Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Poseidon Felsefe Feneri'nin ontoloji serisinin dokuzuncu bölümü olup, Metin Çulhaoğlu tarafından sunulan akademik bir felsefe dersidir. Ders, Marx'ın "Fuerbach Üzerine Tezleri" metni üzerinden diyalektik materyalizm ve praksis felsefesini ele almaktadır.
- Videoda Marx'ın on birinci tezi detaylı olarak incelenmekte, "filozoflar bugüne kadar dünyayı çeşitli yollardan yorumlamışlardır, mesele onu değiştirmektir" ifadesinin doğru anlamlarına gelinmesi için çeşitli örnekler verilmektedir. Ders, teorinin pratikle ilişkisi, nesnel ve öznel gerçeklik arasındaki ilişki, belirleyen maddi koşullar ve belirlenen özeller gibi temel kavramları güncel örneklerle açıklamaktadır.
- Dersin son bölümünde soru-cevap formatında ilerlemekte, öğrencilere Marksizm'in temel prensipleri ve yaygın yanlış anlaşılmaları hakkında bilgi verilmektedir. Konuşmacı, felsefeden pratik eyleme geçişin doğrudan yapılamayacağını ve bu geçişin teori aracılığıyla yapılmasını gerektirdiğini vurgulamaktadır.
- Felsefe Feneri Serisinin Dokuzuncu Bölümü
- Poseidon Felsefe Feneri'nin ontoloji serisinin dokuzuncu bölümünde Marx'ın diyalektik materyalizmi ve praksis felsefesini anlatmak için Metin Çulhaoğlu ile birlikteyiz.
- Konuşmacı, Marx'ın "Fuerbach Üzerine Tezleri" metnini diyalektik materyalizmi anlamak için önemli bir başlangıç noktası olarak görüyor.
- Fuerbach Üzerine Tezler 1845 yılında Marx tarafından yazılmış, ancak 43 sene sonra 1888 yılında Engels tarafından hazırlanan "Lufer ve Klasik Alman Felsefesinin Yenge" adlı eserin eki olarak yayınlanmıştır.
- 02:51Fuerbach Üzerine Tezlerin Önemi
- Fuerbach Üzerine Tezler, Marksizm'in önemli dayanak noktalarından birini oluşturur.
- Bu tezler, aydınlanma materyalizminin üst düzeyde içerilip aşılmasıdır.
- Pozitivizme ve kaba materyalizme reddiyedir ve idealizmden materyalizme aktif bir yan katma yapar.
- 05:30Praksis ve Duyusallık Kavramları
- Praksis, öğrenilmiş-edinilmiş bilginin ortamı ve dünyayı değiştirmek üzere uygulanması anlamına gelir.
- Duyusallık, insanın dışındaki maddi olguları nasıl algıladığı, hangi duyularıyla algıladığı ve nasıl algıladığıdır.
- On bir tezden bir, iki, üç, beş, sekiz ve on birinci tezler diyalektik materyalizmin özünü ortaya koyan önemli tezlerdir.
- 08:25Önemli Tezlerin İçeriği
- Birinci tez: Nesnellik kendi dışımızda bir olgu olarak hiçbir zaman çıplak, saf nesnellik değildir; içerisinde insanın öznel etkinliği içerilmiş olarak vardır.
- İkinci tez: İnsan düşüncesinin gerçekliğe denk düşüp düşmediği konusu teorik temelde çözülemez, ancak insanın pratik etkinliğiyle ortaya çıkabilir.
- Üçüncü tez: Materyalizm doğrudur, insanlar dış koşullar tarafından şekillendirilir, ancak insanlık kendi etkinliğiyle kendisini şekillendiren koşulları da yeniden şekillendirir.
- Beşinci tez: Soyut düşünce, duyusal düşünce ve pratik etkinlik olmadan gerçekleşemez, aksi takdirde kısır bir döngü içerisinde kalır.
- 12:51Toplumsal Yaşamın Pratik Olması
- Sekizinci test, toplumsal yaşamın tümünün pratik olduğunu savunur ve teorik mevzuların missizmden kurtarılması için insan pratiğinin bilince çıkartılmasının gerekliliğini vurgular.
