Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan ölçme ve değerlendirme konulu bir ders anlatımıdır. Öğretmen, öğrencilere hitap ederek konuyu detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, ölçme hatalarının üç temel türünü (sabit, sistematik ve tesadüfi hata) ve testlerin üç temel özelliğini (güvenilirlik, geçerlilik ve kullanışlılık) ele almaktadır. Her bir kavram günlük hayattan örneklerle açıklanmakta, ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tipleri üzerinde durulmaktadır.
- Videoda ayrıca güvenirlik katsayısının 0-1 aralığında olduğu ve minimum 70 olması gerektiği, geçerlilik kavramının sabit ve sistematik hataların doğrudan etkilediği, somut ve soyut özelliklerin ölçülmesindeki farklılıklar ve madde ayırt ediciliği (Rj) konuları da açıklanmaktadır. Video, soru-cevap bölümüyle devam ederek öğrencilerin sorularını yanıtlamaktadır.
- 00:01Ölçmede Hata Türleri
- Ölçmede hata türleri önemli olup, ÖSYM doğrudan sormasa bile güvenirlik ve geçerlilik üzerinden yorumlanması gereken bir konudur.
- Üç tane hata türü vardır: sabit, sistematik ve tesadüfi hata.
- Genellikle üç hata türü de sorulur, ancak karıştırılan sabit ve sistematik hatalardır.
- 00:38Sabit Hata
- Sabit hata, ölçmeden ölçmeye, ölçmeciden ölçmeciye miktarı değişmeyen, bütün ölçme sonuçlarında aynı miktarda karışan hatadır.
- Sabit hata örneği olarak her öğrenciye on puan fazladan vermek veya bir sınavda herhangi bir soruyu hiçbir öğrencinin cevaplayamaması verilebilir.
- Terazi her ölçüde yüz gram eksik veya fazla tartması, saatin her zaman on dakika geri veya ileri olması veya ucu kırık cetvel ile ölçüm yapılması da sabit hata örnekleridir.
- 04:31Sistematik Hata
- Sistematik hata, ölçülen büyüklüğe kişiye, ölçmeciye ve ölçme koşullarına göre ya da belli bir duruma bağlı olarak miktarı değişen hatalardır.
- Sistematik hata örneği olarak her öğrenciye aldıkları puanın yüzde onu kadar puan vermek, yazısı güzel olan öğrencilere artı on puan vermek veya cinsiyete göre puan vermek verilebilir.
- Sistematik hatanın diğer adı yanlılık hatasıdır ve her türlü subjektiflik, öznellik işin içerisine getirir.
- 08:12Sabit ve Sistematik Hata Arasındaki Fark
- Sabit hata tekrarlarsa sistematik hataya dönüşür.
- Sabit hata, miktar ve oran değişmediği için sabit kalırken, sistematik hata miktar ve oran değiştiği için değişir.
- Sistematik hata ile ilgili kişi içerisinde yanlılık, öznellik veya subjektiflik varsa, farklı miktar farklı olan devreye giriyorsa sistematik hata vardır; miktar aynıysa sabit hata vardır.
- 09:29Sabit ve Sistematik Hata Kavramları
- Aritmetik ortalamanın yüzde onu kadar puan eklenmesi durumunda, her öğrenciye aynı miktar (7 puan) eklenmesi sabit hata oluşturur.
- Belli bir gruba (örneğin kız öğrencilere) aritmetik ortalamanın yüzde onu kadar puan eklenmesi sistematik hata oluşturur.
- Sabit hata ölçme işleminde tekrarlandığında sistematik hataya dönüşür.
- 14:39Hata Türleri ve Özellikleri
- Yalnızlık (yanlılık) devreye girdiği her ölçme işleminde sistematik hata vardır.
- Her iki hata türünde de hatanın kaynağı, yönü ve miktarı bellidir.
- Sabit hata ve sistematik hata ikisi de düzeltilebilir hatalardır.
- 16:40Hata Türleri ve Geçerlilik İlişkisi
- Sabit ve sistematik hata her zaman geçerliliği düşürür.
- Geçerlilik, ölçme işleminin amaca hizmet etmesidir.
- Hatadan arındırıldığında geçerlilik artar, ancak hata miktarı artarsa geçerlilik giderek düşer.
- 18:44Tesadüfi Hata
- Tesadüfi hata, ölçme sonucuna karışan ve gelişigüzel olan hatalardır.
- Tesadüfi hata kaynak, miktar ve yönü kesin olarak belirlenemez.
- Tesadüfi hata, ölçmeyi yapan kişinin yorgun, dikkatsiz veya uykusuz olması, testin çok kısa veya uzun olması, maddelerin iyi ifade edilememesi gibi durumlarla açıklanır.
- 20:29Tesadüfi Hata Örnekleri
- Testin yapıldığı ortamın sıcaklığı, ışığı, havalandırması, koku ve gürültü düzeyi tesadüfi hata ile açıklanır.
- Ölçmenin yapıldığı grubun ölçülen özellik açısından homojen veya heterojen olması tesadüfi hata nedeni olabilir.
- Kopya, şans başarısı, puanlama dikkatsizliği ve genel uyarılmışlık hali tesadüfi hata kategorisine girer.
- 22:23Tesadüfi Hata Özellikleri
- Tesadüfi hata, hatanın kaynağı, yönü ve miktarı belli olmadığı için düzeltilemez.
- Tesadüfi hata güvenilirliği düşürür, geçerlilik ise dolaylı olarak düşer.
