Buradasın
Gençlerde Uyku Değişiklikleri ve Sağlık Üzerine Bilgilendirici Seminer
youtube.com/watch?v=VyCuKj_XNugYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Sakarya Üniversitesi Egzersiz ve Spor Bilimleri Eğitim Uygulama Araştırma Merkezi tarafından düzenlenen, Profesör Dr. Yavuz Selvi ve Erol Can Çelik gibi uzmanların katıldığı bir seminer formatındadır.
- Seminerde gençlerde karşılaşılan uyku değişiklikleri, uyku düzeninin sağlık üzerindeki etkileri ve performans üzerindeki önemi ele alınmaktadır. Video, uyku ve uyanıklık arasındaki ilişkiyi, uyku evrelerini, uyku bozukluklarının beyin üzerindeki etkilerini ve uyku düzeninin bilişsel işlevler üzerindeki olumlu etkilerini detaylı şekilde incelemektedir.
- Videoda ayrıca uykuda gerçekleşen rejenerasyon süreçleri, melatonin gibi önemli hormonların gece salgılanmasının önemi, uyku yoksunluğunun ölüme kadar yol açabileceği bilimsel araştırmalar ve modern yaşam tarzının uyku alışkanlıklarına etkisi gibi konular da tartışılmaktadır. Katılımcıların sorularına cevap verilerek konu derinleştirilmektedir.
- 00:02Seminer Tanıtımı
- Sakarya Bilim Üniversitesi Egzersiz ve Spor Bilimleri Eğitim Uygulama Araştırma Merkezi her ayın ilk çarşamba günü gençlerle ve sporcularla ilgili seminerler düzenlemeyi planlamaktadır.
- İlk seminer Ağustos ayında "Sporcu Sağlığı ve Enfeksiyonlardan Korunma" konusuyla gerçekleştirilmiş, bu ay ise uyku üzerine bir konuşma planlanmıştır.
- Konuşmacı olarak Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı'nda çalışan ve Tıp Fakültesi Dekanlığı idari görevini yürüten Profesör Dr. Yavuz Selvi davet edilmiştir.
- 03:30Uyku ve Uyanıklık İlişkisi
- Uyku sadece uyku değil, uyku-uyanıklık olarak değerlendirilmelidir; uyku bozuklukları sadece uyku değil, aynı zamanda uyanıklık bozukluklarını da içerir.
- Uyku bozukluğu olan kişilerde gündüz aşırı uykululuğu, dalgınlık, yorgunluk, halsizlik, dikkatsizlik, konsantrasyon bozukluğu ve küçük hatalar görülür.
- Uyku bozukluğu olan kişilerin gündüz ilişkileri de bozulur, karşıdakinin niyetini yanlış anlayabilir ve kendini koruma içgüdüsüyle dürtüsel davranıp gergin hareketlerde bulunabilir.
- 05:34Uyku ve Vücut Rejenerasyonu
- Uyku tam anlamıyla bir rejenerasyon sağlar; kas-iskelet sistemi, kalp-damar sistemi, mide-bağırsak sistemi ve sinir sisteminin yenilenmesini sağlar.
- Uyku sırasında beyindeki nöronların içinde biriken fiziksel ve kimyasal kalıntılar temizlenir, bu artıklar biriktiğinde Alzheimer ve depresyon gibi hastalıklara neden olabilir.
- Uyku beynin temizlik görevlisi olarak görev yapar, hücrelerin içindeki artıklar hücre dışına taşınır ve beyin omurilik sıvısı aracılığıyla dışarı atılır.
- 07:52Uyku Bozukluğunun Etkileri
- Uyku bozukluğu bilişsel işlevleri (dikkat, konsantrasyon, algılama, hafıza) bozabilir ve bu bozulmalar Alzheimer gibi hastalıklarda yaklaşık 10-15 yıl sonra ortaya çıkabilir.
- Uyku bozukluğu kalp-damar sisteminde tansiyonun %10 civarında azalması ve kardiyak çıkışın %40 azalması gibi dinlenmeyi engeller.
- Uyku bozukluğu nedeniyle gün içinde ve gece boyunca çarpıntılar ortaya çıkabilir.
- 09:14Vücut Saati ve Uyku
- Beynimizde bir saat bulunur ve bu saat vücudumuzun işleyişini 24 saat olarak belirler, hormonları ve vücudun işleyişini organize eder.
