Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen ve öğrenci arasında geçen interaktif bir eğitim içeriğidir. Öğretmen, öğrencilere Divan Edebiyatı nazım biçimlerini detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, Divan Edebiyatı'ndaki temel nazım biçimlerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. Beyit ve bent kavramlarından başlayarak gazel, kaside, mesnevi, müstezat, kıta, rubai ve tuyuk gibi nazım biçimlerinin özellikleri, yapısı ve örnekleri açıklanmaktadır. Her bir nazım biçiminin bölümleri, aruz kalıpları, dizelerin uzunluğu ve kafiye düzenleri detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Video özellikle ÖABT sınavına hazırlanan öğrenciler için önemli bilgiler içermekte ve sınavlarda çıkabilecek soru tiplerine dikkat çekmektedir. Gazel türleri (aşıkhane, rindane, şuhane ve hikemi gazel), kaside türleri ve konuları, mesnevi yapısı ve önemli şairler (Fuzuli, Baki, Nedim, Nabi, Nefi) hakkında bilgiler verilmektedir.
- 00:05Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri
- Bu videoda Divan edebiyatı nazım biçimlerinin tekrarı yapılacak.
- Hocanın kendi görüşüne göre sınavda Cumhuriyet döneminden bir veya iki soru, Halk edebiyatından ve Divan edebiyatından daha çok soru çıkabilir.
- Divan edebiyatı nazım biçimleri beyitlerle ve bentlerle kurulabilir.
- 00:52Nazım Biçimleri ve Mısra
- Beyit, ikili ikili yazılan nazım birimidir, bent ise üçlü, dörtlü, beşli, altılı gibi dizelerdir.
- Divan şiirindeki bütün nazım biçimleri mısra adı verilen en küçük nazım biriminden doğmuştur.
- Mısra, aruz vezniyle söylenmiş bir beytin yarısıdır, beytin ilk mısrasına sadır, ikinci mısrasına acuz denir.
- 02:28Beyit Türleri
- İki mısrası birbirine kafiye olan beyitlere mukafa, musarra ya da matla denir.
- Mısraları kafiyeli olmayan beyitlere ise müfre ya da fert denir.
- Beyit kelime anlamı çadır, ev gibi anlamlara gelir.
- 04:09Mısrayı Berceste
- Bazı beyitler atasözü gibi olabilir, dilden dile dolaşabilir ve hafızalarda yer edebilir.
- Bu tür beyitlere mısrayı berceste denir.
- 04:29Gazel
- Gazel, Divan edebiyatının en çok sevilen ve en yaygın nazım biçimidir, aşk, kadın, doğa güzelliği gibi konuları ele alır.
- Gazel, Arap edebiyatında doğmuş, oradan İran edebiyatına, sonra Türk edebiyatına geçmiş olup, gazellerin nazım birimi beyittir.
- Gazelin birim sayısı beş ile onbeş arasında değişir, aruz ölçüsüyle yazılır ve uyak düzeni "aa xa xa" şeklindedir.
- 05:24Gazel Bölümleri ve Türleri
- Gazelin ilk beytine matla, son beytine matta denir; matla'dan sonra gelen beyte hüsnü matla, matadan bir önceki beyte hüsnü mata adı verilir.
- Gazelin en güzel beytine beytü'l-gazel ya da şah beyit denir, son beyitte şairin mahlası geçer.
- Anlam bütünlüğü bulunan gazellere yek ahenk, bütün beyitleri aynı değer ve güzellikte olanlara yek avaz gazel denir.
- 06:16Özel Gazel Türleri
- Başka bir şairin gazeline aynı vezin ve kafiye de benzer bir şiir söylemeye nazire adı verilir.
- Karşılıklı yazılan ya da söylenen gazellere müşterek denir.
- Dizelerin ortalarında iç uyaklı olan ve dörtlük haline getirilebilen gazellere musammat gazel, karışık dilli gazellere mülemma gazel denir.
