Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Cumhuriyet dönemindeki önemli inkılapları ve kurumları anlattığı eğitim içeriğidir.
- Video, Cumhuriyet dönemindeki inkılapları kronolojik olarak ele almaktadır. İlk bölümde millet mektepleri, Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu, halkevleri, üniversite reformu, kılık kıyafet inkilabı, tekke-zaviye-türbe kapatma, takvim-saat-ölçülerde değişiklikler, soyadı kanunu ve kadınların siyasi haklarının verilmesi anlatılırken, ikinci bölümde İzmir İktisat Kongresi, İS Bankası, Ticaret ve Sanayi Odaları, Sanayi ve Maden Bankası, Merkez Bankası gibi bankaların kuruluşu, aşar vergisinin kaldırılması, toprak reformu ve ekonomik yenilikler açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca bu yeniliklerin halkçılık, inkılapçılık ve laiklik açısından değerlendirilmesi yapılmakta ve bazı konuların başarısızlıkları ile nedenleri de ele alınmaktadır. Video, öğretmenin tarih konusundaki derslerin tamamını bitirdiğini belirtmesiyle sona ermektedir.
- 00:02Eğitim Reformları
- Millet mektepleri 22 Eylül 1929'da açılmış ve 1 yıllık uygulama sonrası değişikliklere uğramıştır.
- Millet mektepleri 1930'lu yıllardan sonra okuma yazma kursları, 1953'ten sonra ise halk dershaneleri olarak adlandırılmıştır.
- Millet mektepleri, halkevleri ve 1940'lı yıllarda kurulan köy enstitüleri okuryazar oranını artırmıştır.
- 01:38Türk Tarih Kurumu
- Türk tarih kurumu 12 Nisan 1931'de açılmış ve Osmanlı tarih anlayışının Türklerin İslamiyet öncesindeki varlıklarını yok saymasıyla ilgiliydi.
- Cumhuriyet döneminde Mustafa Kemal, Türk tarih kurumu kurarak Türk tarihinin Osmanlı'dan daha eskiye dayandığını araştırmak istemiştir.
- Türk tarih kurumu, Türklerin sarı ırktan geldiği iddiasının asılsız olduğunu kanıtlamak ve Türk toprakları üzerinde yabancıların tarihi hak iddialarının geçersizliğini göstermek amacıyla kurulmuştur.
- 03:01Türk Dil Kurumu
- Türk dil kurumu 12 Temmuz 1932'de kurulmuş olup okuryazar oranını arttırmamıştır.
- Osmanlı'da Arapça ve Farsça etkin olarak kullanılmış, Osmanlıca dediğimiz dilde Arapça ve Farsça kelimeler bulunmaktaydı.
- Türk dil kurumu, Türkçeyi yabancı dillerin etkisinden kurtarmak, milli bir dil haline getirmek ve yazı dili ile konuşma dili arasındaki farkı gidermek amacıyla kurulmuştur.
- 04:15Eğitim Kurumları
- Halkevleri 1932'de okuryazar oranını arttıran bir kurum olarak kurulmuş ve ilke ve inkılapları halka aktarmak için açılmıştır.
- Üniversite reformu 1933'te gerçekleşmiş, Resulun İstanbul Üniversitesi'ne dönüştürülmüş ve Muzaffer Musiki Muallim Mektebi açılmıştır.
- 1924'te Cumhuriyet'in ilk yüksek okulu olan Ankara Hukuk Fakültesi, 1925'te Gazi Eğitim Enstitüsü, 1926'da TÜBİTAK ve Sanayi Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar Akademisi) açılmıştır.
- 06:28Toplumsal İnkılaplar
- Kılık kıyafet inkilabı 25 Kasım 1925'te Şapka Kanunu çıkarılarak Osmanlı kıyafetleri yerine çağdaş giysilerin kullanılması sağlanmıştır.
- 3 Aralık 1934'te Dini Kıyafet Kanunu kabul edilmiş ve tüm dinlerin üst düzey temsilcileri dışında dini kıyafetlerin ibadethane dışında giyilmesi yasaklanmıştır.
- 30 Kasım 1925 tarihli kanunlarla tekke, zaviye ve türbeler kapatılmış, tarikat lideri olan Şeyh Sait isyanı sonrasında kapatılmışlardır.
- 09:25Takvim, Saat ve Ölçülerde Değişiklikler
- 26 Aralık 1925'te uluslararası ilişkilerde kolaylık sağlamak için miladi takvim kabul edilmiş ve 1 Ocak 1926'da uygulamaya başlanmıştır.
- 24 Mayıs 1928'de Latin rakamlarına geçilmiş, 1 Nisan 1931'de ağırlık ve uzunluk ölçüleri değiştirilerek metrik sistem kabul edilmiştir.
- 1935'te hafta tatilinin Cuma gününden Pazar gününe alınması kararlaştırılmıştır.
- 10:32Soyadı Kanunu ve Kadınların Siyasi Hakları
- 21 Haziran 1934'te soyadı kanunu çıkarılmış, Osmanlı'da herkesin babasının adıyla bilinmesi karışıklığa sebep olmaktaydı.
- Ayrıcalıklı ifade eden unvanlar kaldırılmış ve her vatandaşın ahlaka uygun, gülünç olmayan, ırk ve millet ismi taşımayan bir soyadı alması zorunlu hale getirilmiştir.