- Toplumsal yaşamın pratik olmasının anlamı, teorik yaklaşımların missizmden kurtarılması ve afaki yerlere gitmemesi için pratik ve insan pratiğinin bilince çıkarılmasıdır.
- 13:51On Birinci Test ve Önemi
- Onbirinci test, filozofların dünyayı sadece yorumlamakla yetinmekte, oysa mesele onu değiştirmektir der.
- Bu test en kritik tezlerden biri olarak kabul edilir ve en kısa tez olmasına rağmen en çok tartışılan tezdir.
- 15:56Tezlerin Güncel Örnekleri
- Birinci test, yalın hiçbir öznel etkinliğin içermediği saf nesnellikten söz edilemeyeceğini belirtir; örneğin saray rejimi insan etkinliklerinin sonucunu içinde barındırır.
- İkinci test, insan düşüncesinin gerçekliğe denk düşüp düşmediğini teorik değil pratik bir sorun olarak görür; rejimin geleceği konusundaki düşüncelerin doğruluğunu tespit etmenin yolu fiili pratik içine girmektir.
- Üçüncü test, insanları koşullar şekillendirir ancak insanın da koşulları değiştirebileceğini vurgular; postmodern durumlar insanı belirlerse de insan etkinliği bu faktörleri etkileyebilir.
- 22:30Duyusal Düşünce ve İnsan Pratiği
- Dördüncü test, soyut düşünce değil duyusal düşünceden (insanların öznel algıları ve algılamaları) bağımsız olarak bir düşünce geliştiremeyiz der.
- Beşinci test, teorinin mistisizme sürüklenmesine karşı insan pratiği ve bunun bilince çıkarılması gerektiğini savunur.
- İnsan pratiğinin bilince çıkarılması için başarılı veya başarısız olan eylemlerin nedenleri bilince çıkartılmalı, aksi takdirde pratik bilinçli olamaz.
- 26:23Onbir Tezi ve Önemli Uyarılar
- Onbir tezi, en ünlü, en çok tartışılan ve en çok dillerde dolaşan tezdir.
- Bazı akademisyenler onbir tezi belirli bir ihtiyatla yaklaşırlar çünkü tezi sanki eylemde bulunmak için önce yorum yapma ve durumu idrak etme gerekliliğini geri plana itiyormuş gibi düşünürler.
- Bu rezerv yanlıştır çünkü onbir tezin önemli yanlarından biri, anlama ve yorumlama etkinliğinin değiştirme etkinliğiyle eş sürümlü olması gerektiğidir.
- 28:13Değiştirme Eyleminin Önemi
- Değiştirme eyleminde ilerledikçe, etkileme ve değiştirme eylemini başarılı bir biçimde gerçekleştirebildiğimiz ölçüde, etkilemeye çalıştığımız nesneyi daha iyi anlarız.
- Değiştirmeye çalışma etkinliği sadece bir şeyi değiştirmeye çalışmaktan ibaret değildir, aynı zamanda değiştirmeye çalışılan nesnenin durumun daha iyi idrak edilmesini sağlayan bir yöntemdir.
- Onbir tezi yanlış yorumlanmamalıdır; filozoflar dünyayı değiştirmekle yetinmemişlerdir, dünyayı değiştirecek olan kitlelerdir.
- 29:48Onbir Tezin Orijinal Metni
- Onbir tezin orijinal metni "Filozoflar bugüne kadar dünyayı çeşitli yollardan yorumlamışlardır, mesele onu değiştirmektir" şeklinde yazılır.
- "Oysa" kelimesi daha sonra Engels tarafından vurguyu güçlendirmek amacıyla eklenmiştir.
- 32:10Voluntarizm ve İradecilik Sorunu
- Onbir tezi yorumlarken determinizm ile iradecilik arasındaki denge belirli bir şekilde oturtulmamıştır.
- İradecilik, kapitalizmin maddi gelişimi sonucu ortaya çıkacak şeyleri netleşeceği anlamdaki edilgenliğe karşı bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.
