Buradasın

Kur'an Tefsiri Literatürü ve Tarihsel Gelişimi Üzerine Akademik Sunum

youtube.com/watch?v=B3xIhWKxx-0

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, bir ilahiyat fakültesinde lisansüstü dersler veren akademisyen tarafından sunulan, Kur'an tefsiri literatürünün tarihçesi ve kaynakları hakkında kapsamlı bir akademik sunumdur. Konuşmacı, Fuat Sezgin, İsmail Cerrahoğlu gibi İslam ilimlerinde önemli akademisyenlerden bahsederek konuyu ele almaktadır.
Sunum, Kur'an tefsiri literatürünün hicri birinci asrın son çeyreğinde yazıyla ve kalemle başladığını, ilk üç asır boyunca literatürün büyük bir kısmının kayıp olduğunu ve günümüze kadar ulaşan en eski tefsirlerin kimler tarafından yazıldığını anlatmaktadır. Ayrıca, İslam ilimlerinin ilk üç asırındaki el yazmaları, Kur'an-ı Kerim'in edisyon süreci ve hadis kaynaklarının tarihsel gelişimi de ele alınmaktadır.
Videoda, Abdullah İbn Abbas, Katade ibni Diame, Muadil İbn Süleyman, Süfyan-ı Sevri, Abdullah İbn Vehb, Ali bin Ebi Talha, Ebu Ubeyd, Said İbni Mansur, İbni Kuteybe ve Taberi gibi önemli tefsir yazarlarının eserleri ve vefat tarihleri detaylı şekilde anlatılmaktadır. Ayrıca, İslam dünyasında tahkik uygulamalarının durumu, farklı kıraatlerle Kur'an okuma ve takriç gibi estetik yönlerin ilahiyat fakültelerinde ihmal edildiği konuları da ele alınmaktadır.

00:27Literatür Meselesinin Önemi: Konuşmacı, Türkiye'deki ilahiyat fakültelerinde ve İslam ilimleriyle ilgilenen camiada literatür meselesinin çok fazla önem gösterilmediğini belirtiyor.
Üniversitelerde bir alanla ilgili bilgi verildiğinde tarihçesi ve kaynakları hemen sorulur, özellikle 1400 senelik tarihi dikkate alarak konuşulduğunda.
Literatürün büyük bir kısmı kayıp ise, özellikle tefsir ve hadis gibi alanlarda iş daha çetrefilli bir hal alır.
03:43Tefsir Hareketlerinin Başlangıcı: Tefsir hareketleri, Kur'an anlaşılma sorunu başladığında başladı ve büyük oranda tabiin dönemine tekabül eder.
İlk üç asır boyunca ulema sınıfı sürekli duyduklarını ezberleyen, yazı kalem bilmeyen bir sınıf olarak tasavvur edilmemelidir.
İslam kültürüne yazma yabancı bir şey değildir; Hz. Peygamber'in vahiy katibi edilmesi ve Bedir'deki esirleri muamelesi yazı bilinmeyen bir şey olmadığını gösterir.
04:47İlk Tefsir Kaynakları: Said ibni Cübeyr'in Abdülmelik ibni Mervan'ın emriyle resmi olarak tefsir yazma görevi ile görevlendirildiği kaydı vardır.
Abdullah ibn Abbas'ın bile yazıp çizdiklerini develerinin sırtına yüklediği rivayet edilmektedir.
Konuşmacı, tefsirin hicri birinci asrın son çeyreğinde hem de yazıyla ve kalemle başladığını kanaatini belirtiyor.
06:24İlk Üç Asrın Literatürü: İlk üç asrın literatür büyük ölçüde kayıptır ve onların varlığını anlamamızı sağlayan literatürde hijyen literatürdür.
Konuşmacı, İslam'ın Hıristiyanlık ve Yahudilik ile bir yarışmaya girselerdi, rica alanında yeneceğini belirtiyor.
Rica ilminin ve isnat geleneğinin akademik dünyadaki anlamını sergileyen en güzel çalışması, 1300 sene evvel referans gösterme tarzının inanılmaz olduğunu vurguluyor.
