Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir televizyon programı formatında olup, İstanbul Medeniyet Üniversitesi'nden Prof. Dr. Oktay Tahtalı, Kocaeli Üniversitesi'nden Prof. Dr. Vehbi Başer, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Felsefe Bölümü'nden Dr. Engin ve Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi'nden Dr. Selçuk Topal gibi akademisyenlerin yer aldığı bir sohbeti içermektedir.
- Program, "Bilim nedir, ne değildir?" sorusunu merkeze alarak bilimin tanımı, özellikleri ve sınırları üzerine kapsamlı bir tartışma sunmaktadır. Bilimsel bilgi ile günlük bilgi arasındaki farklar, bilimin tarihsel gelişimi, bilimsel metodoloji ve teoriler, paradigma kavramı, sahte bilimler ve bilimsel kuşkuculuğun önemi gibi konular ele alınmaktadır.
- Programda Platon, Aristoteles, Descartes, Kant gibi felsefe tarihindeki önemli düşünürlerin görüşleri üzerinden bilginin çeşitleri (istoria, doksa, sophia, episteme) açıklanmakta, bilimin test edilebilir, reddedilebilir ve mutlak doğrular vermeyen bir disiplin olduğu vurgulanmaktadır. Ayrıca, astroloji gibi sahte bilimlerin neden yaygınlaştığı, bilimin ideolojik kullanımı ve bilimsel düşünce ile eleştirel düşünce arasındaki ilişki gibi güncel meseleler de tartışılmaktadır.
- 00:11Bilimin Tanımı ve Önemi
- Programda bilimin ne olduğu, ne olmadığı ve bilimi doğru anlamak neden önemli olduğu konusu ele alınacak.
- Programa İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Felsefe Bölümü ve Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fizik Bölümü'nden konuklar katılmıştır.
- Son günlerde "bilim insanları" kavramı sıklıkla gündeme gelmiş ve bu kişilerin nereden çıktığı merak edilmektedir.
- 01:50Bilginin Tanımı ve Türleri
- Bilgi, suje (bilen özne) ile obje (nesne) arasındaki bağıntı veya ilgi olarak tanımlanır.
- Bilgi, canlıların varoluşunu sürdürmek için gereklidir ve Aristoteles'e göre "tüm insanlar doğaları gereği bilmek isterler".
- Bilgi birçok nitelik ve nicelik içeren, çeşitli türlere ayrışan bir etkinliktir.
- 04:54Bilgi Türleri
- Bilgi, bildiğimiz şeyler ve bildiğimizi varsaydığımız şeylerden oluşur.
- Gündelik hayat bilgisi kısmen duyu bilgisidir, kısmen sezgi bilgisidir ve kısmen de sanıdır.
- Antik çağda "istoria" olarak adlandırılan bilgi türü, birisinin görüp şahit olup aktardığı bilgidir ve tarih bilimi bu kavramdan türemiştir.
- 06:29Platon'un Bilgi Türleri
- Platon'a göre "doksa" (sanı) bir zan üzerine kurulmuş, yanılma payı yüksek bir bilgi türüdür.
- "Sophia" (bilgelik/hikmet) kişiye özel, herkesin her zaman edinebileceği bir bilgi değil, usta-çırak ilişkisi içinde tesis edilen bir bilgidir.
- "Episteme" (bilimsel bilgi) tek tek var olanların bilgisinden farklı olarak genel geçerli kavramları içeren, zamana, kişiye, topluma göre değişmeyen bir bilgi türüdür.
- 11:44Platon'un Bilim ve Sahte Bilim Ayrımı
- Platon, sofistleri bilgiyi insanlara manipüle etmek için hitabet ve retorik sanatları üzerinden öğreten, para karşılığı insanları nasıl manipüle edebileceklerini öğretmeyi amaçlayan kişiler olarak tanımlar.
- Platon, sofosla sofis arasındaki ayrımı yaparak aslında bilimle bilim olmayanı ayırmaya çalışmaktadır.
- Platon, çelişkiye düşmeden düşünebildiğimiz şeye "gerçek varlık", çelişkiye düşmeden düşünemediğimiz şeyi ise "sahte" olarak tanımlamıştır.
