Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir akademisyen tarafından sunulan, felsefe ile tarih ilişkisini ele alan akademik bir ders formatındadır. Konuşmacı, dinleyicilerle etkileşim halinde konuşmaktadır.
- Videoda felsefe ile tarih ilişkisinin tarihsel gelişimi üç temel aşamada incelenmektedir: Aristotelesçi ve İbni Sinacı aşama, Fahrettin Razi ve İbni Halduncu aşama, ve Kant ve Diltey aşaması. Ayrıca tarih felsefesinin iki temel okulu (tarih metafiziği ve tarih epistemolojisi) tanıtılmakta ve bilimin temelleri, tarih biliminin metodolojisi ele alınmaktadır.
- Konuşmacı, bilim insanlarını karınca, örümcek ve arı olarak sınıflandırmakta, sosyal bilimlerde bilginin nasıl oluşturulduğu konusunda önemli noktalar vurgulamakta ve bilim tarihinde yapılan anakronizm ve wigizm gibi hatalar hakkında uyarılar da içermektedir. Ayrıca İslam dünyasındaki tarih düşüncesi (İbn-i Haldun örneği) ve Batı'daki tarih felsefesinin gelişimi de tartışılmaktadır.
- 00:06Tarih Felsefesi ve İlişkisi
- Konu felsefe ile tarih ilişkisidir, doğrudan tarih felsefesi anlatılmayacaktır.
- Günümüzde tarih felsefesi iki temel başlıkta incelenir: tarih metafiziği ve tarih epistemolojisi.
- Tarih metafiziği, tarihin belli bir amaca göre okunmasıdır (örneğin Osman Turan'ın "Türkçen hakimiyeti mefkuresi tarihidir" yaklaşımı).
- Tarih epistemolojisi ise tarihsel bilginin kaynakları, yapısı ve metodolojisi üzerinde duran anglosakson merkezli bir okuldur.
- 01:49Bilim Adamı Türleri
- Bilim adamları üç türlü bilgi ile uğraşan üç farklı tip olarak sınıflandırılabilir.
- Birinci tip "karınca bilim adamı" malumat toplar ve yağar, ancak bu malumatları analiz etmez.
- İkinci tip "örümcek bilim adamı" teori üretir ve kavram yaratır, ancak arşiv belgesi incelemesi veya alan araştırması yapmaz.
- Üçüncü tip "arı bilim adamı" malzeme toplar, teorik perspektif içerisinde yoğurur ve "bal" (sonuç) üretir.
- 04:07Sosyal Bilimlerde Bilgi Üretimi
- Sosyal bilimlerde bilgi üretiminin ilk şartı, hangi dili konuşuyorsanız o dili iyi bilmektir.
- Matematik ve fen bilimlerinde yaratıcılık 20-35 yaş aralığında, sosyal bilimlerde ise en az 45 yaşından sonra söz söyleyebilmek mümkündür.
- Sosyal bilimlerde bilgi üretimi, malumatı iyi bir teorik perspektif içerisinde yoğurarak "bal" (sonuç) üretme sürecidir.
- 05:44Felsefe ile Tarih İlişkisinin Tarihsel Gelişimi
- Felsefe ile tarih ilişkisi tarih boyunca üç temel meden geçmiştir.
- Tasnifler aklidir, doğada tasnif diye bir şey yoktur; bir nazar (bakış açısı) ve iyi bir nokta (perspektif) belirlenmesi gerekir.
- Bilim, sensible olanı (duyulur olanı) intelligible (akli) kılmak, invisible olanı visible hale getirmektir.
- 08:55Felsefe Tarihindeki Aşamalar
- Felsefe tarihinde üç aşamadan geçilmiştir: Aristotelesçi ve İbni Sinacı aşama, Fahrettin Razi ve İbni Halduncu aşama, Kant ve Diltey aşaması.
- Felsefe tarihinde iki büyük hata yapılır: anakronizm (bugünün kavramlarını geçmişe taşımak) ve wigizm (geçmişi bugünü verecek şekilde örgütlemek).
- Aristoteles ve İbni Sina sisteminde klasik sistem orman üzerine durur, nedenlendirilmiş, gerekçelendirilmiş gerçeklik olur.
- 12:42Bilimin Temel Kavramları
- Bilim, maddenin derinine inmek için aletler icat ederek dışarıdaki bir nesneyle irtibat kurma sürecidir.
- Manevi kelimesinin tam Türkçe anlamı "anlama dayalı bilimler" demektir.
- Bilimde tarihte bir süreklilik ve yasallık olduğunu kabul etmek gerekir.
- 13:44Bilimsel Yöntem ve Kavramlar
- Bilimsel bilgi belirli bir yönteme göre elde edilir, bu yöntem "usul" olarak adlandırılır.
- Kavramı olmayan şeyi göremeyiz, örneğin eski zamanlarda at kavramı yoktu ve gemiler tahta yığını olarak görülüyordu.
- İslam dünyasında İbn-i Haldun, "Fadıl bin Natık" adlı kitap yazarak adasal romanlara karşı durmuştur.
- 14:54Batı'da Tarih Anlayışı
- Batı dünyasında Kant'a kadar tarihde "niçin" sorusu bırakılıp "nasıl" sorusuna odaklanılmıştır.
- Doğruluk kavramından çok işlevsellik kavramı ve bilim teorisi öne çıkmıştır.
- Fen bilimlerinde monolog iken, sosyal bilimlerde diyalog yapmak gerekir çünkü anlamak için diyalog yapmak gerekir.
- 16:46Felsefe Eğitimi ve Metafizik
- Minimal metafizik olmadan düşünce olmaz.
- Tarihte sabit olanı ele almazken, tarihi bilince taşıdığında tarihi olur.
- Felsefe eğitimi konusunda, 1985'ten beri anlatan hocaların bildiklerinden emin olunamaz.
- 17:53Sufizm ve Aklın Kullanımı
- Sufiler "aklını terk et" demek yerine "aklını kullan bitirmek istemez" anlamında kullanırlar.
- Felsefenin devlet yönetimi gibi alanlarda sorunlu bir alan olduğu doğru.
- Felsefeci olmak bir yaşam tarzı, kimlik olarak görülür.