Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Prof. Dr. Sadettin Ökten tarafından sunulan "Medeniyet Ufkunda" adlı bir ders formatındadır. Konuşmacı, medeniyet tarihi ve modernite konularını ele almaktadır.
- Ders, modernitenin kökenlerinden başlayarak gelişimini, bilimsel keşiflerin rolünü ve toplumsal değişim sürecini incelemektedir. Video, 1914 Saraybosna olayından başlayarak Galileo, Kopernik gibi bilim insanlarının çalışmaları, 19. yüzyılın sonundaki Avrupa durumu, Nietzsche, Munch gibi sanatçıların modernitenin çöküşünü fark etmesi ve Birinci-İkinci Dünya Savaşları'nın modernitenin iç savaşı olduğu konularını kapsamaktadır.
- Dersin son bölümünde kutsallık kavramı ve modernite arasındaki ilişki ele alınmakta, 1400-1600'lerde kutsallığın yitirilmesinin coğrafi keşifleri, sömürgecilik ve ticaret devrimini nasıl yarattığı açıklanmaktadır. Ayrıca modernitenin ölüm sonrası hakkında bir şey söylemediği ve sadece bu dünyada var olan şeyleri vurguladığı belirtilmektedir.
- 00:03Modernitenin Başlangıcı ve Anlamı
- 1914 Ağustos'ta Saraybosna'da bir köprü üzerinde bir veliahtın vurulmasıyla modernitenin gerilemesi ve belleğinin bittiği bir hadise başlamıştır.
- Modernite insan varlığını tatmin etmediği için gerilemiş ve bu dünya savaşları aslında modernitenin kendi iç savaşıdır.
- Savaşanlara bakıldığında hepsi modernisttir: Cermenler, Amilo, Saksonlar, Latinler ve Slavlar.
- 01:11Medeniyet Ufkunda Moderniteye Giriş
- Sadettin Ökten ile "Medeniyet Ufkunda" programında Batı medeniyetinin nerelerden doğduğu ve bugüne nasıl geldiği konuşulmaktadır.
- Ortaçağ Avrupası ve kilisenin Batı medeniyet tasavvurunun oluşumuna etkileri ele alınmaktadır.
- Modernitenin karşı çıktığı ve red olarak ortaya koyduğu hadise, kilisenin hakim olduğu bir medeniyet tasavvuru ve arz-ı merkezli (geosantrik) evren teorisidir.
- 02:29Evren Teorisi ve Bilimsel Gelişmeler
- Aristo ve Ptolemi teorisi, kutsal kitaba girmiş bir itikat olarak kabul edilmiş ve gezegenlerin yörüngelerinin mükemmel kürelerde çalıştığı düşünülmüştür.
- Galileo Galilei, Hollanda'da üretilen teleskopla ay'ın yüzeyinde pürüzler olduğunu gözlemlemiş ve ay'ın mükemmel bir küre olmadığını söylemiştir.
- Bu gözlem, bin yıllık Hristiyan itikadını sarsmış ve modernitenin temelini oluşturmuştur.
- 06:11Bilimin Özellikleri ve Modernitenin Gelişimi
- Bilimin en büyük özelliği ve üstün tarafı yanlışlanabilir olmasıdır, aksi halde bilim ilerlemez.
- Einstein, fiziğin evrimi kitabında, Aristo, Newton ve kendisinin de birer model ürettiğini, doğaya bakarak cep saati gibi bir model oluşturduklarını belirtmiştir.
- Newton'un üç hareket yasası, evrenin her yerinde geçerli olduğunu söylemiş, bu da ay altı ve ay üstü dünyaları gibi inançları sarsmıştır.
- 10:57Doğa Bilimlerinin Sosyal Bilimlere Etkisi
- Galileo Galilei, Kopernik, Johannes Kepler ve Newton'un çalışmalarıyla doğa bilimleri büyük bir evrim geçirmiştir.
- Doğa bilimcileri, herhangi bir doğal hadiseyi hesaplayıp kontrol altına alabileceklerini söylemişlerdir.
- Bu argüman sosyal bilimcileri heyecanlandırmış ve iktisatta, siyasette, sanatta değişmez kurallar ve yasalar bulmaya çalışmışlardır.
- 12:51Doğa ve Sosyal Bilimler Arasındaki Fark
- Doğa bilimlerinde, hava direnci ve rüzgar etkisi ihmal edildiğinde, farklı yerlerde aynı irtifadan bırakılan taşlar aynı ivmeyle (9,81 metre bölü saniye kare) yere düşer.