- Tesadüfi hata farkında olmadığı için düzeltilemez, ancak sistematik ve sabit hata farkındalık mevcut olduğu için düzeltilebilir.
- 26:02Ölçme Aracında Bulunması Gereken Özellikler
- Ölçme aracında bulunması gereken üç temel özellik vardır: geçerlilik, güvenirlik ve kullanışlılık.
- Sistematik hata, her bir kilogramda yüz gram eksik takılması gibi her zaman aynı miktarı etkileyen hatalardır.
- Sabit hata, her bir kilogramda yüz gram eksik takılması gibi her zaman aynı miktarı etkileyen hatalardır, ancak tekrarlandığında sistematiğe dönüşür.
- 29:12Değerlendirme Sisteminin Temel Özellikleri
- Değerlendirme sisteminin üç temel özelliği vardır: güvenilirlik, geçerlilik ve kullanışlılık.
- Aritmetik ortalamanın üzerinde alan öğrencilere yüzde on kadar puan verilmesi bir değerlendirme kriteridir.
- Gelecek derste güvenirlik anlamlarında ve güvenirlik belirleme yöntemlerinde tekrar tekrar tanımlama yapılacaktır.
- 30:04Güvenirlik Kavramı
- Güvenirlik, bir ölçme aracının tesadüfi hatadan aranlık derecesidir ve tesadüfi hatadan etkilendiği için sonuçtan bakılmalıdır.
- Güvenirlik, ölçme araçlarında sonuçları hata karışmadan ölçme işleminin yapılabilmesidir; tesadüfi hatadan ne kadar azsa güvenirlik o kadar yüksektir.
- Güvenirlik katsayısı 0'dan 1'e kadar değer alır ve 0,70'in üzerindeyse güvenilir bir testtir; 0,70'e ne kadar yaklaşırsa güvenirlik o kadar artar.
- 32:03Güvenirlik Türleri
- Tutarlılık, ölçme sonuçlarının birden fazla ölçüde aynı ya da benzer sonuçlar elde edilmesidir.
- Kararlılık, zamana karşı dirençtir; tutum ölçümleri daha güvenilir sonuçlar verebilir.
- Duyarlılık, ölçme sisteminin hatalardan ne kadarlık olduğunu göstermesi ve aynı koşullar altında tekrar tekrar uygulandığında aynı ya da benzer sonuçlar vermesidir.
- 34:32Somut ve Soyut Özellikler
- Somut özelliklerin ölçülmesinde kullanılan ölçme araçları ile yapılan tekrar ölçümlerde her seferinde birbirine çok yakın sonuçlar alınabilir.
- Soyut özellikler (ilgi, tutum, bilgi) ölçülürken aynı sonuçların alınması oldukça zordur.
- Eğitim bilimleri ve psikolojideki testlerde güvenirlik daha öneme biner.
- 35:46Geçerlilik Kavramı
- Geçerlilik, sabit hata ve sistematik hata doğrudan etkiler; bu hatalar arttıkça geçerlilik oranı düşer.
- Geçerlilik, ölçme aracının amaca hizmet etmesi ve sonucu doğru bir şekilde yansıtmasıdır.
- Geçerlilik, ölçme aracının bilenle bilmeyeni ayırt etme derecesidir ve madde ayırt ediciliği (rj) ile ilişkilidir.
- 38:12Geçerlilik Katsayısı
- Geçerlilik katsayısı -1 ile +1 aralığında değer alır ve minimum değeri 0,30'dur.
- 0,30-0,40 aralığı iyi ayırıcı, 0,40-1 aralığı mükemmel ayırıcı olarak tanımlanır.
- Doğrudan ölçmelerde geçerlilik daha yüksektir çünkü araya başka bir değişken girmeden ölçülür, dolaylı ölçmelerde ise değişkenin yeterince tanımlama ve kriterlerin yeterince duyarlı olmaması nedeniyle geçerlik daha düşük olabilir.
- 41:54Ölçme Araçlarının Ekonomikliği
- Ölçme araçlarının ekonomikliği, hazırlama, uygulama ve puanlama sürecinin kolay, zaman almayan, para harcamayan ve ekstra emek gerektirmeyen olmasıdır.
- Kullanışlı bir ölçme aracı, zaman, emek ve paranın verimli kullanılması üzerine hareket eder.
- Kullanımı zor, ileri derecede uzmanlık gerektiren, emek, para ve zaman açısından maliyetli olan testler kullanışlı değildir.
- 43:13Kullanışlılık İçin Gerekli Şartlar
- Bir ölçme aracının kullanışlı olabilmesi için ekonomik olması, puanlamanın pratik olması ve uygulama süresinin kısa olması gerekir.
- Uygun bir yönergenin olması ve ölçme işlemi yapan kişiden istenen becerinin az olması kullanışlılığı artırır.
- Puanlamaların yorumlanmasında kolay olması da kullanışlılığı artırır, zor puanlama ise kullanışlılığı düşürür.
- 44:16Kullanışlılık, Güvenirlik ve Geçerlilik İlişkisi
- Kullanışlılık, zaman, emek ve para ile ilgili olduğu için hazırlama, uygulama ve puanlamanın kolay olması durumunda değerlendirilir.
- Tesadüfe hata üzerinden yorum yapılması isteniyorsa, güvenirlik üzerinden yorum yapılmalıdır.
- Sabit ve sistematik hata doğrudan amaca etki ettiği için geçerliliği düşürür, tesadüfe hatanın fazlalığı ise güvenirliği düşürür.