefik Paşa, Darülfünun'da tarih felsefesi derslerini vermeye başlamış.
- Ahmet Vefik Paşa 1872'de Maarif Bakanı olmuş ve Fransız tarzında "Fezleke-i Tarihi Osmaniye" adlı ders kitabını yazmış.
- 05:04Ahmet Vefik Paşa'nın Tarih Çalışmaları
- 19. yüzyılın ikinci yarısında hem erkek hem kızlar için orta dereceli okullar açıldı, bu durum tarih ders kitapları ihtiyacını ortaya çıkardı.
- Ahmet Vefik Paşa 1876'da ilk tarih ders kitabını yazdı ve daha sonraları ilk tarih profesörü olarak Darülfünun'da derslere girmeye başladı.
- Son resmi tarihçimiz Abdurrahman Şeref, orta dereceli okullarda okutulmak üzere iki ciltlik "Tarihi Devleti Osmaniye"yi yazdı.
- 06:46Tarihselcilik ve Historizm
- Historizm, tarihselcilik kavramı tarihin koşullarına göre yorumlanmasıdır ve tarihsel empati yapmak gerekir.
- Bir tarihi olay değerlendirilirken o dönemin şartları göz önünde bulundurulmalı, aksi takdirde yanlış sonuçlar ortaya çıkar.
- Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir; yazan yapana sadık kalmazsa değişmeyen hakikat insanlığı şaşırtacak mahiyette olabilir.
- 07:59Diyokronizm ve Senkronizm
- Diyokronizm, tarihi olay ve olguların zaman içerisindeki gelişimini ve değişimini inceler.
- Senkronizm, tarihi olayların aynı zaman içerisinde gerçekleşmesini gösterir ve tarih kitaplarının köşesinde eş zamanlılık bilgileri verilir.
- Histomap (tarih haritası), eş zamanlılığı gösterir ve öğrencilerin o tarihte dünyada olan olayları görmelerini sağlar.
- 10:15Anakronizm ve Anoloji
- Anakronizm, geçmişe bugünün gözüyle bakılmasıdır ve bir tarihi olayın dönemin şartları içerisinde değerlendirilmesi yerine bugünün penceresinden açıklamaya çalışmaktır.
- Anoloji, bilinmeyen bir kavramı açıklamak için bilinenden yararlanmaktır.
- Bilinmeyen bir olayı açıklamak için o olaya benzer bir olaydan yola çıkarak benzetme yapılır.
- 12:07Histomap ve Analitik Düşünme
- Histomap, tarihi olayları haritalandırmaktır ve öğrencilerin tarihi olayları eş zamanlı olarak algılamasını sağlar.
- Analitik düşünme, bir bütündeki her bir parçanın analiz edilerek bütünle, sistemle ilişkilerinin incelendiği düşünme becerisidir.
- Analitik düşünce, bir bütünü parçalara ayırarak ince ince araştırmak demektir.
- 16:30Hipotetik Düşünme
- Hipotetik düşünme, günlük hayatta veya eğitim-öğretimde karşılaşılan bir sorunu çözmek için olası çözüm yolları geliştirip bunları belli bir düzene göre yapmayı sağlayan düşünce sürecidir.
- Hipotetik düşünme, geçmişte yaşanmış bir olaydan esinlenerek hipotez kurup günümüzde alternatif bir çözüm ortaya koymayı içerir.
- Tarihsel sorunlar, geçmişten beri gelen sorunlardır ve bu sorunları çözmek için alternatif çözüm tekniği ortaya koymak hipotetik düşünme anlamına gelir.
- 18:28Ergenlik Dönemi ve İkonik Düşünme
- Ergenlik dönemindeki bireyin her işin üstesinden gelebilecek güçte olduğunu düşünmesi, omnipotent düşünme olarak adlandırılır.
- İkonik düşünme, çocuğun işlem öncesinde hayalindeki düşünceyi sembollerle düşünmesi, bir şeyi sembolleştirme ve zihinde kurma becerisidir.
- İkonik düşünme, kafada yücelttiğin herhangi bir şeyi sembolleştirmeyi içerir.
- 20:04Kronolojik Düşünme Becerisi
- Kronolojik düşünme becerisi, olayların sıraya dizilmesi ve tarih biliminin temelidir.
- Kronoloji, olayların ne zaman ve hangi sırada meydana geldiğini gösterir ve tarihsel düşünmeyi düzenleyen zihinsel bir yapı işlevi görür.
- Kronolojik düşünme becerisini geliştirirken öğrenciler geçmiş, bugün ve gelecek arasında ayrım yapar, tarihsel metindeki zaman akışını belirler ve belirli bir zaman akışına göre tarihsel metin oluşturur.
- 25:44Tarihsel Kavrama Becerisi
- Tarihsel metinlerin en belirleyici özelliklerinden biri, tarihi olayları inandırıcı bir şekilde yeniden düzene koymasıdır.
- Tarihsel metinler, tarihin akışı içindeki insanların eğilimlerini, karşılaştıkları sorunları ve yaşadıkları karmaşık dünyayı açıklama gücüne sahiptirler.
- Bir tarihsel metin hem inandırıcı olmalı, kanıt kullanmalı hem de o dönemin insanlarının eğilimlerini, karşılaştıkları sorunları ve karmaşık dünyasını açıklama gücüne sahip olmalıdır.