- 13:14Aristoteles'in Bilimsel Yaklaşımı
- Aristoteles, çelişkiye düşmeden hareketi ve canlılık gibi kavramları düşünerek felsefe yapmıştır.
- Aristoteles, bir bilimsel çalışmaya başlarken önce nesneyi tanımlamayı ve her bir nesneyle uğraşmayı öne sürmüştür.
- Aristoteles'in oluşturduğu bilimsel mimari bina yaklaşık 14-15. yüzyıllara kadar eleştiriye uğramaya başlayana kadar etkili olmuştur.
- 14:48Aristotelesçi Sisteme Karşı Eleştiriler
- Aristotelesçi sisteme karşı eleştirinin temel noktaları, batlas astronomisi, Arşimet mekaniği ve İbn-i Heysem'in optik çalışması olarak görülmüştür.
- Bu bilimler, Aristotelesçi sistemin ilkeleriyle kendilerini meşrulaştıramamış ve bu bütünden koparak pratik faydalar için çalışmışlardır.
- Descartes, 17. yüzyılda felsefeyi ağaca benzeterek yeni bir bilim mimarisi teklif etmiştir.
- 19:31Bilimsel Bilgi ve Gündelik Bilgi
- Bilimsel bilgi, bilim adamlarının kabul etmediği bilgi, yaygın doğrular, safsatalar, hurafeler veya ortak kabuller değildir.
- Gündelik bilgi, pratik şeyleri bilme bilgisi, etiket bilgisi, medya ve kültür endüstrisi tarafından yönlendirilen bilgilerdir.
- Gündelik bilgi, bilgi iddiası taşısa da bilgilik niteliğine sahip değildir ve bilimsel olmayan bilgi olarak değerlendirilir.
- 23:38Bilimsel Bilgi ve Bilimsel Olmayan Bilgi Arasındaki Ayrım
- Bilimsel bilgi ile bilimsel olmayan bilgiyi ayırmak için bir ihtiyaç duyulmaktadır.
- Toplumların yaygın doğruları, ortak zanları ve çıkarlarını destekleyen iddialar bilgi olarak kabul edilir.
- Rönesans'ta başlayan paradigma değişimi sonrasında, bilim (science) diğer bilgi biçimlerinin neredeyse geçersiz kılınması için bir araç olarak kullanılmaya başlanmıştır.
- 25:16Bilimin Tanımı ve Kapsamı
- Bilim, gözlenebilir dünyayı inceleyen bir bilgi üretme sürecidir, ancak değerler ve ahlak gibi gözlem dışı konularda bilimin yorum yapma kapasitesi sınırlıdır.
- Ontolojik ve metafizik alanlar, gözlem dışı konularda sistematik, tutarlı ve bütünlüklü bilgi yapıları sunar, ancak bu bilgi türleri tipik anlamda bilim olarak kabul edilmez.
- 19. yüzyılın son çeyreğinden ve 20. yüzyılın 70'li yıllarından itibaren bilim paradigması büyük ölçüde yeniden yapılandırılmıştır.
- 28:32Bilimin Temel Özellikleri
- Bilim, aydınlanma çağından bu yana evrenin yasalarını keşfetme çabasıyla gelişmiştir; Galileo ve Karl Popper gibi bilim insanları bu gelişimde önemli rol oynamıştır.
- Bilim, test edilebilir ve reddedilebilir teoriler üretme kapasitesiyle diğer sahte bilimlerden ayrılır; sahte bilimler teorilerini doğrulamaya çalışırken, bilim teorilerini yanlışlamaya çalışır.
- Bilim, "bilmiyorum" diyebilme ayrıcalığı verir ve mutlak doğrular yerine sürekli gerçeğe yaklaşmaya çalışan bir yöntemdir.
- 32:53Bilimsel Düşünce ve Bilgi Ayırımı
- Bilimsel düşünce, kuşkuculuk prensibini benimser; bu, her şeyden şüphelenmek değil, hemen yargıya varmak yerine tüm olasılıkları dikkate almaktır.