- Beynimizdeki saat ışığa göre çalışır; güneş ışığı veya parlak ışık gözümüze geldiğinde, içerideki saate bilgi gider ve gündüz hormonlarının salgılanmasını sağlar.
- Gece olunca karanlık olduğunda, gözümüze ışık gelmediği için beynimiz gece hormonlarının salgılanmasını sağlar.
- 10:43Gündüz ve Gece Karışıklığı
- Gündüz ve geceyi karıştırdığımızda, beynimizdeki saat gece olduğunu söylerken, dışarıda ışık olduğu için bazı önemli hormonların salgılanmasını durdurur.
- Gece dinlenmesi gereken organlara gündüz çalışma modu getirildiğinde, organlar şaşırır ve reflü, obezite veya kan şekerini düzen tutturamama gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
- Geceleyin salgılanan melatonin (dar karanlık hormonu) yaşlanmayı engeller, vücudumuzun enfeksiyonlara karşı mücadele etmesini sağlar ve mikroplara karşı askeri kuvveti hazırlar.
- 13:41Uyku ve Vücut Sağlığı
- Gece iyi uyumazsak veya aydınlık bir ortamda olursak, vücudun savunma sistemi çöker.
- Büyüme hormonu sadece uykuda salgılanır, bu nedenle "büyüklerimiz uyusun da büyüsün" sözü boşuna değildir.
- Vücut çalışanları, kas gelişimi için gerekli olan büyüme hormonunu almak için erken yatmayı tercih ederler.
- 15:48Uykusuzluğun Etkileri
- Bilim insanları uykusuzluk etkilerini araştırmak için hayvan deneyleri yapmış, uykusuz bırakılan hayvanlar enfeksiyondan vücut ısısını ayarlayamadıklarından ölmüştür.
- İnsanlar sekiz gün sekiz gece kadar uykusuz kalmış, John Trip adlı bir DJ sekiz gün sekiz gece uykusuz kalarak rekor kırmış ancak sonrasında kalıcı değişiklikler yaşamıştır.
- Uykusuzluk insanın gerginliği, huzursuzluğu, tedirginliği, endişesi ve mutsuzluğuna neden olabilir.
- 18:56Sıkıştırılmış Uyku
- Sosyal hayat veya iş gereği geç yatıp erken kalkmak zorunda kalınca uyku kısıtlanır.
- Sıkıştırılmış uyku nedeniyle beynimiz bize uyku borcu yazıyor ve gün içerisinde bunu ödememizi istiyor.
- Pandemi döneminde uyku yoksunluğu bir pandemi haline gelmiş, insanlar sıkıştırılmış uykularla hayatlarını devam ettiriyorlar.
- 20:59Uyku ve Yaşam
- Bebekken bir uyuyoruz bir uyanıyoruz, okul çağına geldiğimizde gece yatıyoruz erken kalkıyoruz.
- Ergenliğe geçtikçe uyku ileriye doğru kaymaya başlar, daha geç uyumaya ve uyanmak istemeye başlarız.
- Ergenlerin geç yatması ve geç kalkması biyolojik bir durum olduğundan, onları zorlamak aile sorunlarına neden olabilir.
- 23:15Uyku ve Spor
- Uyku yoksunluğu biriken bir etki oluşturur, bir günlük uyku eksikliği performans üzerinde etkili olmasa da her gün onbeş dakika kısalan uyku ileride kartopu etkisi yaratabilir.
- Üst düzey sporcular sporu bıraktıktan sonra uyku dengesizliğini çok net yaşarlar çünkü vücut yıllarca yorulmaya alışmıştır.
- Uyku rejenerasyon sağlar, kas tamiri yapar ve uykusuz kalanların yaraları daha geç iyileşirken iyi uyuyanların yaraları daha çabuk iyileşir.
- 27:19Uyku ve Performans İlişkisi
- İnsanlar sabah tipleri (erken yatıp erken kalkanlar) ve akşam tipleri (gece geç yatıp geç kalkanlar) olarak iki gruba ayrılır.
- Sabah tipleri zihinsel testlerde sabahleyin daha başarılı olurken, akşam tipleri öğleden sonra ve akşama doğru daha iyi performans gösterir.
- Atletlerde yapılan çalışmalarda sabah tiplerinin sabah, akşam tiplerinin akşam daha iyi koştukları ve rekorların genellikle öğlen saatlerinde kırıldığı gösterilmiştir.