- 27:43Tarihsel Kavrama Becerisi
- Öğrenciler öykü, biyografi, otobiyografi ve benzeri tarihsel metinleri anlamak için zihinlerinde canlandırarak okuma yeteneğini geliştirmelidir.
- Tarihsel metinleri kavramak, kronolojik düşünme becerisini kazandırır ve öğrencilerin tarihsel yaklaşım edinmelerini sağlar.
- Tarihsel kavrama becerisi, öğrencilerin tarihsel belge veya metnin yazarını ve kaynağını belirlemelerini, olayın nerede olduğunu, kimlerin yer aldığını, sebep ve sonuçlarını kavramalarını sağlar.
- 30:54Tarihsel Kavrama Becerisinin Kazanımları
- Öğrenciler bir tarihsel metinde yazarın cevaplamaya çalıştığı temel sorunları belirler ve metnin inşa edildiği bakış açısını ortaya koyar.
- Tarihsel olgu ve görüşleri ayırt eder, tarihsel metinleri hayal gücünü kullanarak okur ve altı farklı tarihsel yaklaşımları değerlendirir.
- Geçmişi tarihsel empati kurarak yorumlar, tarihsel haritalardaki bilgiyi kullanır ve görsel ve sayısal verileri analiz eder.
- 32:41Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi
- Tarihsel analiz ve yorum becerisi, öğrencilerin tarihsel metni analitik bir bakış açısıyla inceleyebilen iyi bir tarih okuyucusu olmalarını gerektirir.
- Bu beceriyi geliştirmek için öğrencilerin temel olguyu, doğru cevabı ve en geçerli yorumu bulmaları konusunda doğru bir duyguya sahip olmaları gerekir.
- Öğrencilere "amaca uygun okuyor muyum?" gibi sorular sordurmak gerekir, aksi takdirde öğrenciler her tarihsel metinde anlatılanların peşinen doğru ve gerçek olduğunu düşünebilir.
- 36:27Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisinin Kazanımları
- Öğrenciler benzerlik ve farklılıkları belirleyerek farklı düşünce, değer, tarihi şahsiyet, davranış ve kurumları karşılaştırır.
- Neden-sonuç ilişkilerini analiz eder ve mekan ve zaman sınırlarını aşan, uzun vadeli ve büyük çaptaki gelişmeleri çağlar ve bölgeler arasında karşılaştırır.
- Tarihsel olasılık örneklerini göstererek tarihte kaçınılmazlığın olduğuna ilişkin iddiaları şüpheyle karşılar ve tarihsel olaylar hakkındaki yorumların geçici olduğunu kavrar.
- 39:11Tarihsel Sorun Analizi ve Karar Verme Becerisi
- Tarihsel sorun analizi ve karar verme becerisi, öğrencilerin geçmişteki insanların kritik anlarda yüz yüze geldiği sorun ve ikilemlerle karşılaşmalarını sağlar.
- Bu beceri, öğrencilerin geçmişteki insanların kritik anlarda karşılaştığı sorunları analiz etmelerini ve karar vermelerini gerektirir.
- 40:17Tarihsel Analiz ve Karar Verme Becerisi
- Tarihsel analiz ve karar verme becerisi, güncel bir sorunun tarihsel arka planını belirlemeye çalışır.
- Bu beceri, kritik dönemlerin sorun veya konularıyla yüzleşmeyi, mevcut alternatifleri analiz etmeyi ve tercih edilmemiş seçeneklerin sonuçlarını değerlendirmeyi içerir.
- Öğrenciler bu beceriyi geliştirirken geçmişteki konu ve sorunları tanımlar, insanların çıkarlarını analiz eder ve güncel sorunların ortaya çıkmasına yol açan önceki durumlara ilişkin kanıtları düzenler.
- 43:07Tarihsel Sorgulamaya Dayalı Araştırma Becerisi
- Tarihsel sorgulamaya dayalı araştırma becerisi, metinde sunulan tarihsel anlatının kritik noktalarında sorgulama yapmayı içerir.
- Bu beceri, geçmişe ait kalıntılar (tarihsel dökümanlar, tanıkların anlatıları, mektuplar, günlükler, buluntular, fotoğraflar) yardımıyla çalışmayı ve tarihi mekanlara geziler düzenlemeyi gerektirir.
- İyi bir tarihsel sorgulama, konu hakkındaki kanıtların yeterince zengin olduğu, olayda yer alan insanların konuşturulduğu ve farklı bakış açıları yansıttığı ölçüde gerçekleşir.
- 44:58Tarihsel Sorgulamaya Dayalı Araştırma Becerisinin Gelişimi
- Öğrenciler tarihsel dökümanlar, tanıkların anlattıkları, mektuplar, günlükler, buluntular, fotoğraflar, tarihi mekanlar, sanat eserleri ve mimari eserlerden hareketle tarihsel sorular sorar.
- Öğrenciler kütüphane ve müze koleksiyonları, tarihi mekanlar, tarihi fotoğraflar gibi kaynaklardan tarihsel veri elde eder ve bu verilerin geçerliliğini, güvenilirliğini, yeterliliğini, gerçekliğini, iş tutarlılığını ve bütünlüğünü değerlendirir.
- Öğrenciler eldeki kayıtlardaki boşlukları belirleyip zaman ve mekana ait bilgi ve bakış açıları düzenleyerek sağlam bir tarihi yorum yapar ve sayısal analizler kullanarak aile büyüklüğü, göç şekilleri, refah dağılımı ve ekonomik değişimler gibi konuları açıklar.