Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Biosem YouTube kanalında yayınlanan, bir öğretmen ve öğrenci arasında geçen eğitim formatında bir ders anlatımıdır. Öğretmen, endokrin sistem konusunu detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, hipofiz bezinin yapısı, görevleri ve ürettiği hormonları kapsamlı şekilde ele almaktadır. Hipofiz bezinin ön lobundan salgılanan somatotropin (ST), büyüme hormonu (GH), TSH, ACTH, MSH, FSH, LH ve PRL hormonları ile arka lobundan salgılanan antidiüretik hormon (ADH) ve oksitosin hormonlarının özellikleri, işlevleri ve vücuttaki etkileri açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca hormonların salgılanma miktarındaki değişikliklerin vücut üzerindeki etkileri, akromegali ve şekersiz şeker hastalığı gibi hormon eksikliği nedeniyle ortaya çıkan hastalıklar da anlatılmaktadır. Video, bir sonraki derste tiroid ve paratiroid bezlerinden bahsedileceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- Hipofiz Bezi ve Önemi
- Bu derste endokrin sistemin en değerli bezlerinden biri olan hipofiz bezinden bahsedilecek.
- Hipofiz bezisi "orkestra şefi" olarak adlandırılır çünkü hipotalamusun denetiminde çalışarak vücuttaki birçok doku ve organın çalışmasını kontrol eder.
- Hipofiz bezi, salgıladığı hormonlarla iç dengenin (homeostasi) korunmasını sağlar.
- 00:55Hipofiz Bezinin Yapısı
- Hipofiz bezi iki lobdan oluşur: ön lob ve arka lob.
- Hipofiz bezi beyinin eline kestiğinde, hipotalamusun (kuş gagası) uçta sarkan küçük bir yapı olarak bulunur.
- Hipofiz bezi 500 farklı yeri uyararak vücutta çeşitli fonksiyonları düzenler.
- 02:10Hipofiz Hormonlarının Özellikleri
- Hipofiz hormonlarının çoğunun isimleri sonunda "H" harfiyle biter, bu "hormon" anlamına gelir.
- Hormonların isimlerinin sonundaki "S" ve "T" harfleri "stimüle" (uyarıcı) veya "tropik" (uyarıcı) anlamına gelir.
- Hormonların isimlerinin başında bulunan harfler, hangi organı uyaradığını gösterir.
- 02:55Ön Hipofiz ve Arka Hipofiz Hormonları
- Ön hipofizden salgılanan hormonlar: ST (somatotropin), TSH (tiroid stimüle hormonu), ACT (adrenokortikotropik hormon), FSH, LH, MSH.
- Arka hipofizden salgılanan hormonlar: ADH (antidiüretik hormon) ve oksitosin.
- Arka hipofizden salgılanan hormonları öğrenmek yerine, geri kalanların ön hipofizden salgılanacağını hatırlamak faydalı olabilir.
- 03:55Somatotropin (SH) Hormonu
- Somatotropin hormonu (SH), somato (vücut) ve tropin (uyarıcı) kelimelerinden oluşur ve "vücudu uyaran hormon" anlamına gelir.
- SH hormonu kas ve kemiklerin büyümesini sağlar, protein sentezlenmesini ve hücre bölünmesini hızlandırır.
- SH hormonunun eksikliği cücelik (nanizm), fazla salgılanması devlik (gigantizm) ve 24 yaşından sonra fazla salgılanması akromegali (uzun boylu ve büyük) olarak adlandırılan rahatsızlık yaratabilir.
- 06:42Tiroid Stimüle Hormonu (TSH)
- Tiroid stimüle hormonu (TSH), tiroid bezini uyararak tiroksin hormonunun üretimini sağlar.
- Tiroksin hormonu, vücuttaki metabolizmanın hızlanmasını sağlayan bir hormondur.
- Hipotalamus, RF (releasing factor) adı verilen bir hormonla hipofiz bezinin TSH üretmesini sağlar.
- 07:54Adrenokortikotropik Hormon (ACT)
- Adrenokortikotropik hormon (ACT), adreno (böbrek üstü) ve kortiko (kabuk) kelimelerinden oluşur ve "böbrek üstü bezinin kabuğunu uyaran hormon" anlamına gelir.
- ACT hormonu, böbrek üstü bezinin kabuğu bölümünü uyarır.
- Böbrek üstü bezinin başka bir bölümü olan öz bölgesini ACT hormonu uyarmaz.
- 08:46Hipofiz Bezi ve Böbrek Üstü Bezine Etkisi
- Adreno-kortikotropik hormon (ACTH), hipofiz bezinden üretilir ve böbrek üstü bezinin kabuk kısmını uyarır.
- Böbrek üstü bezinin kabuk kısmından kortizol, aldosteron, östrojen, testosteron ve progesteron gibi hormonlar üretilir.
- ACTH, böbrek üstü bezinin öz kısmını uyarmaz.
- 09:42Melanosit Hormon
- Melanosit hormonu, cildin renginin ayarlanmasını sağlar.
- Hipofiz bezinden üretilen melanosit hormonu, derideki melanosit hücrelerini uyararak melanin pigmenti üretilmesini sağlar.
- Melanin pigmenti cildin koyuluğunu belirler ve güneş ışınlarından korunmak için denize gittiğimizde veya güneş altında kaldığımızda mesai salgısı artar.
- 10:35Folikül Uyarıcı Hormon (FSH)
- Folikül uyarıcı hormon (FSH), hipofiz bezinden üretilir ve üreme sisteminde etkilidir.