- 21. yüzyılda iletişim teknolojisinin hızla gelişmesiyle birlikte, doğru bilgiyi yanlış bilgiden ayırt etme yeteneği önemli bir sorun haline gelmiştir.
- Bilim okuryazarlığı ve bilimle sahte bilim arasındaki farkları anlamak, günümüzde bilgiyi değerlendirmek için gerekli bir beceridir.
- 35:43Bilginin Doğası ve Kaynağı
- Dünyayı tanımamız öncelikle duyumlarımız aracılığıyla gerçekleşir; görme, dokunma ve koklama gibi duyumlarla dünya ile temas kurarız.
- Bilgi, mevcudiyetimizi sürdürme çabası içerisinde ortaya çıkan ve gerekli olan bir şeydir; bir deneyim olmadan bilme mümkün değildir.
- Bilgi türleri arasında sezgi bilgisi de bulunmaktadır; başarılı tüccarlar veya siyasetçilerin deneyimleri bu tür bilgiye örnektir.
- 39:04Bilimin Soruları ve Metodları
- Bilim sadece "ne" sorusuna değil, aynı zamanda "neden" ve "nasıl" sorularına da cevap verir.
- Aristoteles'e göre bir şeyi bilmek, onun nedenlerini bilmektir; klasik ontoloji varlık bilimini nedenler üzerinden gerekçelendirmiştir.
- Modern ontoloji ise Aristoteles'e karşı çıkarak, şeyin nedenlerini bir kenara bırakıp sadece şeyin kendisine odaklanmayı savunmuştur.
- 41:12Bilimin Sınırları
- Bilimin sınırları vardır ve evrendeki tüm olguları çözebilir bir rehber olarak kabul etmek sağlıklı değildir.
- Bilim diye bir tek şey değil, farklı bilimler vardır ve bu bilimlerdeki aynılığı yakalamaya çalışan felsefe vardır.
- Bilim, estetik gibi alanlarda insanın hislerini tam olarak açıklayamaz; örneğin Beethoven'ın müziğini dinlerken aldığımız hazı bilim tam olarak açıklamaz.
- 47:53Bilim ve Bilimsel Bilginin Özellikleri
- Bilimsel bilginin temel kriteri, bilimsel kamuoyunun üzerinde uzlaştığı, deneylenebilir ve ölçülebilir bilgiyi kabul etmektir.
- Bilimsel bilgi mutlak değildir, her zaman değişebilir ve yeni kuramlar eski kuramları yerine getirebilir.
- Bilim, dünyada gerçekleşen olayları açıklamanın bir yolu olup, tek yolu değildir.
- 49:55Bilimin Tarihsel Temelleri
- Bilim düşüncesinin temelleri ortaçağ'da atılmıştır; bilginin disipline edilmesi, belirli yöntemlere dayanıklı bir bilgi olarak inşa edilmesi ve güvenilirlik standartları tartışması.
- Ortaçağ'da ahlak, hukuk, siyaset, dini ilimler ve müzik de "ilim" olarak kabul edilirdi.
- Aydınlanma çağı çevresinde paradigmatik dönüşümden sonra pozitivistik bir bilim anlayışı ortaya çıkmıştır.
- 53:21Bilimin Diğer Disiplinlerden Farkı
- Bilim kelimesinin Türkçe'ye girişiyle, batı dillerinde olmayan bir ayrım ortaya çıkmıştır.
- Bir disiplinli bilgi sistemi, güvenirlik standardı ve yaratıcılığa imkan veren disiplin şeklinde bir bilgi sistematiği varsa, orada bir ilim vardır.
- Doğa bilimlerinde tümdengelim yoluyla tümevarım etkinliği, eleştirellik, akademik etik, standartlara riayet ve literatüre dayanma gibi özellikler vardır.
- 56:35Pozitivizmin Dönüşümü
- 19. yüzyılın ilk yarısındaki pozitivizm, Türkiye'de hala hakim olsa da, bu anlayışın dönüşümü manidardır.
