Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan iş hukuku dersidir. Eğitmen, iş hukukunun temel kavramlarını ve iş sözleşmeleri hakkında detaylı bilgiler vermektedir.
- Video, iş hukukunun tanımı ve bireysel iş hukuku ile toplu iş hukuku arasındaki farklarla başlayıp, iş sözleşmelerinin niteliklerini, feshi ve fesih gerekçelerini açıklamaktadır. Ardından işçi, işveren, işyeri gibi temel kavramlar, çalışma süreleri, fazla çalışma, izinler ve özel durumlar (çocuk işçiler, kadın işçiler) gibi konular ele alınmaktadır.
- Video, sınavlarda sıkça çıkan konulara odaklanarak önemli bilgileri vurgulamakta ve özellikle iş sözleşmelerinin feshi, ihbar süreleri, kıdem tazminatı ve toplu işten çıkarma oranları gibi konuları detaylı şekilde anlatmaktadır.
- 00:15İş Hukuku Kavramları
- İş hukuku, işçi ve işverenler arasındaki ilişkileri ve işçi-işveren-devlet ilişkilerini düzenleyen bir hukuk disiplinidir.
- Bireysel iş hukuku, küçük işletmelerde hizmet akdi ile başlayan ilişkileri düzenler ve ücret, hizmet akdi, çalışma koşulları, ek ücretler, ikramiye, komisyon, sosyal haklar, işten ayrılma ve tazminat gibi konuları kapsar.
- Toplu iş hukuku, çalışma ilişkilerinde sendikaların örgütlenmesi ve çalışma ilişkilerinin bu kuruluşlar tarafından yönlendirilmesi şeklinde oluşan hukuki ilişkidir.
- 01:03İş Sözleşmeleri
- İş sözleşmesi, işçinin bağımlı olarak iş görmeyi ve işverenin ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmelerdir.
- Otuz iş günü süren işlere süreksiz iş, bundan fazla devam edenlere sürekli iş denir.
- Bir yıl ve daha fazla süreli iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunludur ve yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren işçiye en geç iki ay içerisinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür.
- 02:02İş Sözleşmelerinin Türleri
- Belirsiz süreli iş sözleşmesi, iş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı, çalışanın ne kadar süreyle çalışacağı açıkça yazılı bir şekilde kararlaştırılmadığı sözleşmelerdir.
- Belirli süreli iş sözleşmesi, belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı bir şekilde yapılan sözleşmelerdir.
- Belirli süreli iş sözleşmesinde esaslı bir neden olmadıkça birden fazla üst üste yapılamaz.
- 02:58Özel İş Sözleşmeleri
- Kısmi süreli iş sözleşmesi, işçinin normal haftalık çalışma süresinin tam süreli iş sözleşmesi ile çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmi süreli iş sözleşmesidir.
- Deneme süresi süreli sözleşme, iş kanununun 15. maddesine göre taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda bunun süresi en çok iki ay olabilir, ancak toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar uzatılabilir.
- Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir.
- 03:53İş Sözleşmesinin Feshi
- Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir; iş süresine göre bildirim süresi değişir.
- 30 ya da daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemli olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işverenin, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin gerekliliklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanması zorunludur.
- Haklı nedenle fesih bildirim süresi gerekmez, ancak fesih belirli gerekçelere dayandırılmalıdır.
- 05:35Fesih Gerekçeleri
- Derhal fesih gerekçeleri arasında sağlık nedenleri, çalışanların ahlaki ilkeleri ve iyi niyet ilkesini ihlal eden davranışlar, zorlayıcı sebepler bulunmaktadır.
- İşveren, geçerli bir esasa göre iş sözleşmesini feshedebilir, ancak çalışan buna karşı çıkmak isterse işverene dava açabilir.
- İşverenle ilgili koşullar (şirketin düşük finansal performansı, birleşme veya yeniden yapılandırma gibi kurumsal değişiklikler ve işyerinin kapatılması) geçerli bir sebep olabilir.
- 07:03Diğer Fesih Durumları
- Karşılıklı fesih, işveren ve çalışan arasında anlaşmaya varılması ile gerçekleşir ve iş kanunu tarafından düzenlenmemekte ancak uygulamada yaygın olarak kullanılmaktadır.
- Çalışanın istifa etmesi durumunda, işverenin istifa eden çalışana herhangi bir kıdem tazminatı ödemesi veya ödeme yapması gerekli değildir.
- Mücbir sebep olaylarında (doğal afetler, savaş veya isyanlar) iş sözleşmesinin feshi için çalışma bağlamında da geçerli olabilir.
- 08:44Kıdem Tazminatı ve Toplu İşten Çıkarma
- Çalışanlar bir yıllık çalışmanın ardından kıdem tazminatı alma hakkına sahip olabilirler, bu süreden önce herhangi bir kıdem tazminatı alma hakkına sahip değildirler.