07:56Günümüze Kadar Ulaşan Tefsir Kaynakları: Katade ibni Diame'nin "En Nasih ve Mensuh" isimli kitabından bahsediliyor, ölümü 104'tür.
İbn Abbas'ın vefatı 60-68'dir ve bu dönemden itibaren bir takım yazılı kaynakların var olduğunu gösteren ipuçları vardır.
Mücahit'in vefatı 104'tür ve hicri asrın hemen başında vefat eden birisine ait el yazması da olan, eleştirilere maruz kalsa bile yazması bir eser en azından elimizde mevcuttur.
10:06Diğer Önemli Tefsir Kaynakları: Muadil ibni Süleyman'ın tefsiri hicri 150'de vefat etmiş ve pek çok kütüphanede el yazmaları vardır.
Abdullah Şihata'nın 1981-1988 arası tahkik ettiği eser, Mısır'da doktora tezi olarak yayınlanmıştır.
Süfyan-ı Sevri'nin 161 yılında vefat etmesine rağmen Hindistan'da basılan el yazması da elimizde olan bir tefsiri vardır.
12:51Abdullah İbni Vehb'in Tefsiri: Abdullah İbni Vehb, Taberi'de en fazla zikredilen ikinci isnad durumunda bir isnaddır ve Taberi tefsirinde 1800 kere tekerrür eder.
Abdullah İbni Vehb'in ölüm tarihi 197'dir ve günümüz Kuzey Afrika'daki bir kütüphanede Alman oryantalist Micros tarafından el yazmasına dayalı bir parçası bulunmaktadır.
14:13İlk Tefsir Eserleri: Ahmet Emin'in ilk tefsir yazan olarak Duhal İslam'da olduğu iddiası doğru değil, muhtemelen Mukad bin Süleyman'dan 60-70 sene önce yaşadığı için haberi yoktu.
Mecaz-ı Kur'an, Ebu Ubeyde İbni Müsenna'nın yazdığı önemli bir tefsir eseridir ve Fuat Sezgin'in doçentlik çalışmasıdır.
Mecaz-ı Kur'an'ın girişine Emine Huli bir takriz yazmış, Fuat Sezgin o zaman genç bir insanken bu takrizi yazmış ve daha sonra "şimdiki aklım olsa onu yazdırmazdım" demiştir.
16:39Diğer Tefsir Kaynakları: Yahya'nın bir tefsiri vardır ve ticaretle uğraşan bir şahıs olarak bilinir.
Hint Çelebi, Tunuslu bir akademisyen ve tefsirci profesördür.
İbn Selam'ın iki kitabı vardır: bir tefsiri ve "Tasarruf" (Kur'an'daki eş anlamlı ve eş sesli kelimeleri inceleyen literatür).
20:34Tefsir Eserlerinin Değerlendirilmesi: Konuşmacı, üç tefsir eserini göstererek hangisinin daha kıymetli olduğunu bilimsel nazarla inceleyeceklerini belirtiyor.
Kur'an'ı tefsir eden eserlerden günümüze ulaşan en eskisi Mukad'dır (Fatiha'dan Nas'a kadar).
Seçme ayetlerle ilgili eserler de vardır ve bunlar farklı bir kategoride değerlendirilir.
22:27Önemli Tefsir Eserleri: Ebu Ubeyd'in tefsiri 224-215 yıllarında yazılmıştır.
Said İbni Mansur'un kitab-ı tefsiri, Buhari'nin şeyhi durumunda olan ve günümüze ulaşan en eski kitab-ı tefsirdir.
İbn Kuteybe'nin "Tevki Kur'an"ı 276 yılında yazılmıştır ve hadis sentezi literatürünü etkileyen önemli bir şahısdır.
24:25İlk Üç Asır Tefsirleri: Sufi tefsirlerin ilki addedilen Tusteri'nin eseri vardır.
Nesai'nin tefsiri el yazması günümüze ulaşmıştır.
Taberi'nin eseri, ilk üç asırdaki bütün eserleri derleyen ve ilk üç asrın fotoğrafını çekmek isteyen bir eserdir.