- Yeni pozitivizmin kurucuları, pozitif bilim temellendirmesinin başka türlü yapılmak zorunda olduğunu kabul etmişlerdir.
- Sosyal bilimlerde ölçümeci empirik standartlara dayalı bilginin dışında, hümanistik sosyal bilimlerin bu standartlarla çalışmak zorunda olmadığı kabul edilmiştir.
- 59:14Bilim ve Din İlişkisi
- 19. yüzyılda klasik pozitivizm, bilim dışındaki tüm bilme iddialarını geçersiz sayarak "bilime mi, dine mi?" ikilemini yaratmıştır.
- Dinin doğaya ilişkin iddiaları aslında bir dönemin bilimidir, ancak din adamları bu bilimi sahiplenerek yorum meselesi olarak benimsemişlerdir.
- Bilimin tek geçerli hakikat sistemi olduğu iddiası, bilimin üstlenemeyeceği bir misyonun ona biçilmesi demektir.
- 1:01:09Bilim ve İnanç Arasındaki İlişki
- Yeni mektep sistemleriyle yetişen kuşaklara bilim mümini olarak eğitildiler, ancak bilim kuşku gerektirdiği için bu eğitimin bilim insanı yetiştirmesi zordur.
- Bilim, kendi araç gereçleriyle ve geçerlilik alanıyla ilgisi olmayan konularda hüküm veremez; ahlaki değerler, estetik ve Tanrı'nın varlığı gibi konular bilimin sınırları dışındadır.
- Evrim teorisi, insanın nasıl var olduğu sorusuna bilimsel bir yanıt sunarken, Tanrı'nın varlığı gibi konular bilimin dışındadır.
- 1:04:20Bilimsel Metodoloji
- Bilimsel metodolojide hipotez, kanun ve teori kavramları önemlidir; bilim test edilebilir ve gözlemlenebilir olmalıdır.
- Bilimde her ölçüm bir hata içerir ve bilim bugün söylediği şey yarın değişebilir, bu evrenin çalışma prensibidir.
- Bilimde teori, kanıt ve yasa kavramları vardır; teori bir durumu açıklar, yasa ise evrenin dokusunda var olan bir gerçektir.
- 1:07:54Bilimin Gelişimi
- Newton'un evrensel çekim yasası, iki kütle arasındaki çekim kuvvetini açıklarken, Einstein bu teoriyi zamandan bağımsız olmayan bir yapı olarak yeniden tanımlamıştır.
- Bilim sürekli gelişir ve yeni teoriler eski teorileri tamamlar veya değiştirir; örneğin kuantum mekaniği atom yapısını yeniden tanımlamıştır.
- Hipotez, gözlemler ve testlerle geliştirilerek teoriye dönüşür; teoriler zamanla test edildikçe daha sağlam hale gelir.
- 1:11:21Bilim ve Matematik
- Matematik bilim dalı olarak kabul edilmez, ancak evreni anlatmak için önemli bir araçtır.
- Matematik bilimin temelinde yer alır ve bilimsel açıklamalar için gerekli bir dildir.
- 1:11:58Matematik ve Fiziksel Evren
- Matematik, fiziksel denklemleri açıklamak için gerekli bir araçtır ve evrendeki her şeyin teorisinde canlılık vardır.
- Fizikçinin bakış açısında evren canlıdır çünkü bir insanda ortalama 10 üzeri 27 atom bulunur ve bu atomlar bir organizasyon oluşturarak çalışır.
- Bilinç ve zaman evrendeki en büyük sorulardan iki tanesidir ve kuantum fiziği mikro evrenle ilgilenir.
- 1:13:03Bilimin Önemi ve Doğası
- Bilim insanı için sihirli bir değnek sunmaz, ancak evrendeki fenomenleri gözle veya duyarlı aletlerle görebildiğimiz en iyi açıklama yoludur.
- İnsanın farklı bilgi alma metotları vardır ve evreni anlamak için bilim geçmişten bugüne insanın yaşam süresini uzatmış, iletişim ve sağlık alanında ilerlemeler sağlamıştır.