- Sosyal bilimde kural oluşturmak için belli bir dönemde belli bir topluma bakılır ve toplumsal davranışlar formüle edilir.
- Sosyal bilimlerdeki toplumsal davranışları yönlendiren amiller doğa kanunları değil, değerlerdir ve bu değerler farklıysa toplumsal davranış da farklı olur.
- 14:13Modernite ve Değerler
- Modernite, toplumların değerlerinin ibtidai ve ölü değerler olduğunu, bu çağda hayati kabiliyetleri olmadığını iddia eder.
- Modernite, Aydınlama filozoflarının 16. asrın başında söylediği gibi rasyonel bir dünyada bir dünya cenneti yaratabileceğini ve yarattığını savunur.
- 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başlarında "Bel Epok" olarak adlandırılan güzel bir dönem yaşanmıştır.
- 15:47Modernitenin Akıbeti
- Sanatkarlar ve filozoflar, Avrupa'nın akıbetini fark etmişlerdir; Nietzsche "Tanrı öldü, bu medeniyet bitti" diyerek modernistleri eleştirmiştir.
- Edward Munch, Beethoven'ın senfonilerinde ve Dante'nin sıkıntılarında bir şeyler feryat ettiğini görmüştür.
- Mozart'un müziğinde ise Hasburg'ların ihtişamı ve şatafatlı bir hayat vardır.
- 17:41Modernitenin Sonu
- 1914 Ağustos'ta Saraybosna'da bir köprü üzerinde bir veliahtın vurulmasıyla modernitenin sonu gelmiştir.
- Modernite insan varlığını tatmin etmediği için sona ermiştir.
- Birinci ve İkinci Dünya Savaşları, modernitenin kendi iç savaşıdır ve savaşanlar hepsi modernisttir.
- 20:21Rönesans ve Mukaddes
- Rönesans'la beraber kutsalı önce alelade sıradan bir dille gündeme getirmek başlamıştır.
- Mukaddes'in kendine özgü bir dili vardır ve bu hitap tarzı sorgulanmaya açılmıştır.
- Benden'in yaptığı mukaddes, bu hitap tarzını sıradanlaştırarak sorgulamaya açmıştır.
- 21:20Kutsalın Önemi ve İnanç
- Konuşmacı, eski vaizlerin "Peygamber dedi ki" şeklinde başlayan hadiseleri anlattığını belirtiyor.
- Kutsalın üzerindeki ilk şalı kaldırdığınızda insan zekası alttakini sorgulamaya başlar, ancak akıl bir yere kadar gider ve kutsal onun ötesindedir.
- Bilgi inanç konusu değildir, bir bilgin "ben inanıyorum ki" veya "ben tahmin ediyorum ki" diyemez çünkü bilgi zihinde geçer.
- 24:04Kutsalın Yitirilmesi
- Bir sonraki nesil kutsalı eleştirmeye, alay etmeye başladı ve kutalın üzerindeki libas soyundu.
- 1400-1600'lerde kutsal kalmayan insan kutsala ihtiyacı var, bu kaddese ihtiyacı var, inanmaya ihtiyacı var.
- Evrensel insan hakları beyannamesi, evrensel hukuk gibi kutsal diye konan şeyler aslında insan üretimi olup kutsal değildir.
- 26:02Modernite ve Sömürü
- Kutsal yitiren insan bütün gücüyle dünyaya bakmaya başladı, coğrafi keşifleri yapmaya ve macerayı göze aldı.
- Amerika'ya, Hindistan'a, Uzakdoğu'ya, Güney Amerika'ya giden adamlar oradaki medeniyetleri yok ettiler ve Amerikan servetini getirdiler.
- Modernite ölüm sonrası hakkında bir şey söylemez, ne varsa bu dünyada, bu hayatta var der ve istifade et der.
- 27:51Ticaret Devrimi ve Teknolojik Gelişme
- Modern insan tipi o zamanki teknoloji ile önce ticaret devrimini yaptı, ticaret devrimi demek sömürü devrimi demektir.
- 1588 Graviens Savaşı'nda İspanya donanması perişan oldu, İngilizlerin süratli gemileri ve ateş kayıkları donanmayı yakıyordu.
- İngiltere'de kapital birikti, Newton çıktı, bilimsel altyapı hazır oldu ve buhar makinesi James Watt tarafından geliştirildi.