28:04İslam Kültür Tarihindeki Sorunlar: İslam kültür tarihinde bugünden baktığımızda en önemli sorunlardan biri müellif musalarına sahip olamayışımızdır.
Bu şahısların eser yazdığını ve eserler geldiğini biliyoruz, ancak bu şahısların kaleminden çıkmış eserlerin gelmediğini biliyoruz.
En önemli kaynağımız Taberi'nin kaleminden çıkmış ya da onun öğrencisinin kaleminden çıkmış bir Taberi nüshası günümüze ulaşmış değildir.
28:58İslam Literatürünün El Yazmaları: En eski NSA parçaları 390'lı ve 380'li yıllara ait olup, birkaç surenin tefsirine ilişkin parçalar bulunmaktadır.
Taberiyi önümüze getiren musalar el yazmaları Hicri 7-9. asra aittir ve bu tesadüfi değildir.
Hicri 7-9. asırlarda maktutat işi çok terviç edilmiş, İslam ümmeti bu maktutatlara zaman ayırabilmiş ve süslü nüshalar meliklere, halifelere hediye edilmiştir.
30:13Müellif Musalarının Günümüze Ulaşamaması: Müellif musalarının günümüze ulaşamamasının sebebi, eskinin kıymetli olduğuna dair fikrin son zamanlarda akademik endişelerle doğmuş olmasıdır.
Elmalılı Hamdi Yazır, Taberi'den pek çok defa nakilde bulunurken, Osmanlı kütüphanelerinde Taberi ustası el yazması olarak varken Taberiye bakmak ihtiyacı hissetmemiştir.
Ortaçağ'da ilim tarihinde, ansiklopedik hale gelmiş eserler kendinizden veya bir önceki nesilden farklı eserler aracılığıyla devralınıyordu.
32:03Eski Eserlerin Kaybolması: Konuşmacı, 100-120 sene öncesine ait bir Buhari nüshasının ailesinde olduğunu ve bu nüshayı yeni basılan bir allı pullu Buhari ile değiştirmek istediğini anlatmaktadır.
Akademik fikrin bile imam hatiplerde verilemediğinin bir göstergesi olarak bu durumu örnek göstermektedir.
Eserde kayıp olan eserler bir şekilde bir sonraki asra intikal eder, ancak iki, üç, dört kaynaklar aracılığıyla müellif musalarına sahip değiliz.
33:47Çaprazlama Kontrol İmkanı: Müellif ustaları olmasa da, ilim bir seyir takip ettiği için ve bir önceki asırdan bir sonraki asra intikal ettiği için, elimizdeki nüshaları mukayese ettiğimizde büyük oranda eserlerin aynı olduğu görülür.
Buhari'nin vefat etmiş olmasına rağmen, elimizdeki nüshası 300 sene sonraki yuni nüshasına dayanmakta ve nakledilen rivayetler, Buhari'den hemen sonra yaşayan ve ondan nakilde bulunan eserlerdeki rivayetleriyle büyük oranda örtüşmektedir.
Çaprazlama kontrol yapabilme imkanı sayesinde, müellif ustaları olmasa bile eserlerin büyük oranda aynı olduğu görülmektedir.
35:00İslam İlimlerinin Gelişimi: Hicri ilk üç asırdan sonrası çok muğlak olsa da, başlangıç önemlidir çünkü başlangıç sadece etkilemez, birçok zaman da belirler.
Abdurrahman İbne Biha Merrazi'nin "Bu Halinin İ Kebirine Eleştiri" adlı kitabında, Buhari'nin İ Kebirindeki yanlışlıklar ve örnekler bulunmaktadır.
İslam coğrafyasında hicri ilk asırlarda ilmin ne kadar coşkulu, canlı, hareketli ve esnek olduğunun bir göstergesi olarak, aynı ustaların birbirinden farklı eserlerini geliştirmeleri görülmektedir.
38:31İslam Dünyasında El Yazmaları Çalışmaları: Batıda Kur'an el yazmalarına ilişkin geniş bir çalışma alanı varken, İslam dünyasında bu konuda yeterli çalışma yapılmamaktadır.