- Bilim, dinsel öğretilerin veya kitapların söylediklerini anlamaya çalışmak ve test etmek için ortaya çıkmıştır; Galileo gibi inançlı bilim insanları da evrenin düzenini insan zihninin anlayabileceği düzeyde olduğunu düşünmüştür.
- 1:15:20Oktay'ın Usturası ve Bilimsel Yöntem
- Oktay'ın usturası, insan aklının işleyişinin en parlak ifadesidir ve problemlerin çözümünde en sade ve yalın olanın doğruya en yakın olduğunu belirtir.
- Bilimsel yöntemde sadeleştirme çok önemlidir; Aristoteles'in kategorize etme, türler ve alt türler oluşturması gibi bir süreçle ilerler.
- Bilimsel süreçte teoria-praksis diyalektiği vardır: teori üretilir, pratikte sınanır ve doğrulanır veya yadsınılır.
- 1:19:12Bilim ve Güvenlik Arayışı
- İnsanın biyolojik durumunu ve canlılık durumunu sürdürme ihtiyacıyla birlikte, güvence arayışı insanoğlunun kendini bildiğinden beri temel unsurlardan biridir.
- Bilim, teknik aracılığıyla insanın güvenlik arayışına cevap vermiş ve bilime tapınma veya bilim fetişizmi kitlelerde yaygınlık kazanmıştır.
- Bilim objektifliği hedefler ancak bilimi yapanlar sonuçta insanlardır ve bilim insanları hakikate doğrudan ulaşmanın değil, yaklaşmanın mümkün olduğunu düşünmüşlerdir.
- 1:21:37Bilimin Doğası ve Paradigma Kavramı
- Bilim dünyanın ne olduğunu değil, neye benzediğini söyler; Newton'un çekim teorisi ve Einstein'in uzay-zaman eğrisi örneği bu konuyu gösterir.
- Thomas Kuhn, paradigma kavramını ortaya atan bilim felsefecisidir ve paradigma, bilim insanlarının dünyaya bakış biçimini belirleyen bir çerçevedir.
- Bilim insanları muhafazakar olup, teorilerini kolay kolay reddetmezler; deney sonuçları teoriyi desteklemese bile, sorunun deney koşullarında aramaya devam ederler.
- 1:24:40Bilimsel Çalışmalar ve Değerlendirme Süreci
- Bilimsel makaleler değerlendirilirken, editör veya hakem, makalenin hangi bilimsel paradigmanın (iş yapış biçiminin) kurallarına uygun olup olmadığına bakar.
- Felsefi alanda farklı paradigmalar oluşturmuş ekoller vardır; örneğin Freudçuluk ve William Jamesçi kognitif psikoloji farklı yaklaşımlar benimseyen iki ekoldür.
- Fizik bilimlerinde genellikle paradigma ayrışımları yoktur, ancak kuantum mekaniğinde Paris ekolü ve Kopenhag yorumu arasında farklılıklar vardır.
- 1:27:11Kuantum Mekaniği ve Farklı Yorumlar
- Çift yarık deneyinde, elektronlar gözlemlenmeden önce dalga benzetmesi yaparken, gözlemlenince parçacık benzetmesine geçer.
- Kopenhag yorumuna göre, gözlemlenmeden önce var olan bir şey yoktur, varlık sadece gözlemlenme anında ortaya çıkar.
- Bilim insanları, kuantum mekaniğindeki bu farklı yorumlar arasında "varlık" kavramını tartışırlar.
- 1:28:44Bilim İnsanlarının Yaklaşımı
- Bilim insanları, bilimin kazanımlarından kolay kolay vazgeçmezler ve yeni teorilere karşı genellikle tutucu davranırlar.
- Bilim insanları, bilimin temel aksiyomlarına ve metodolojisine yönelik yüksek bilimsel kuşkuları kolay kolay kabul etmezler.
- Olağan bilimsel süreçteki kuşkular, teorik yeterlilik, literatüre uygunluk, metodolojik tutarlılık ve veriler ile sonucun uyumunu kontrol etmeyi içerir.
