Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan eğitim bilimleri dersi formatındadır. Konuşmacı, eğitim yönetimi ve denetiminin kuramsal temellerini ve süreçlerini detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, yönetim kuramlarını üç ana kategoride incelemektedir: klasik kuramlar, neo-klasik kuramlar ve post-modern yaklaşımlar. Ardından eğitim yönetimi sürecinin planlama, örgütleme ve eşgüdümleme, karar verme, güdüleme ve denetim aşamaları ele alınmaktadır. Son bölümde ise motivasyon kuramları (Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi, ER kuramı, çift faktör kuramı, başarı güdüsü kuramı, beklenti kuramı, pekiştirme kuramı ve eşitlik kuramı) detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca örgütsel davranışı etkileyen unsurlar (örgüt kültürü, örgütsel iklim, örgüt kalitesi, örgütsel değişim, motivasyon, örgütsel adalet), örgütsel sessizlik ve sinüzm kavramları, örgütsel öğrenme türleri ve karar verme modelleri (geleneksel, klasik rasyonel, sınırlı rasyonellik, politik, anarşist, çöp kutusu) gibi konular da detaylı olarak ele alınmaktadır.
- 00:01Eğitim Yönetimi ve Denetiminin Kuramsal Temelleri
- Eğitim bilimleri konu anlatımı kapsamında eğitim yönetimi ve denetiminin kuramsal temelleri ve süreçleri ele alınacaktır.
- Yönetim kuramları klasik kuramlar, neo-klasik kuramlar ve post-modern yaklaşımlar olmak üzere üç ana kategoriye ayrılır.
- 00:26Klasik Kuramlar
- Klasik kuramlar 19. ve 20. yüzyıllarda geliştirilmiş olup, örgütleri mekanik ve rasyonel sistemler olarak algılamıştır.
- Bilimsel yönetim kuramı (Frederick Taylor), yönetim süreçleri kuramı (Henry Fayol) ve bürokrasi kuramı (Max Weber) klasik kuramların temel örnekleridir.
- Bilimsel yönetim kuramı, standartlaştırma, işin en kısa sürede bilimsel yöntemlerle yapılması ve sürekli denetleme prensiplerini savunur.
- 02:30Yönetim Süreçleri Kuramı
- Yönetim süreçleri kuramı, Henry Fayol tarafından geliştirilmiş olup, yönetim sürecini planlama, örgütleme, emir verme, koordinasyon ve kontrol etme gibi süreçlerden oluştuğunu savunur.
- Fayol, örgütün nasıl daha iyi yönetileceği üzerinde dururken, Taylor tek tek işçilerle ilgilenmiştir.
- Yönetim süreçleri kuramının yapısal ilkeleri arasında işbölümü, yetki ve sorumluluk, yönetim birliği, merkezcilik ve hiyerarşi, süreç ilkeleri, kumanda birliği, disiplin, adalet, maaş ve ücret ilkesi, genel çıkarların kişisel çıkarlara üstünlüğü, sonuçlarla ilgili ilkeler, girişim ilkesi, işe devamlılık ilkesi, işbirliği ilkesi ve düzen ilkesi bulunmaktadır.
- 03:49Bürokrasi Kuramı
- Bürokrasi kuramı, Max Weber tarafından geliştirilmiş olup, bürokratik özelliklere sahip olması, belirli bir yapı, düzen ve kararlılığa kavuşturma prensiplerini savunur.
- Bürokrasi kuramında bireyler arasındaki ilişki önemlidir, işbölümü yapılır ve görevler açık ve nettir.
- Her birim kontrol edilir, terfi sistemi üstlerin değerlendirmesine bağlıdır ve personel almada en büyük ölçüt teknik yeterliliktir.
- 04:31Neo-Klasik Kuramlar
- Neo-klasik kuramlar, klasik yönetimin temelinde bilimsel yönetim olmasına rağmen, temelinde insan ilişkileri yaklaşımı mevcuttur.
- Liert'in sistem dört modeli, otoriter, iyiliksever otoriter, danışıcı ve katılımcı yönetim olmak üzere dört farklı yönetim modelini içerir.
- Otoriter yönetimde tehdit ve emirler önemlidir, iyiliksever otoriter yönetimde babacan tavır ve ödül-ceza sistemi vardır, danışıcı yönetimde iletişim çift yönlüdür ve katılımcı yönetimde yatay iletişim vardır.
- 06:19Post-Modern Yaklaşımlar
- Post-modern yaklaşımlar, modernlikten post-modernliğe geçişin gerçekleştiğini savunur ve kesinlik, mutlaklık ve evrensel doğru olmadığını belirtir.
- İletişim, tartışma ve demokrasi önemlidir, sürekli değişim ve gelişim söz konusudur.