İslam dünyasında bir şey zorsa, özellikle camia, şeriat fakülteleri veya ilahiyat fakülteleri ona talip olmaz, batılılar talip olur.
Günümüzde en eski Kur'an'dan hangilerinin referans olduğu konusunda Almanya ve Burning Gam gibi kaynaklara başvurmak zorunda kalınmaktadır.
40:26Kur'an-ı Kerim'in Edit Edildiği İddiası: Konuşmacı, Kur'an-ı Kerim'in uzun bir edisyon sürecinden geçerek elimize ulaştığını ve farklı Kur'anlar tarih içerisinde revize edilmiş, bugünkü Kur'an oluşmuş olduğunu belirtiyor.
Doktora tezinde hicri ikinci asırdan elde edilen Kur'an nüshalarında "Rahman" yerine "Rahim" gibi hataların gösterildiği ve bu hatalardan hareketle Kur'an'ın edit edildiği iddia ediliyor.
Konuşmacı, bu hataların Kur'an'ın hatası değil, katiplerin hatası olduğunu ve her hata bir sonraki nesil tarafından düzeltiliyor olduğunu vurguluyor.
45:24Tefsir Tarihi ve Kaynak Metodolojisi: Konuşmacı, son yıllarda kaynak metodolojisi ve İslam bilime inanan bir insan olarak hadis kaynakları üzerinde bursaların gelişimi, güvenilirliği ve tarihi gelişimi konusunda çalıştığını belirtiyor.
Scho teorisinin iyimser bir yaklaşım olduğu kanaatinde olduğunu, ancak müstensihlerin veya çeşitli grupların müellifin yazmalarına müdahalelerinin önemli bir faktör olduğunu vurguluyor.
Hadis literatüründe hadis nüshalarının nakli esasında ortaya çıkabilecek hataların örnekleri veriliyor ve bu temel itirazın göz ardı edilmemesi gerektiği belirtiliyor.
48:38Hadis Kaynaklarının Değerlendirilmesi: Kasıtlı olarak ideolojik veya taassup gibi çeşitli sebeplerle el yazmalarına müdahale edilebildiği gibi bir gerçek olduğu belirtiliyor.
İmam Şafii'nin birçok ibarelerini yanlış zannedip düzeltme iddiasıyla doğru yanlış yaptığını gören Ahmed Kalma Şair'in bile müdahale ettiği örneği veriliyor.
Konuşmacı, en eski orijinal nüshanın kendisinin erişebildiği Risale nüshası olduğunu ve bunun dışında daha eski bir orijinal nüsha olmadığını belirtiyor.
51:33Fuat Sezgin'in Buhari Kaynakları Çalışması: Allah'ın kitabından başka hatası olmayan, doğruluk ya da yanlışlık anlamında bir kitabın varlığı zor görünüyor.
Fuat Sezgin'in Buhari'nin kaynaklarını çalışması, oryantalist dünyaya bir cevap ve Müslüman dünyaya bir uyarı olarak değerlendiriliyor.
Oryantalistler, İslam ilimlerinin temelinin çürük olduğuna dair güçlü bir çizgi oluşturmuş, Müslümanların yazıyı bilmediğini ve ezberlediklerini iddia etmişler.
53:45İslam İlimlerinin Yazılı Tarihi: Fuat Sezgin'e göre İslam ilimleri hicri ilk asrın son çeyreğinden itibaren hem de yazıyla icra edilmiş.
İslam kültürü mahtutat açısından diğer kültürlerle mukayese edilebilecek bir kültür değildir, çok zengin ve güçlüdür.
İslam din olarak çok güçlü olduğu için, bize rağmen en hızlı büyüyen din olarak görülüyor.
58:19İslam Dünyasında Tahkik Çalışmaları: İslam dünyasında tahkik olarak basılan eserlerin yüzde doksanının aslında tahkik olmadığını söylüyorlar.
Tahkik ederken en önemli şey un musa'yı tespit etmek, yani bir musa'dan çoğaltılan nüshaları ayırt etmek.
