Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Diyarbakır'daki Lise Yayınevi'nde gerçekleştirilen bir röportajdır. Röportajda, "Büyük Kürtçe Deyimler Sözlüğü" (Ferrange Büvejan Büvejan) hazırlayan yazar-romancı Dilaver Zar ile görüşme yapılmaktadır.
- Röportajda, 2000 sayfa ve üç ciltten oluşan, 18.000 Kürtçe deyime sahip olan sözlüğün 20 yıllık bir çalışma sonucu hazırlandığı anlatılmaktadır. Zar, Kürt dilinin yapısı, Türk diliyle karşılaştırması ve kendi yazışma deneyimleri hakkında bilgiler vermektedir.
- Röportajda ayrıca Zar'ın Leyla Erbil, Oya Baydar ve Oğuz Atay'ın eserlerini Kürtçe'ye çevirmiş olduğu ve Kürt dilinin dış görünüşünün sert olmasına rağmen iç yapısının yumuşak, renkli ve çok parçalı olduğu belirtilmektedir. Sözlüğün Kürtçe öğrenmek veya geliştirmek isteyenler için önemli bir kaynak olduğu vurgulanmaktadır.
- 00:10Büyük Kürtçe Deyimler Sözlüğü'nün Tanıtımı
- Diyarbakır'da Lise Yayınevi tarafından "Büyük Kürtçe Deyimler Sözlüğü" (Ferrange Büvejan Büvejan) basımı hazırlandı ve okuyucuyla buluştu.
- Sözlük yaklaşık 2000 sayfa ve üç ciltten oluşuyor.
- Sözlüğün yazarı ve romancı, bu çalışmanın Kürtçe ile yazınsal buluş anlamında yazısal alanda buluşmasıyla ilgili olduğunu belirtiyor.
- 01:05Çalışmanın Başlangıcı ve Gelişimi
- 1992-1993 süreçlerinden sonra var olan kısıtlı serbestlikler okuma alanında ve Kürtçe'nin gramerini çözüp yürütebilme anlamında olanak sağladı.
- Yazar çocukluğundan beri iki dilli büyüdü ve 1995 yıllarında Kürtçe yazma çalışmalarına başladı.
- Çalışmaya başladığında iki dil birbirini desteklemiyordu ve tamamlamıyordu, özellikle deyimler konusunda sıkıntı çekiyordu.
- 03:02Sözlüğün Hazırlanması
- 2005 yılında İstanbul Kürt Enstitüsü tarafından sadece Türkçe-Kürtçe basılan deyimler sözlüğünü hazırladı.
- Kürt folklorunun, kültürünün ve dilinin zenginliği söylem düzeyini aştığı için 2005'ten sonra çalışmayı genişletti.
- 20 yıllık bir çalışma sonucunda 18.000 Kürtçe deyime ulaştı ve bunları kategorize edilmiş bir şekilde metodolojik açıdan farklı bir çalışma hazırladı.
- 05:17Deyimlerin Kategorileri
- Özgün deyimler, bileşik fiil olan ve deyim kapasitesi olan deyimler var.
- Kendisi bir anlamda sıfat olan ama deyim olan kelimeler ve söylemler de sözlüğün içeriğinde yer alıyor.
- Kürtçe'de dualar ve beddualar da deyim biçiminde ifade edilen yapılar olarak derlendi.
- 06:08Çalışmada Karşılaşılan Zorluklar
- Yazar çalışmasında hiçbir zorlukla karşılaşmadığını belirtiyor.
- Deyimleri kitaplardan değil, yaşamın her alanında, sıradan sohbetlerde, dilencilerden, ağıtlardan ve sevinçlerden derledi.
- Kürtçe'nin geniş kültür ve folklorik birikimi sayesinde deyimlerin derlenmesi zor olmadı.
- 07:58Deyimlerin Kürtçe'ye Katkısı
- Deyimler Kürtçe'nin mantığını ve matematiğini netleştiriyor ve dışarıdan hiçbir şey almayacak şekilde koruma sağlıyor.
- Kürtçe'nin 90 yıllık yasak ve yok sayılma süreçleri, dilin kendi mantığı ve sınırlarını daha da kalınlaştırmış.
- Deyimler dilin anarşistleri olarak tanımlanabilir, içten parçalayıp yeni özellikler kazandırarak geniş kullanım alanları sunuyor.
- 10:55Sözlüğün Önemi
- Kürtçe öğrenmek veya geliştirmek isteyen kişiler sadece kelime ve gramerle yetindikleri zaman dili kupkuru bir şekilde ifade etmiş olurlar.
- Deyimler sözlü, iki bildikleri dili bildikleri dil üzerinden tekrar ifade edebilmeleri için önemli bir kaynak.
- Sözlük, yeni öğrendikleri dili daha iyi ifade edebilmeleri için önemli bir başvuru kitabı rolünü oynar.
- 11:55Kürt Dili ve Mantığı
- Kürt dilinin mantığı, dışarıdan görünen kuru ve kırılamaz niteliğinin dışında, içine girip içindeki renkliliği, çok parçalılığı ve yumuşaklığı yakalayabilir.
- Türk dilinin mantığı dışarıya son derece kapalı ve sert kabuklu olsa da, içeride oldukça yumuşak, renkli ve çok parçalı bir yapıya sahiptir.
- 12:51Dilaverzar'ın Çalışmaları
- Dilaverzar daha çok romanlarıyla ve Kürtçeye katkılarıyla tanınmakta, ancak farklı bir bakış açısı sunmaktadır.
- Dilaverzar, Leyla Erbil, Oya Baydar ve Oğuz Atay'ın kitaplarını Kürtçeye çevirmiştir.
- "Tutunamayanlar" kitabının ismini Kürtçe deyimlerden bulmuştur.
- 13:58Dilin Gelişimi ve Katkıları
- Dilaverzar'ın kendi yazdığı roman ve öykülerde, 1995'teki Diaz'ın Kürtçesi ile şimdiki Kürtçesi arasında büyük bir fark vardır.
- Dilinin oldukça yumuşadığını, genişlediğini ve nitelik anlamında büyük sıçramalar yaptığını belirtmektedir.
- Kürtçe deyimlerin kalıpları, ölçüleri ve renkliliği, akademik anlamda bilinen grameri sayesinde Foucault ve Racana Kurdi gibi yazarların alıntılarını Türkçe'ye çevirmesine yardımcı olmuştur.
- 15:28Kürtçe Deyimler Sözlüğü
- Kürtçe Deyimler Sözlüğü Lise Yayınevi'nden çıkmıştır.
- Sözlük, yayınevinde okullara ve isteyenlere sunulmaktadır.
- Ayrıca birçok kitapçıda ve kurdi.com internet sitesinde satılacak, ancak sınırlı sayıda basıldığı için her birine numara verilerek satılacaktır.