- 07:49Divan Şiirinde En Ünlü Gazel Şairleri
- Divan şiirinde en ünlü gazel şairleri Fuzuli, Nabi, Nedim, Baki ve Nailedir.
- 08:33Gazel Türleri
- Gazeller konularına göre isimlendirilir ve konuları aşk, eğlence, öğreticilik veya kadının anlatımı olabilir.
- Aşıkhane gazel, aşk, acı, mutluluk veya yakınma gibi duygu anlatan gazel türüdür ve en ünlü ismi Fuzulidir.
- Rindane gazel, zevk ve eğlence anlatan gazeldir, dünya malını ve yaşamaktan zevk almayı konu alır ve en başarılı ismi Bakidir.
- 09:22Diğer Gazel Türleri
- Şuhane gazel, kadının güzelliğini anlatan ve çapkın bir anlatım içeren gazeldir, en başarılı ismi Nedimdir.
- Hikemi gazel, ahlakla ilgili öğüt veren gazeldir ve en başarılı temsilcisi Nabi'dir.
- Kaside, asıl kasıt (amaç) övmektir ve genelde padişahlar, vezirler, din adamları ve devlet adamları için yazılır.
- 10:45Kaside Yapısı
- Kaside beyit sayısı otuzüç ile doksandokuz arasında değişir ve uyak düzeni gazelde olduğu gibi aa xa xadır.
- Kasidenin giriş bölümüne matla, bitiş bölümüne matta denir, en güzel beytinin beytü'l-kasid, şairin adının geçtiği beytinin taç beyit olduğu belirtilir.
- En ünlü kaside şairi Nefidir, Baki, Fuzuli ve Nedim de başarılı kasideler yazmıştır.
- 12:03Kasidenin Bölümleri
- Nesip (teşvik) bölümü, kasidenin giriş bölümüdür, genelde mevsim güzellemesi ile başlanır ve on ile onbeş beyit arasındadır.
- Girizgah, methiye (övme) bölümü ile nesip bölümü arasındaki bağlantı olarak tek beyitlik bir giriş bölümüdür.
- Methiye, kasidenin amacına uygun olarak övülen kişiden bahsedilen bölümdür ve en sanatlı beyitleri içerir.
- 13:33Kasidenin Diğer Bölümleri
- Tegazül bölümünde, kasidenin içinde kaside ile aynı ölçü ve uyakla bir küçük gazel söylemektir.
- Fahriye, şairin kendisini övdüğü bölümdür ve övme kısımları bittikten sonra gelir.
- Kaside, övülen kişi için dua edilerek bitirilir.
- 15:05Kaside Türleri
- Kaside türleri konularına göre değişmektedir; tevhid, Allah'ın birliğini anlatan; münacat, Allah'a yakarışı dile getiren; naat, peygamberi över; methiye, Allah, peygamber, devrin önde gelen din adamları, padişah veya evliyaları öven kasidelerdir.
- Hiyene, devrin yöneticilerine önde gelenlerini eleştiren; mersiye, önemli birisi öldüğü zaman yazılan; jürisiye, padişahın tahta oturması münasebetiyle yazılan; suriye, düğün veya sünnet gibi şenlikleri anlatan kasidelerdir.
- Bahar tasviri yazılan kasideler aziz, kış anlatılan şitaiye, yaz anlatılan sayfiye, at anlatılan rahşiye, bayram tasviri yazılan da idiye olarak adlandırılır.
- 17:20Mesnevi Türü
- Mesnevi, Divan edebiyatındaki en uzun nazım biçimidir; beyitler aruzun kısa kalıplarıyla yazılır ve kendi aralarında kafiyelenir; konu bütünlüğü vardır ve sınırı yoktur.
- Fars edebiyatından alınan bu tür, günümüzdeki roman hikaye türünü karşılar; aşk, tasavvuf, kahramanlık, savaş gibi konular işlenir.