- 1930'da belediye meclislerine, 1933'te muhtarlık seçimi ve 1934'te milletvekili seçme-seçilebilme hakları kadınlara verilmiştir.
- 12:33İzmir İktisat Kongresi ve Ekonomik Yenilikler
- Ekonomik örgütlerin devletleştirilmesi, çağdaş araç ve gereçlere geçilmesi ve tarıma dayalı endüstriye geçilmesi gerektiği belirtilmiştir.
- İzmir İktisat Kongresi 18 Şubat-4 Mart 1923 tarihinde gerçekleşmiş ve yabancı tekerlerden kaçınılması, yerli kaynaklara dayalı ulusal siyasi sanayi kurulması gibi maddeleri kabul etmiştir.
- Kongrede özel sektörde yapılamayan teşebbüslerin devletçe yapılması, özel teşebbüse kredi sağlayacak bir devlet bankası kurulması ve anonim şirketlerin kurulması kolaylaştırılması önerilmiştir.
- 14:18Bankacılık Alanındaki Yenilikler
- İş Bankası 1924'te açılmış, 1927'de İtibari Milli Bankası ile birleşmiş ve Türkiye'nin ilk özel bankası olmuştur.
- 1925 yılında Ticaret ve Sanayi Odaları kurulmuş, Sanayi ve Maden Bankası (Sümerbank) sanayicilere kredi sağlamak için kurulmuştur.
- Emlak ve Beytan Bankası sosyal yardımlaşma ve halkın konut ihtiyacı için, Merkez Bankası ise Türk parasının değerini korumak için 1930'da kurulmuştur.
- 16:43Tarım ve Toprak Reformu
- Reji İdaresi (tütün işletmeleri) 1925'te millileştirilmiş ve aşar vergisi 17 Şubat 1925'te kaldırılmıştır.
- 1936'da tarım kredi ve satış kooperatifleri kurulmuş, ziraat bankasının kredi olanakları arttırılmıştır.
- 1925'te köylüye toprak dağıtılmasına dair kanun çıkarılmış ancak başarılı olamamış, 1929'da toprak reformu adında benzer bir kanun yine çıkarılmıştır.
- 18:59Denizcilik ve Sanayi Alanındaki Yenilikler
- Kabataş Kanunu 1 Temmuz 1926'da çıkarılmış, Türk denizcilerinde, limanlarında, akarsu ve göllerde taşımacılık ve denizcilik hakkı türklere verilmiştir.
- Teşvik-i Sanayi Kanunu 28 Mayıs 1927'de çıkarılmış, özel sektöre ucuz devlet arazisi verilmesi ve binaların tahsisinde kolaylık sağlanması kabul edilmiştir.
- Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun başarısız olma nedenleri: özel sermayenin yetersiz olması, bilgi birikimi ve teknolojinin yetersiz kalması, yabancı sermaye baskısının devam etmesi, gümrük tarifelerinin düşük olması ve 1929 ekonomik buhranının olumsuz etkileri olmuştur.
- 20:24Cumhuriyet Dönemindeki Diğer Yenilikler
- Birinci beş yıllık sanayi planı 1934-1939 yıllarında uygulanmıştır.
- 1928'de Haydarpaşa limanı ile Adana-Mersin demiryolu millileştirilmiştir, 1929'da menkul kıymetler borsalar kanunu çıkarılarak ilk kambiyo denetimi başlamıştır.
- 1926'da Türkiye İstatistik Enstitüsü kurulmuş, 1927'de Cumhuriyet'in ilk genel nüfus sayımı yapılmıştır.
- 22:01Sanayi ve Altyapı Alanındaki Gelişmeler
- Bursa, Malatya ve Kayseri'de merinos fabrikaları, Gemlik'te yapay ipek, Paşabahçe'de cam, Beykoz'da deri, İzmit'te kağıt fabrikaları açılmıştır.
- 1935'te maden teknik arama endüstrisi açılmış ve etiban kurulmuştur, 1938'de Halk Bankası kurulmuştur.
- 1939'da Karabük'te demir çelik işletmesi açılmış, 1945'te çiftçiyi topraklandırma kanunu çıkmıştır.
- 23:26Devlet Planlama Teşkilatı ve Beş Yıllık Planlar
- Makine Kimya Enstitüsü 1950'de, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı 1952'de, Türkiye Çimento ve Azot 1953'te kurulmuştur.
- Devlet Malzeme Ofisi 1954'te, Demir Çelik İşletmeleri 1955'te, Türkiye Kömür İşletmeleri 1957'de kurulmuştur.
- 1962'de Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuş ve 1963 yılından itibaren beş yıllık kalkınma planları hazırlamaya başlamıştır.
- 23:59Tarih Konusundaki Derslerin Özeti
- Tarih konusundaki dersler tamamen bitirilmiş durumda.
- Yeni versiyonda eklenen konular bulunmaktadır.
- Millet mekteplerinden başlayarak Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu, üniversite reformları, halkevleri ve toplumsal inkilaplar konuları işlenmiştir.
- Ekonomik inkilaplar ve tarımla ilgili inkilaplar da konu kapsamında yer almaktadır.