- İradecilik ve volontarizm kavramları pratikte istismar edilmiştir; başarılı olunca "ben iradeciyim" denilirken, başarısız olunca "nesnel koşullar elverişli değildir" denilmiştir.
- 37:31Çözüm ve Dengenin Kurulması
- Determinizmle volontarizm arasında bir dengenin önsel olarak kurulması mümkün değildir.
- Marksist, devrimci veya sosyalist insanlar eylemlerinde determinizme ve volontarizme belirli paylar biçmek yerine, pratik içerisinde nesnel koşulları değerlendirmeye çalışarak hangi yerleri zorlaması gerektiğini görürler.
- Bu dengenin çözümü teorik değil, pratiktir; mücadelede hangi yerleri zorlamak gerektiğini belirleyip, sonuç alındığında koşullar değişir.
- 39:42Diyalektik Materyalizmin Belirleyen ve Belirlenen Kavramları
- Belirleyen maddi koşullar, bir ülkedeki veya toplumdaki üretim tarzının getirdiği insan ilişkileri ve bu üretim tarzının üst yapıdaki temsili olan kurumları (siyaset, ideoloji, kültür)dır.
- Belirlenen ise, bu koşulların, ortamın ve toplumsal ilişkilerin içinde yer alan insanlardır.
- Yapısalcı Marksistler insanları "taşıyıcı" olarak görürler, yani insanlar bu kurumları reddedemez veya değiştiremezler, ancak Marksizm insanları basit taşıyıcılar olarak görmez, insanlar bu koşulları değiştirebilirler.
- 42:36Marksizm Hakkında Eleştiriler
- Marksizm, karmaşık bir dünya görüşü olduğu için zaman zaman basitleştirilmiştir.
- Murat Belge, diyalektik materyalizmin kaynaklandığı Hegel felsefesi ile birlikte geçerliliğini yitirdiğini ve bilimselliği engellediğini iddia etmektedir.
- Konuşmacı, bir yöntemin doğruluğu tartışılabilir olsa da, zamana bağlı olarak geçerliliğini yitirmesi epistemolojik olarak doğru olmayan bir görüş olduğunu belirtmektedir.
- 45:48Marksizm Anlayışının Hatalı Temsil Edilmesi
- Murat Belge, diyalektik materyalizmi "pedagojik ve didaktik bir düşünce tarzı" olarak nitelendirmekte ve bu düşünce tarzını benimsemekle dünyanın gidişi doğrultusunda bir rotaya yerleşmiş olunacağını iddia etmektedir.
- Konuşmacı, Marx'ın hiçbir döneminde böyle bir düşünce ileri sürdüğünü görmediğini ve bu tür eleştirilere maruz kalmadığını belirtmektedir.
- Türkiye'de Marksizm anlayışının basitleştirilmesi ve yanlış temsil edilmesi, özellikle formasyonu Marksist olan kişilerin bu konuda hatalar yapması, konuşmacı için dramatik bir durum olarak görülüyor.
- 51:57Teori, Felsefe ve Pratik Arasındaki İlişki
- Felsefeden pratik, insan faaliyetine doğrudan geçiş yapılamaz, bu bir dolayım gerektirir.
- Felsefeden pratiğe geçişte tarihsellik, somut koşullar ve özel durumlar aracılığıyla bir dolayım olmak zorundadır.
- Teori, felsefe ile pratik arasına yerleştirilen bir kavramdır ve bu geçişte zorunlu bir rol oynar.
- 53:36Teori Oluşturma Süreci
- Teori ancak belirli bir tarihsellik perspektifiyle bir ülkedeki veya ortamdaki somut toplumsal formasyona ilişkin olarak yapılabilir.
- İnsanlar felsefi kategorilerden pratiğe geçmek için bir ortam ve mediyasyon bulmak zorundadırlar ve bu da teoridir.
- Felsefecilerin kendileri pratik yapmak için geçiş yapacağı değil, insanlar için bir geçiş aracı olarak teori gereklidir.