- Post-modern yaklaşımlarda dinamik, insanı ve mutluluğu temel alır, farklılıkları etkin kılar ve önemli olan örgütten çok çalışandır.
- 06:55Sistem Kuramı
- Sistem kuramında girdi, süreç, çıktı, dönüt ve çevre döngüsü vardır.
- Sistem yaklaşımının temel özellikleri: alt sistemlerden oluşması, açık sistemler olması, çevre sistemin dışında kalan her şeyi kapsaması, entropi (sistemdeki düzensizliği ifade etmesi), değişken (sistem sınırlarını etkileyen etmenleri) ve parametre (sistem sınırlarını dışındaki etmenleri) olmak üzere dört ana unsurdan oluşur.
- Sinerji, takım halindeki çaba göstermektir ve eşsonluluk, hedef aynı fakat yollar farklı olabilir prensibini savunur.
- 08:20Alt Sistemler
- Üretim alt sistemi, üretimden sorumlu alt sistemdir.
- Alışveriş alt sistemi, alış ve verişle ilgili sorumlu olan sistemdir.
- Uyarlama alt sistemi, okulla çevrenin etkileşimini ve yenileşmeyi okula getiren alt sistemdir.
- Yaşatma alt sistemi, sistemi koruyan bölümdür ve gerekli onarmaları, bakımları yapan bölümdür.
- Yönetim alt sistemi bir bütün olarak işletilir.
- 09:02Durumsallık Kuramı
- Durumsallık kuramı, en iyi yapı mevcut koşullara bağlı olduğunu ve genel geçer bir düzen olmadığını savunur.
- Uyuşma ve uygunluk esasına dayanır.
- Yönetim süreçleri planlama, örgütleme ve eşgüdümleme, karar verme, güdüleme ve denetimden oluşur.
- 09:28Planlama
- Planlama, bir eğitim örgütünün eğitsel, örgütsel ve yönetsel amaçlarını gerçekleştirmek için gereken her türlü girdinin elde edilmesi ve kullanılmasını sağlamadır.
- Girdiler; öğrenciler, eğitim çalışanları, araç-gereçler, tüketilen girdiler ve eğitim teknolojilerinden oluşur.
- Planlama ilkeleri; amaca uygunluk, bütünlük, ölçülebilirlik, geliştirilebilirlik, süreklilik, güvenilirlik, tutumluluk ve yalınlıktan oluşur.
- Planlama süreci hedef saplama ile başlar, hedefleri tanıma, hedefleri uygulama, uygulama yönetim yöntemini kararlaştırma, planı yazma ve uygulama ve uygulamanın değerlendirilmesinden oluşur.
- 10:28Örgütleme ve Eşgüdümleme
- Örgütleme, örgütün amacını gerçekleştirmek için örgüt yapısının oluşturulması ve işletilmesi sürecidir.
- Örgütleme, örgütün görünür hale gelmesidir ve bu yapıda her düzey için yetki ve sorumluluklar oluşturulur.
- İki türlü örgüt yapısı vardır: formal örgüt (düzen ve tutarlı iş işlemler, doğal grup ve doğal lider bulunur) ve informal örgüt (canlılık ve dirilik ile ilgilidir, doğal grup ve doğal lider bulunur).
- Örgütün informal yönünün formal yönüyle çelişmesi durumunda formal örgüt engellenir.
- Örgütleme aşaması, örgütün ilk aşamalarından olan ve düzensizlikten belli bir düzene geçiş aşamasıdır.
- Örgütleme yapılırken dikkat edilecek hususlar: örgütün amacının belirlenmesi, hedef, politika ve planların formülleştirilmesi, uygulama etkinliklerinin belirlenmesi, etkinliklerin sınıflandırılması, insan ve madde kaynaklarının gözetilmesi, gerekli yetkilendirmelerin yapılması ve otorite ve iletişim sisteminin kurulmasıdır.
- 12:09Sağlıklı Bir Örgüt Yapısı İçin Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
- Sağlıklı bir örgüt yapısı için amaç birlikteliği olmalıdır.
- En ekonomik şekilde işlemler yürütülmelidir.
- İşbölümü ve uzmanlaşma olmalıdır.
- Birleşme ve departmanlaşma olmalıdır.
- Net, açık, kesin yetki ve sorumluluklar belirlenmelidir.
- Her az sadece bir üstten emir almalıdır.
- Yönetim birliği sağlanmalıdır.
- Merkezileşme dozu ayarlanmalıdır.
- Adalet ve denge sağlanmalıdır.
- 12:47Örgüt Modelleri
- Dikey örgütlenmede personel sayısı fazla olan gruplar vardır, yönetme yetkisi en tepedeki yöneticide bulunur ve ast-üst ilişkileri dikeydir.