- 28:48Uyku ve Spor İlişkisi
- Haftada üç gün yarım saat yürümek uykuyu yaklaşık yarım saat öne kaydırır ve uyku bozukluğu olanlarda önerilir.
- Uyku rejenerasyon sağlayamadığınızda çabuk sakatlanmalar meydana gelebilir ve yeterli kas performansı gösteremezsiniz.
- Bilişsel işlevler (dikkat, konsantrasyon, karar verme, muhakeme etme) yorgunluk nedeniyle düşebilir, bu da sporcuların performansını olumsuz etkileyebilir.
- 30:56Antrenman ve Uyku İlişkisi
- Antrenmanın temeli yüklenme-dinlenme ilişkisidir ve bu ilişki uygun ayarlandığında performans artışı olur.
- Performans yüklenme evresinde değil, dinlenme evresinde gelişir.
- Dinlenme evresinde atık maddelerin yerine konması ve harcanan depoların tamamlanması için uykunun büyük etkisi vardır.
- 32:12Uyku Süresi ve Zamanı
- Uyku süresi kişiye, kilosuna, cinsiyetine, performansına ve yaptığı işe göre değişir, en çok yaş etkiler uyku süresini.
- Aşağı yukarı altı ila dokuz saat arası uyumak gerekir ve geceleyin melatonin hormonunun salgılanmaya başladığı on-on buçuktan sonra uyumaya başlamak gereklidir.
- Organizma gecenin gündüzün ne olduğunu beynimizdeki saat aracılığıyla bilmektedir.
- 34:13Uyku Bölümleri ve Bireysel Farklılıklar
- Uyku süresi ve başlangıç zamanı bireysel farklılıklara göre değişebilir.
- Tarım, sanayi devrimi, elektrik, kafe zincirleri ve televizyon gibi gelişmeler gündüzü uzatmış, gece saatlerini uzatmıştır.
- Uyku, parmak izi gibi kişiye özeldir ve bazı insanlar dört-beş saat uyuyup kendilerini iyi hissedebilir, ancak bu durum toplumda yaklaşık yüzde üç-beş civarında fizyolojik olarak kısa uyuyanlar için geçerlidir.
- 38:46Uyku Döngüsü ve Özellikleri
- Uyku iki ana bölüme ayrılır: rüya görülen ve rüya görülmeyen dönemler.
- Uyku döngüsü: uyanıklıktan uykuya geçiş, hafif uyku, derin uyku ve rüya uykusu olmak üzere dört evre içerir.
- Bu döngü yaklaşık doksan dakika sürer ve sabaha kadar dört-beş kere tekrarlanır.
- 40:01Uyku Kalitesi ve Etkenler
- Rüya görülen uykudan hemen sonra uyanırsak rüyaları hatırlarız, biraz sonra uyanırsak hatırlamayız.
- Derin uyku sırasında uyanırsak dinlenmemiş olarak kalkarız, doksan dakikayı tamamlayıp kalkarsak dinlenmiş olarak kalkabiliriz.
- Sigara içenler, obez olanlar ve üst solunum yolu tıkalı olanlar hafif uykuyu daha fazla uyur ve derine geçemezler.
- 40:54Uyku Saati ve Etkileri
- Saat 22:00-23:00 arası en güzel uyku bölümleridir.
- Kronik uyku bozukluğu beyinde hücre içi değişikliklere neden olur, anormal fosforillenme ve nörofibriler yumakları oluşur.
- Sekiz saatlik uyku hem beyin için hem de beden için gerekli olup, karanlık uyku için çok önemlidir.
- 42:32Uyku Ortamı ve Uyku Bozukluğu
- Yatak odasında priz, akıllı telefon ve tablet kullanılmamalı, tam karanlık istenmelidir.
- İskandinav ülkelerinde gece simülasyonu yapılır: ışık varsa perdeler kapatılır, ışık yoksa parlak ışık odaları kullanılır.
- Uyku bozukluğu demir eksikliği, B12 eksikliği, tiroid bezlerinin çalışması, anksiyete, panik, depresyon ve bipolar bozukluk gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir.
- 44:03Uyku Önerileri
- Elit sporcular için kısa uyku periyotları (1,5 saat veya 3 saat) faydalı olabilir.
- Uyku bozukluğu yaşayan kişiler psikiyatriste, nöroloji uzmanına veya aile hekimine gönderilmelidir.
- Eskilerin "saat 10 yatağa kon" sözü uyku için önemli bir kuraldır.