- Mevlana'nın mesnevisi 25.700, İran şairi Firdevsi'nin Şehnamesi 60.000 beyittir; edebiyatımızdaki ilk mesnevi Yusuf Has Hacib'in Kutadgu Billik adlı eseridir.
- 19:07Mesnevi'nin Yapısı
- Mesnevilerin bölümleri: dibace (önsöz), tevhid, münacat, nat, miraciye, methiye gibi bölümlerdir; beyitler arasına gazel, terkibibent gibi nazım biçimleri serpiştirilebilir.
- Türk edebiyatında ilk hamse (beş mesnevinin bütünü) Ali Şir Nevai'ye aittir, Anadolu'da yazılan ilk hamse ise Hamdullah Hamdi'nin eseridir.
- Mesnevi üç bölümden oluşur: giriş (önsöz, tevhid, münacat, miraciye, methiye), agaz-ı destan (asıl konunun işlendiği yer) ve hatime (eserin bittiğini bildiren bölüm).
- 21:07Mesnevilerin Konuları
- Mesnevilerin konuları aşka, kahramanlığa, dini tasavvufa, öğretici amaçlara, şehirlerin güzelliğine, hiciv ve mizaha göre değişebilir.
- Öğretici mesneviler arasında "Güvenin Pentnamesi", "Kutadgu Billik" ve "Nabi'nin Hayriyesi" bulunurken, dini tasavvufi mesnevi "Mevlit" ve aşk konulu mesnevi "Hüsrev ve Şirin" örnekleridir.
- 21:56Müstezat Nazım Biçimi
- Müstezat, iki beytin arasında bir yarım beyit girmiş gibi görünen, "bir uzun, bir kısa, bir uzun, bir kısa" şeklinde yazılan nazım biçimidir.
- Müstezat, serbest ölçüyü oluşturmuştur ve gazelin her dizesine kullanılan ölçüye uymak koşuluyla bir kısa dize eklenerek (ziyade) oluşturulur.
- Müstezatta kısa ve uzun diziler arasında anlam ilişkisi vardır ve uzun diziler kendi aralarında, kısa diziler de kendi aralarında uyaklıdır.
- 23:20Kıta Nazım Biçimi
- Kıta, parça veya bölüm anlamı taşıyan, aruzun her kalıbı ile yazılabilen, en az iki en fazla on iki beyitten oluşan nazım biçimidir.
- Dört beyitten fazla olan kıtalara "kıtayı kebire" (büyük kıta) denir ve genellikle matla ve matta beyti yoktur.
- Kıtalarda din, tasavvuf, övgü, felsefe ve eleştiri gibi konular işlenirken, beyitlerin ilk iki dizesi serbest, ikinci dizeleri birbiriyle uyaklıdır.
- 24:24Rubai Nazım Biçimi
- Rubai, dört dizeli tek bir beyitten oluşan, sözlük anlamı "dörtlük" olan nazım biçimidir ve halk şiirindeki maniye benzer.
- Rubailerde aşk, şarap, eğlence, ölüm, dünyanın nimetleri ve geçiciliği gibi konuların yanında felsefi düşünceler işlenir.
- Dört vizesi birbiriyle kafiyeli rubailere "rubai musarra" veya "terane" denir ve rubailerde mahlas kullanılmaz.
- 25:54Tuk Nazım Biçimi
- Tuk, maniden doğmuş, Türk edebiyatına özgü ve milli bir nazım biçimidir.
- Rubai'den farkı sadece aruzun "failatun fa'ilatun failun" kalıbıyla yazılmasıdır ve tuk'ta da mahlas kullanılmaz.
- Tuk'ta konu sınırlaması yoktur, daha çok aşk ve şarap gibi konular kullanılır ve en çok tuk yazan şair Kadı Burhanettin'dir.
- 26:42Video Kapanışı
- Video, Divan edebiyatı nazım biçimlerine bir göz atarak tekrar yapmıştır.
- İzleyicilerden abone olmaları, yorum yapmaları ve beğeni atmaları istenmiştir.
- İzleyicilere sınavda başarılar dilenmiştir.