İslam dünyasında tahkik çalışmalarının çoğu gösteriş amaçlı kullanılıyor, gerçek tahkik çalışmalarının az olduğu belirtiliyor.
1:01:17İslam İlimlerinin Estetik Yönü: İslam ilimlerinin estetik yönüne hitap eden iki alan (takriç ve farklı kıraatlerle Kur'an) ilahiyat fakültelerinde ihmal edilmiş.
Türkiye'deki ilahiyat fakültelerinde takriç ile ilgili hiçbir şey verilmiyor ve farklı kıraatlerle Kur'an okuma konusunda ders ihdası gerekiyor.
Bu eksiklikler nedeniyle Türkiye'deki en güçlü hafızlar bile İslam dünyası ile karşılaştıklarında kendilerini denk hissedemiyorlar.
1:03:15Tefsir Rivayetlerinin Değerlendirilmesi: Üçüncü medrese olarak Mekke'deki Abdullah bin Abbas ve öğrencileri, tefsir rivayetlerinde en önemli konumda yer alıyor.
54.000 tefsir rivayeti arasında, Abdullah bin Abbas ve öğrencilerinin yaptığı tefsirle Kufe ve Medine ekolünün tefsirleri mukayese edildiğinde, Abdullah bin Abbas'ın katkısı çok daha fazla.
Sahabe döneminde müfessirler arasında dört halife, Zerre Fai, Selman-ı Farisi, Ali bin Ebi Talip ve Abdullah bin Abbas yer alıyor, ancak Abdullah bin Abbas'tan gelen rivayetler sahabenin bütününden gelen rivayetlerin %80'ini oluşturuyor.
1:04:41Sıralamaların Doğru Anlaşılması: Kitaplarda görülen sıralama katkı sırası değil, kronoloji sıralamasıdır; en yaşlı ve en hürmete layık olan Abdullah bin Mesud başta, Abdullah bin Abbas en sonda yer alıyor.
54.000 rivayet içerisinde 50'den fazla tekerrür edip Abdullah bin Abbas'a ulaşan tek bir rivayet bile yok, bu da tefsirin Abdullah bin Abbas ve öğrencileri ile başlayan bir süreç olduğunu gösteriyor.
Abdullah bin Abbas, Hz. Peygamber öldüğünde 10 yaşında olduğu için doğal bir kaynak olarak görülmüş ve mescide oturmuş, Kur'an'ın başından sonuna kadar ders halkasıyla tefsir yapmış.
1:07:25Tefsir Rivayetlerinin Değerlendirilmesi: Tefsir rivayetlerinde hatalar ve yanlış bilgiler olabilir, ancak bu rivayetlerin asli şekli ortaya çıkarılırsa, bugünkünden çok farklı bir İslam çizgisi ortaya çıkmayacak.
Sistematik tahrifat konusunda, Muka ibni Süleyman'ın tefsirinin bir asırdan diğerine nakledilme güvenilirliği incelenmiş, ancak sistematik değil, mevzi tahrifat olduğu tespit edilmiş.
Buhari nüshasında sistematik tahrifat örneği olarak, Hanefiliğe aykırı gelebilecek namazın kılınışı ile ilgili unsurların bertaraf edilmesi gösterilmiş.
1:12:45Tefsir Rivayetlerinin Değerlendirilmesi: Tefsir rivayetlerinin kıymetliliği sadece isnad sayısına değil, el yazmasına dayalı olup olmadığına ve tahkik edilip edilmediğine bağlıdır.
Kütüphanelerde ilk dönem tefsirleri sırayla basılmış olsa da, basılan eserlerin derleme mi yoksa el yazmasının tahkik ile mi yayınlandığı konusunda net bir ayrım olmalı.
İlahiyatçılar olarak basılan eserlerin derleme mi yoksa el yazmasının tahkik ile mi yayınlandığı konusunda zihninizde bir ayrım olmalı.

Kur'an Tefsiri Literatürü ve Tarihsel Gelişimi Üzerine Akademik Sunum

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir