Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan genetik mühendisliği ve biyoteknoloji konulu kapsamlı bir eğitim içeriğidir.
- Video, biyoteknoloji ve genetik mühendisliği tanımlarıyla başlayıp, geleneksel ve modern biyoteknolojik yöntemleri, canlılardaki ıslah yöntemlerini (melezleme, yapay dölleme, poliploidi) anlatmaktadır. Ardından GDO kavramı, genetik hastalıkların tedavisi, gen klonlaması, hayvan klonlaması, gen terapisi, DNA parmak izi ve kök hücre teknolojisi gibi konular ele alınmaktadır. İçerik, örnek sorular üzerinden konuların pekiştirilmesiyle devam etmektedir.
- Video, genden protein ünitesinin son bölümünü kapsamakta ve plazmit izolasyonu, rekombinant DNA oluşturma gibi konuları da içermektedir. Eğitmen, her bir konuyu adım adım anlatarak doğru cevapları açıklamakta ve konuları pekiştirmektedir.
- 00:16Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği Tanımları
- Biyoteknoloji, canlıları kullanarak insanlar için faydalı yeni ürünler üretmeyi amaçlayan bir bilim dalıdır.
- Genetik mühendisliği, canlıların genlerini izole eden, çoğaltan, farklı genleri birleştiren ve genleri bir canlıdan diğerine aktaran bir bilim dalıdır.
- Hem biyoteknoloji hem de genetik mühendisliği aynı amaç uğruna uğraşırken, genetik mühendisliği çalışmaları sayesinde biyoteknoloji ilerlemiştir.
- 01:10Biyoteknolojik Yöntemler
- Geleneksel biyoteknolojik yöntemler sütten yoğurt yapılması, sirke üretilmesi ve hamur mayalanması gibi geçmişten günümüze kadar gelen yöntemleri kapsar.
- Modern biyoteknolojik yöntemlerde genetik mühendisliği kullanılarak aşı, ilaç, hormon üretimi ve atık maddelerin temizlenmesi gibi çalışmaları içerir.
- 01:48Canlılardaki ıslah Yöntemleri
- Melezlemede farklı karakterler bakımından homozigot olan iki bireyi çaprazlayarak heterozigot bireyler elde edilir ve kendi ata bireylerinden daha üstün ırklar oluşturulur.
- Yapay dölleme (tüp bebek yöntemi)de üstün özelliklere sahip spermler ve yumurtalar laboratuvar ortamında döllendirilir.
- Poliploidi, canlıların kromozom sayılarının 3n, 4n, 5n gibi katlarına sahip olmasıdır ve özellikle bitkilerde yapılarak ticari açıdan değerli, daha verimli ve dayanıklı bitkiler elde edilir.
- 04:12Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği Ürünleri
- Biyoteknoloji ve genetik mühendisliği çalışmalarıyla alkollü içecekler, aşı, süt ürünleri, interfeon, insülin hormonu, penisilin ve türevi ilaçlar, büyüme hormonları, ekmek, sirke, alkol, aseton gibi ürünler üretilmektedir.
- Deterjan gibi maddeler de biyoteknolojik yöntemlerle üretilmektedir.
- 04:34Genetik Mühendisliği Çalışmaları Sonucunda Genetiği Değiştirilmiş Organizma (GDO)
- GDO, genetik mühendisliği çalışmaları sonucunda genetiği değiştirilmiş organizma veya transgenik organizma olarak da bilinir.
- GDO hem iyi hem de kötü olabilir; ilaç ve endüstriyel ürün üretimi gibi faydalı amaçlarla kullanılabilirken, besin olarak tüketildiğinde alerjiye sebep olabilir.
- 07:12İnsan Genom Projesi
- İnsan genom projesi 1990 yılında çok sayıda ülkenin katılımıyla kabul edilmiş ve insandan alınan DNA örneğinin nükleotit dizilimi tamamıyla çıkartılmıştır.
- İnsan genomunda yaklaşık %97'lik oranında aynı nükleotit dizilimi bulunurken, geriye kalan %3-5 lik kısım herkesin birbirinden farklı olmasına neden olur.
- Proje, genetik hastalıkların önceden teşhis edilmesi, genetik hastalıkların tedavi edilmesi ve kişiye özel ilaçlar üretilmesi gibi umutlarla başlamış olsa da, beklenen sonuçları tam olarak vermemiştir.
- 08:43Soru Çözümü
- Modern biyoteknolojik uygulamalar arasında poliploidik bitkiler üretilmesi, yapay dölleme, gen aktarımı ile atık maddeleri temizleyebilen mikroorganizmaların elde edilmesi yer alırken, sütten peynir elde etme geleneksel bir biyoteknolojik yöntemdir.
