Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Tonguç Akademi'de Talha Doğan'ın öğrencisi Tonguç ile birlikte sunduğu eğitim formatında bir ders anlatımıdır. Talha Doğan, Divan edebiyatı nazım biçimlerini detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, Divan edebiyatının genel özellikleriyle başlayıp nazım birimlerine geçiş yapıyor. Gazel, kaside, mesnevi, müstezat, kıta, rubai, tuyu, şarkı, murabba, terkib bent, tercih bent, terbiye, tahmis, taştir ve nazire gibi çeşitli nazım biçimlerinin özellikleri, beyit sayıları, uyak düzenleri ve konuları sistematik olarak ele alınıyor.
- Her nazım biçimi için matla, mata, beytü'l-gazel, beytü'l-kassit gibi kavramlar açıklanırken, kasidenin bölümleri (nesip, girizgah, methiye, fahriye, tegazzül, duada) ve önemli şairler hakkında bilgiler verilmektedir. Ayrıca sınavlarda sorulabilecek önemli noktalar vurgulanmaktadır.
- Divan Edebiyatı ve Genel Özellikleri
- Divan edebiyatı, sarayda, tahta kurulmuş gibi süslü ve lüks bir edebiyat türüdür; halktan uzak, soyut ve soylu bir edebiyat türüdür.
- Divan edebiyatı, medrese eğitimi almış üst düzey eğitimli sanatçılar tarafından ağır bir dil ve süslü bir edebiyat yapılmaktadır.
- Divan edebiyatının özellikleri arasında ağır dil, aruz ölçüsü, parça güzelliği, uyak göz içindir anlayışı, süslü ve abartılı üslup, soyut ve yaşamdan kopuk bir yapı bulunmaktadır.
- 02:03Divan Edebiyatı'nın Konuları
- Divan edebiyatının en çok işlediği konular aşk, şarap, ölüm ve tasavvuf konularıdır.
- Burada bahsedilen şarap, alkolik şarap değil, ilahi aşk şarabı anlamına gelmektedir.
- Divan edebiyatı şairleri, halktan uzak, kendilerini yüksek zümre olarak görüyerek, heceyle yazan halk edebiyatı şairlerini eleştiriyorlardı.
- 02:44Nazım Birimleri
- Nazım birimi beyit demektir ve ikişer mısradan oluşan ikili ikili giden şiir türleridir.
- Gazel, kaside, mesnevi, müstezat ve kıta beyitlerle yazılıyor.
- Nazım birimi dörtlük olanlar ise dört dört gidecek olanlardır ve bunlar rubai, tuyu şarkı ve murabba'dır.
- 03:09Gazel
- Gazel, ustalık şiiri olup aşk, şarap ve güzellik konularını işler.
- Gazel, matla (ilk beyit) ve mata (son beyit) ile başlar ve bitmektedir.
- Gazel'in beyit sayısı 5-15 arasındadır ve uyak düzeni "aa xa xa xa" şeklinde gider.
- Gazel'in geçmişinde, İslamiyet'ten önce koşuk, halk edebiyatında koşma, günümüzde ise gazel adını almıştır.
- 04:54Kaside
- Kaside, övgü amaçlı yazılan bir şiir türüdür ve padişahlar, peygamberler, devrim büyükleri övülür.
- Kaside'nin uyak düzeni gazel ile aynıdır: "aa xa xa xa".
- Kaside'de mahlas, şairin takma adıdır ve şiirin sonunda taç beyitte geçer.
- Beyt'ül-kasid, kasidenin en güzel beytine verilen isimdir ve kasidenin beyit sayısı 33-39 arasındadır.
- Kaside'nin bölümleri: nesip (betimlemeler), girizgah (övgünün başlangıcı), methiye (asıl övgü), fahriye (şairin kendini övdüğü bölüm), tegazzül (kasidenin içindeki gazel) ve duada'dır.
- Kaside, konularına göre tevhid, münacaat, naat, methiye, mersiye ve hicviye olarak sıralanabilir.
- 07:44Mesnevi
- Mesnevi, konusu roman olan bir şiir türüdür ve aruzun kısa kalıpları ile yazılır.
- Mesnevi'nin beyit sayısı sınırsızdır ve kafiye düzeni "aa bb cc dd ee ff" şeklinde gider.
- Mesnevi, geçmişte destanlar, sonra halk hikayeleri, divan edebiyatında mesnevi ve günümüzde romana dönüşmüştür.
- Hamsi, beş mesnevi anlamına gelir ve beş mesnevi yazan şairler "hamse sahibi" olarak adlandırılır.
- Bazı şairler (Baki, Nef'i ve Nedim) mesnevi yazmamıştır.
- 09:04Müsteza ve Kita
- Müsteza, artık dize demektir ve gazel tarzında yazılmış, aralara artık ziyade diziler eklenmiş bir şiir türüdür.
- Müsteza, gazel ile aynı uyak düzenine sahip olup, artık dizeleri çıkarıldığında gazel kalır.
- Kita, divan edebiyatında genellikle iki beyitten (kıtadan) oluşur ve xa xa kafiye düzenine sahiptir, bazen on altı beyit kadar da uzayabilir.
- 10:07Dörtlük Nazım Birimleri
- Rubai, aşk, şarap ve ölüm konularını içeren, tek dörtlükten oluşan ve aa xa uyak düzenine sahip bir şiir türüdür.
- Rubai, aruzun yirmidört farklı kalıbıyla yazılmış olup, Ömer Hayyam ve Yahya Kemal gibi büyük şairler tarafından yazılmıştır.
- Tuyu, aşk ve şarap konularını içeren, aaaa uyak düzenine sahip, tek aruz kalıbıyla yazılmış ve Kadı Burhanettin gibi şairler tarafından yazılan Türk edebiyatına ait bir türdür.
- 11:44Şarkı ve Murabba
- Şarkı, dörtlükler halinde yazılmış, üç veya beş dörtlük arasında değişen, aşk ve sevgi konularını içeren Türk edebiyatına ait bir türdür.
- Murabba, araplara ait olup, aşk, sevgi, ayrılık ve felsefe konularını içeren, dörtlükler halinde yazılmış bir şiir türüdür.
- Tanzimat edebiyatında Namık Kemal'in murabbalar yazdığı bilinmektedir.
- 12:57Terkibbend ve Tercibbend
- Terkibbend ve tercibbend, bent (bölüm) halinde oluşur ve aralarında vasıta beyitleri vardır.
- Terkibbend'de vasıta beyitleri değişirken, tercibbend'de değişmez ve aynı konuda devam etmek gerekir.
- Terkibbend'in üstadları Bağdatlı Ruhi ve Ziya Paşa'dır.
- 13:45Testis, Tahmis ve Terbiye
- Testis, gazel beyitleri üzerine dört dize eklenmesiyle oluşur.
- Tahmis, gazel artı üç dize eklenmesiyle oluşur.
- Terbiye, gazel'in beyitleri üzerine ikişer beyit eklenmesiyle oluşur.
- 14:56Nazire
- Nazire, diğer bir şairin divan edebiyatından yazdığı şiirleri taklit ederek yazılan veya alay amaçlı yazılan bir şiir türüdür.