- Kadınlarda FSH, yumurtalıktaki folikülleri uyararak yumurta oluşmasını ve dişilik hormonu olan östrojenin üretilmesini sağlar.
- Erkeklerde FSH, spermlerin oluşmasını sağlar.
- 11:30Luteinleştirici Hormon (LH)
- Luteinleştirici hormon (LH), hipofiz bezinden üretilir ve üreme sisteminde etkilidir.
- Kadınlarda LH, ovulasyonu sağlayarak yumurtanın serbest kalmasını ve corpus luteum (sarımtırak) oluşmasını sağlar.
- Erkeklerde LH, testisleri uyararak testosteron (erkeklik hormonu) üretilmesini sağlar ve spermlerin olgunlaşmasına yardımcı olur.
- 12:37Gonadotropinler
- FSH ve LH, hem kadınlarda hem de erkeklerde etkili olan hormonlardır.
- Bu hormonlar üreme organlarını (testisleri ve yumurtalıkları) uyardıkları için gonadotropin ismini alırlar.
- Gonadotropinler, üreme hücresi üretmeyi ve erkeklik hormonu üretilmesini sağlarlar.
- 13:30Lütropik Hormon (LTH)
- Lütropik hormon (LTH), hipofiz bezinden üretilir ve süt bezlerini uyarır.
- LTH, süt bezlerinin gelişmesini ve süt üretilmesini sağlar.
- LTH, başka bir ismi olan prolaktin (PRL) olarak da bilinir.
- 14:32Hipofiz Bezi Hormonlarının Özeti
- Hipofiz bezinin ön lobundan salgılanan hormonlar: SH (büyüme hormonu), TSH (tiroid bezini uyaran hormon), ACTH (böbrek üstü bezinin kabuğunu uyaran hormon), FSH, LH ve LTH.
- Hipofiz bezinin arkeo lobundan salgılanan hormonlar: ADH ve oksitosin.
- Melanosit hormonu, cildin koyu renkli olmasını sağlayan melanin pigmentinin üretilmesini sağlar.
- 16:57Hipofiz Bezi ve Hormonları
- Hipofiz bezinin arkeo lobundan kana salınan hormonlar ADH (Antidiüretik Hormon) ve oksitosin'dir.
- ADH ve oksitosin hormonları hipofiz bezinin kendisi tarafından değil, hipotalamustaki nöronlar tarafından üretilir ve hipofiz bezinin arkeo lobundan kana salınır.
- Hipofiz bezinin ön lobundan salgılanan hormonlar ise hipofiz bezinin kendisi tarafından üretilir.
- 18:02ADH Hormonunun Özellikleri
- ADH hormonu, antidiüretik hormon olarak da bilinir ve idrar miktarını ayarlayan bir hormondur.
- Hipotalamus'taki osmo reseptörler kandaki su miktarı değişikliklerini algılar ve su miktarı azaldığında hipofiz bezi yardımıyla ADH salgılar.
- ADH hormonu böbrekleri uyararak nefron kanallarından suyun kana geri emilmesini sağlar ve kanın ozmotik basıncını düzenler.
- 19:27ADH Hormonunun Etkileri
- Susuzluk durumunda hipotalamus hipofiz bezini uyarır, ADH salgılar ve böbreklerden su emilimi artar, bu da idrar miktarını azaltır ve idrarı daha yoğun hale getirir.
- Su bol olduğunda hipotalamus ADH salgılama azaltır, böbreklerden su emilimi azalır ve idrar miktarı artar, idrar daha seyrelir.
- Alkollü içecekler ADH salınımını azalttığı için tuvalete gitme isteğini hızlandırır ve böbreklerden su emilimini azaltır.
- 22:07Şekersiz Diyabet
- Şekersiz diyabet hastaları çok sık tuvalete çıkarlar.
- Şekersiz diyabet hastalarının idrarlarında kanlarındaki insülin hormonu eksikliğine bağlı olarak glikoz rastlanır.
- 22:22ADH Hormonu ve Şekersiz Şeker Hastalığı
- ADH hormonu yeterince üretilmezse, kişi şeker hastası gibi çok sık tuvalete çıkmasına rağmen idrarında glikoz bulunmaz.
- ADH hormonu böbreklerden su emilmesini sağlar; az ise çok tuvalete çıkılır, çok ise idrar yoğun olur ve daha az idrar yapılır.
- Bu duruma "şekersiz şeker hastalığı" denir.
- 23:13Oksitosin Hormonu
- Oksitosin hormonu doğum sırasında rahim kaslarının kasılmasını sağlayarak bebeğin doğumunu kolaylaştırır.
- Riskli gebelik durumlarında yeterince oksitosin üretilmiyorsa, dışarıdan verilerek suni sancıya sebep olur ve doğuma yardımcı olur.
- Oksitosin hormonu doğum sonrasında süt bezlerini uyararak sütün memeden dışarı akmasını sağlar.
- 24:49Hormonların Özeti
- Hormonların isimleri genellikle baştaki harfle hangi bezden salgılandığını gösterir ve hepsi "-sin" ile biten hormonlardır.
- Melanosit stimulating hormon (MSH) esmer tenli olmayı sağlar.
- Adrenokortikotropik hormon (ACTH) böbrek üstü bezini (kabuğu) uyarır.
- Oksitosin rahim kaslarının kasılması ve bebeğin doğumunu kolaylaştırır.
- ADH hormonu idrar miktarının düzenlenmesini sağlar.
- Lactotropin (LT) süt bezlerinin gelişmesini ve süt üretilmesini sağlar.
- Somatotropin (STH) kasların ve kemiklerin büyümesini sağlar.