- Toplu işçi çıkarımı, teknolojik, ekonomik veya yapısal nedenlerle çok sayıda işçinin iş sözleşmesinin fesih edilmesidir.
- İşyerinde çalışan işçi sayısına göre toplu işten çıkarma sayılabilmesi için belirli oranlar vardır: 2-10 işçi arasında en az 10 işçi, 101-300 işçi arasında en az %10 oranında işçi, 301 ve daha fazla çalışanı bulunan işyerlerinde en az 30 işçi.
- 11:00Toplu İşten Çıkarma Kuralları
- Fesih bildirimleri, işverenin toplu işçi çıkarma isteğine bölge müdürlüğüne bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doğurur.
- İşveren, toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren altı ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istediği takdirde, niteliklere uygun olan işten çıkarılan işçileri tercihen işe çağırmakla yükümlüdür.
- 11:53İş Hukuku Temel Kavramları
- İşçi, iş hukukunun temel kavramıdır ve iş sözleşmesine bağlı olarak çalışan gerçek kişidir; iş sözleşmesi iş, ücret ve bağımlılık unsurlarından oluşur.
- İşveren, işçi çalıştıran gerçek ve tüzel kişilere veya kurum ve kuruluşlara denir; işveren vekili ise işveren adına hareket eden ve yönetimde görev alan kimselere denir.
- Alt işveren, bir işverenin başka bir işverene ait işyerlerinde belirli bir işin bir bölümüne veya eklentilerinde iş alıp kendi işlerini çalıştırması olgusuyla kendisini gösterir.
- 13:57İşyeri ve İşyeri Devri
- İşyeri, işverenin ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım gibi eklentilerdir.
- İşveren işyerini ve değişiklikleri bir ay içinde bölge çalışma müdürlüğüne bildirmelidir.
- İşyeri devri, işyerinin hukuki bir işleme dayalı olarak başka birine devredilmesi durumudur; devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır.
- 15:09Çalışma Süreleri
- Haftalık normal çalışma süresi bir için en fazla kırkbeş saattir; günlük normal çalışma hiçbir şekilde saati aşamaz.
- Yeraltı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuzyedi buçuk saattir.
- Fazla çalışma, haftalık saati aşan çalışmalardır ve normal ücretten yüzde elli zamlı hesaplanır; fazla çalışma yapan işçi isterse bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.
- 16:17Fazla Çalışma ve Fazla Süreli Çalışma
- Fazla süreli çalışma, haftalık çalışma süresinin sözleşmelerde kırkbeş saatin altında belirlendiği durumlarda uygulanan, ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve saate kadar yapılan çalışmalardır.
- Her bir saat fazla çalışma için normal çalışma ücretinin yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir ve fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.
- Yeraltı maden işlerinde çalışan işçilere haftalık otuzyedi buçuk saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere artırılması suretiyle ödenir.
- 17:09Telafi Çalışması ve Gece Vardiyası
- Telafi çalışması, işçinin bazı nedenlerle çalışmaması halinde kaybedilen çalışma sürelerinin belirli bir zaman diliminin içinde normal çalışma süreleri üstünde çalışarak ve fazla çalışma ücreti ödenmesine gerek kalmaksızın telafi edilmesidir.
- İşveren çalışılmayan süreler için telafi çalışmasını en geç iki ay içerisinde yaptırmalıdır ve bu şekilde yapılan telafi çalışmaları fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma kabul edilemez.
- Gece vardiyası, en geç saat ikibin da başlayarak en geç en erken saat altı a kadar geçen ve en fazla bir saat süren dönemdir; bu çalışma saatleri içinde işveren bünyesinde çalışan işçiye en fazla yedi buçuk saat çalıştırılabilir.
- 18:42Yıllık Ücretli İzin ve Ara Dinlenmeler
- Yıllık ücretli izin hak kazanabilmek için işçinin işyerinde işe başladığı günden itibaren deneme süresi içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış olması gerekir.
- Yıllık ücretli izinler bir yıldan beş yıla kadar olanlara ondört günden, beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi gün, onbeş yıl dahil ve daha fazla olanlara yirmialtı günden az olamaz.
- Ara dinlenme süreleri işçinin o günkü toplam çalışma saatine paralel olarak düzenlenmiştir; dört saat veya daha kısa süreli işlerde onbeş dakika, dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar süreli işlerde yarım saat, yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat olarak verilir.
- 20:39Özel Çalışma Koşulları
- Zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış ve örgün eğitime devam etmeyen çocukların çalışma süreleri günde yedi saat ve haftada otuzbeş saatten az olamaz.
- Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre çalıştırılmamaları esastır; çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süre iki haftaya süre eklenir.
- Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir; bu süre çalışma süresinden sayılır.