- Dikey örgütlenmenin avantajları: sorumluları saptama, çabuk karar verme ve disiplini sağlama daha kolaydır.
- Dikey örgütlenmenin dezavantajları: yöneticilere çok fazla iş düşmesi, çok yönlü olma zorunluluğu ve yetkilerin fazlalığıdır.
- Yatay örgütlenmede temelde görevler vardır, hiyerarşi yoktur, esnektir, açıktır ve kesin işbölümü vardır.
- Yatay örgütlenmenin dezavantajı: eşgüdüm ve denetim zorluğu bulunmaktadır.
- Dikey ve kurmay örgütlenmede yürütme ve danışma organları bulunur, amacın gerçekleştirilmesi yürütme organı tarafından sağlanır ve yürütme organına danışmanlık sağlayan danışma organı bulunur.
- Dikey ve kurmay örgütlenmenin dezavantajı, iki organ arasındaki çatışmaların sık yaşanabileceğidir ve iki organ arasında kesin bir yetki ayrımı yoktur.
- 14:18Çevre ve Örgüt Modeli
- Çevre örgüt modelini etkiler.
- Kararlı ve sade bir çevre ise bürokratik örgüt söz konusudur.
- Hızlı değişimler varsa esnek örgüt söz konusudur.
- Bürokratik örgütte deneyimsiz ve niteliksiz çalışanlar vardır, standart görevler vardır, durağan ve sade bir çevre söz konusudur, güvenlik ve kararlılık isteyen çalışanlar bulunur.
- Esnek örgütte yüksek düzeyde becerileri olan çalışanlar yer alır, özsaygı, başarı, özerklik isteyen çalışanlar bulunur, bu örgütte rutin işler pek olmaz ve dinamik ve karmaşık çevre söz konusudur.
- 15:14Örgütsel Davranışı Etkileyen Unsurlar
- Örgüt kültürü, kurallar, normlar, algılamalar ve değerler örgütsel davranışı etkileyen unsurlardır.
- Örgütsel iklim, algılamaya dayalı psikolojik bir durumdur ve çalışanların davranışları üzerinde etkilidir.
- Örgütsel değişim, etkililiği ve verimliliği arttırma amaçlı kullanılır ve büyüme, küçülme, yenileşme içerir.
- 16:16Örgütsel Adalet
- Örgütsel adalet, sezgisel ve göreceli algılanan bir kavramdır.
- Dağıtımsal adalet, ceza ve ödülleri adil bulma ile ilgilidir ve maddi ve manevi olabilir.
- İşlemsel adalet, kararların alınması ve alınma şekli ile ilgilidir.
- Etkileşim adaleti, kişiler arası ilişkiler ve kişilerin birbirine karşı tavırları ile ilgilidir.
- 17:32Örgütsel Sessizlik ve Sinüzm
- Örgütsel sessizlik, anlatamadıklarını sessiz kalarak ifade etme davranışıdır ve örgüt açısından negatif bir durumdur.
- Sinüzm, kişisel çıkarlar uğruna dürüstlük, adalet ve samimiyetin örgüt çıkarları için feda edilmesidir.
- Sinüzm bilişsel, duyuşsal ve davranışsal boyutlara sahiptir ve örgüt açısından güvensizlik, yalnızlaşma ve negatif etki yaratır.
- 19:04Örgütsel Öğrenme Türleri
- Tek yönlü öğrenme (döngülü öğrenme), bilinen hedeflere ulaşma, denge koruma ve hataları bulup düzeltme ile ilgilidir.
- Çift yönlü öğrenme, hataların düzeltilmesi ve derin değişimler gerektiren bir süreçtir.
- Sibernetik öğrenme, bilginin, iletişimin ve denetimin incelenmesidir.
- Geçmişten ve hatalardan öğrenmek, geçmiş tecrübelerden yararlanmak ve başkalarından öğrenmek (kıyas yaparak öğrenmek) öğrenme yöntemleridir.
- 21:31Eşgüdümleme ve Karar Verme
- Eşgüdümleme, eldeki insan ve madde kaynaklarının katkılarının bütünleştirilmesidir ve örgütün görünür yüzüdür.
- Karar verme, eylemlere yön vermedir, kişisel bir beceridir ve öğrenilebilir ve öğretilebilir.
- Bilgi ve tecrübe doğru karar almaya iten iki önemli faktördür.
- 22:22Karar Türleri
- Birey kararları birey sorumludur, grup kararları oy birliğiyle veya oy çokluğuyla alınır ve zaman alır.
- Stratejik kararlar geleceğe yöneliktir, uzun vadelidir ve örgütün üst yönetimi tarafından alınır.
- Taktik kararlar orta vadelidir ve orta düzey yöneticiler tarafından alınır, stratejik kararları hayata geçirme yoludur.