- İnsan genom projesinin amaçları arasında genetik hastalıkların erken tanısı yapılması ve kişiye özel ilaç tedavisi yapılması bulunmaktadır.
- 10:49Genetik Hastalıklar ve Genetik Madde
- Genetik hastalıkların tanısı ve tedavisi, genetik maddeyi tanıma teknolojisi sayesinde mümkündür.
- İnsan genom projesinin amacı, genetik maddeyi tanıma ve yavruyu aktarılacak genetik özelliklerin belirlenmesi değildir.
- Yapay dölleme sırasında spermlerin içindeki genetik maddeyi tanıma ve çocuğu ona göre seçme gibi etik olmadığı için yapılmamaktadır.
- 11:39Gen Klonlaması
- Gen klonlamasında bir canlıya ait gen alınıp başka bir canlıya aktarılarak o genin özelliği gerçekleştirilmektedir.
- Gen klonlamasında genellikle plazmit içerisine gen yerleştirilerek yeni, genetiği değiştirilmiş canlı elde edilir.
- Insülin hormonu üretimi örneğinde, insanın insülin üretimi sağlayan geni alınıp bakteriye aktarılarak rekombinant bakteri elde edilir ve bu bakteriler insülin üretir.
- 13:40Hayvan Klonlaması
- Hayvan klonlaması, bilim kurgu filmlerindeki gibi fantastik bir süreç değildir; klonlanan hayvan yeniden yavru olarak oluşur, yaşlanmamıştır.
- İlk klonlanan hayvan 1996 yılında İskoçya'da koyun olan Dolly'dir ve Türkiye'de de hayvan klonlamaları yapılmıştır.
- Hayvan klonlamasında bir koyunun meme hücresinin çekirdeği, diğer koyunun yumurta hücresinin sitoplazmasından ayrılıp birleştirilerek embriyo oluşturulur ve üçüncü bir koyunun rahmine yerleştirilir.
- 16:59Gen Terapisi ve DNA Parmak İzi
- Gen terapisi, virüsler kullanılarak insanlardaki bozuk genlerin sağlıklı genlerle değiştirilmesidir, ancak sadece belirli hastalıklar için uygulanabilir.
- DNA parmak izi, herkesin benzersiz olan DNA nükleotit dizilimleridir ve kriminal olaylarda ve babalık testlerinde kullanılır.
- DNA parmak izi, DNA molekülü belirli aralıklarla enzimler tarafından parçalanarak elde edilen bantlaşmadır ve kişiye özeldir.
- 18:58Kök Hücre Teknolojisi
- Kök hücreler, özelleşme göstermemiş ve gerekli kimyasallarla istenilen hücreye dönüştürülebilen hücrelerdir.
- Kök hücreler embriyoda, kordon kanı içinde veya yetişkin bireylerin bazı dokularında bulunabilir ve hastalıklarda dokular veya organlar üretilmektedir.
- Kök hücre teknolojisi hala üzerinde çalışılan bir teknolojidir ve ileride organ nakli listesinde beklemek yerine kendi kök hücresiyle yeni organ üretilmesi hedeflenmektedir.
- 21:06Genetik Mühendislik ve Insülin Üretimi
- Plazmitin bakteriden izole edilmesi, insülin hormonu gene ile birleştirilmesi ve rekombinant DNA'nın bakteriye aktarılması ile insülin üretimi sağlanır.
- Bu süreçte önce plazmitin bakteriden çıkarılması (1), sonra insülin hormonu gene ile birleştirilmesi (4), ardından rekombinant DNA'nın bakteriye aktarılması (2) ve son olarak bakterinin insülin üretmesi (3) sıralaması takip edilir.
- 21:46Gen Terapisi
- Gen terapisi, genetik hastalıkların erken teşhisi, gen klonlanması, DNA parmak izi veya kök hücrelerin elde edilmesi gibi uygulamaları sağlamaz.
- Gen terapisi, insanda bozuk genlerin sağlam genlerle değiştirilmesi işlemidir, ancak her genetik hastalık için uygulanamamaktadır.
- 22:31Koyun Klonlanması
- Klonlanmış koyunun genetik yapısı, çekirdeği alınan koyuna aittir.
- Klonlama işlemi sırasında ikinci koyundan yumurta hücresi alınarak çekirdeği çıkarılır ve birinci koyundan alınan meme hücresinin çekirdeği bu yumurta hücresine yerleştirilir.
- Oluşan hücre mitoz bölünme ile embriyohane alır ve farklı bir dişi koyunun rahmine yerleştirilir.
- 23:34Video Kapanışı
- Bu video genden protein ünitesini bitirmiştir.
- Bir sonraki videoda görüşmek üzere veda edilmiştir.