- Uygulama kararları alt düzey yöneticiler tarafından yapılır.
- 24:05Karar Süreleri ve Türleri
- Kısa vadeli kararlar 2-3 yıldır, orta vadeli kararlar 3-5 yıldır, uzun vadeli kararlar 5-10 yıl ve fazlasıdır.
- Yapılandırılmış kararlar önceden planlanmış, programlanmış kararlardır, yapılandırılmamış kararlar ise acil ve belirsiz durumu yansıtır.
- Rasyonel kararlar yararı en fazla ama maliyeti az ve amaçlara dönüktür, tatminkar kararlar örgütten çok örgüt çalışanlarına dönüktür, optimal kararlar ise hem örgüt hem de çalışanların karşılıklı beklentileri arasında denge kurma amacına yöneliktir.
- 25:04Karar Verme Modelleri
- Geleneksel karar vermede sezgi ve tecrübeyle alınan kararlar etkilidir, hızlı karar alınır ancak değişim hızlıysa riskler taşır.
- Klasik rasyonel karar verme modelinde en iyi alternatif belirlenir, tüm alternatifler kestirilmeye çalışılır ve temel adımlar problemi tanımlama, bilgi toplama, alternatifleri sıralama, değerlendirme, en iyi alternatifi belirleme, kararı uygulama ve değerlendirme şeklindedir.
- Yönetsel karar verme sınırlı rasyonellik modelidir, amaçlar ile çalışanlar arasında denge kurar, beklenti ve talepler var fakat zaman ve kaynak sınırlıdır.
- Politik karar verme pazarlık ve tartışma ile ilgilidir, bireysel tercihler birbiri ile ilişkilendirilir ve çatışma çözülmesi, orta yol bulunması amaçlanır.
- Anarşist karar vermede kuralsızlık hakimdir, problem çözme tersinden gider, eyleme yön vermez ve amaçlar meşrulaştırılır.
- Çöp kutusu karar verme tekniğinde problem çözücüler, alternatiflerin ve karar vericilerin bir süre için bir araya getirilip ilişkilendirilmesi yapılır.
- 27:16Karara Katılma ve Şeytan Avukatlığı
- Bireylerin kendilerini ilgilendiren kararlara katılmaları uygulama başarısını arttıracaktır.
- Gönüllü katılım, temsili katılım ve eşit katılım şeklinde katılım türleri bulunmaktadır.
- Şeytan avukatlığı, gruptan birisi grubun görüş birliğine vardığı seçeneği eleştirerek olası sorunların ortaya konmasıdır ve gerektiğinde revizyona gidilir.
- 28:07Grup Karar Alma Teknikleri
- Çoklu savunma şeytan avukatlığı, grup görüş birliğine vardığı seçeneği eleştirmesidir ve yönetici hakem rolündedir.
- Diyalektik sorgu şeytan avukatlığı, problemlere birbirinden en uzak çözümleri üreten grupların taraflarını seçerek bir araya toplama tekniğidir.
- 29:14Güdüleme ve Motivasyon Kuramları
- Güdü, bireyi amaca ulaştırmak için iten, davranış için eyleme geçiren ya da davranışı güçlendiren itici güçtür; dürtü ise insanın biyolojik ihtiyaçlarını tanımlar.
- Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi kuramı beş bölümden oluşur: fizyolojik ihtiyaçlar, güvenlik ihtiyacı, ait olma ve duygusal yakınlık ihtiyacı, itibar ve takdir ihtiyacı, kendini gerçekleştirme ihtiyacı.
- ER kuramı (varlık ve ilişki gelişme kuramı), Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisindeki fizyolojik ve güvenlik kısmını varlık, ait olma bölümünü ilişki, kendini gerçekleştirme kısmını gelişme oluşturur.
- 31:07Diğer Motivasyon Kuramları
- Hijyen çift faktör kuramı, insanların acılardan kaçınma ve temel ihtiyaçları giderme ile grup ve başarma yetisi olmak üzere iki grup gereksinimi olduğunu belirtir.
- Başarı güdüsü kuramı insanları üç gruba ayırır: başarma ihtiyacı, ilişki kurma ihtiyacı ve güç kazanma ihtiyacı.
- Beklenti kuramı, bireyin beklentisi ile ilgilidir; beklenti ne kadar yüksekse çaba da aynı düzeyde yüksektir.
- Pekiştirme kuramı, motivasyon kuramları içerisinde ödül ve ceza mekanizmasının olduğu kuramdır.
- Eşitlik kuramı, çalışanların konumları itibariyle ortaya koydukları girdi ve çıktı oranlarıyla diğerlerininkini kıyaslayıp eşitsizlik varsa adaletsizliği düzeltmeye çalıştıklarını belirtir.