- 1:32:59Bilimsel Çalışmaların Değerlendirilmesi
- Bilim insanları, her çalışmayı detaylı olarak kontrol etmek yerine genellikle çalışmayı kabul ederler; bu durum kurumsal prosedürlerin köleleştirici olduğu bir durumdur.
- Bilim insanları, emeğin karşılığı verildiğinde, istatistiksel hesaplamaları ve metodolojik detayları kontrol etmeye daha eğilimlidirler.
- 1:34:37Bilim Araştırmalarında Suistimal
- Bilim araştırmalarına göre bilim insanlarının üçte biri şüpheli araştırma teknikleri kullanıyor, veri noktalarını kaldırmak veya finansman baskısı nedeniyle sonuçları değiştirmek gibi.
- Elli bilimciden biri veriyi çarpıttığını veya uydurduğunu itiraf ediyor, yüzde yetmişbir'i arkadaşlarının kuşkulu metotlar kullandığını söylüyor.
- Suistimale en çok klinik ve farmakolojik alanlar açıkmış, bu alanlardaki suistimaller itiraflardan çok daha fazla olduğu düşünülüyor.
- 1:36:22Sahte Bilimlerin rağbeti
- Günümüzde bilim ve teknolojinin gelişmesine rağmen sahte bilimler (örneğin astroloji) neden bu kadar rağbet görüyor?
- Bilim insanları astrolojiyi bilim olarak kabul etmiyor, ancak astroloji milyarlarca dolarlık bir endüstri haline gelmiş.
- Sahte bilimlerin yaygın olması, dertli insanlar tarafından tercih edildiği ve zeki olmanın bedeli olarak hayatın acı verici olduğu düşünülüyor.
- 1:37:48Astrolojinin Bilimsel Açıklaması
- Dünya yaklaşık 365 günde güneş etrafında dolaşıyor ve güneş-dünya doğrultusu gökyüzünde belli takımyıldızlardan geçer.
- Takımyıldızlar, aralarında ışık yılı mertebesinde mesafeler olan, kütle çekimi ile birbirine bağlı olmayan yıldız sistemidir.
- İnsanın burcu, doğum zamanında güneşin arkasındaki takımyıldızına göre belirlenir, bu yıldızlar aslında ısıtılmış gaz topundan başka bir şey değildir.
- 1:39:24Sahte Bilimlerin Yaygınlaşmasının Nedenleri
- Sahte bilimlerin yayılmasının bir nedeni "Dunning-Kruger etkisi"dir: cehalet güvende olur, insanlar bir konu hakkında az bilgi sahibi olunca kendilerini uzman sanırlar.
- Astroloji spesifik olarak "Barnum etkisi"ne dayanır: genel ve genellemeli ifadeler verilerek herkesin kendisine özel olduğunu düşünmesini sağlar.
- İnsanlar geleceğe dair belirsizliği ortadan kaldırmak ve eleştirilmeyi sevmemek gibi zaaflarından yararlanarak sahte bilimlerin yayılmasına neden olurlar.
- 1:41:52Astrolojinin Toplumsal Etkisi
- Astroloji gibi sahte bilimler, kadercilik inancını besleyerek insanlara geleceğin bilinmesinde güvence sağlar.
- Amerika'da astroloji milyarlarca dolarlık bir endüstri haline gelmiş, teknoloji endüstrisinden daha büyük rakamlar elde etmiştir.
- Astroloji üniversitelerde akreditasyon almış bir disiplin değildir, kimse astrolojiden doktora yapamaz.
- 1:43:14Bilim ve Evrenin Boyutları
- Bilim insanları, özgür düşüncelere sahip oldukları için sürgün edilmişlerdir.
- Mars kızıl renkli olduğu için "Kızıl Gezegen" olarak adlandırılmış, kızıl renk nedeniyle demir oksit içerdiği ve Asya savaş tanrısı olarak adlandırıldığı belirtilmiştir.
- Evrenin 33 milyar ışık yılı çapında olduğu ve muhtemelen kendisi yüzlerce kat daha büyük olduğu düşünülmektedir.
- 1:45:21Bilimsel Çalışma ve İnsan Zaafları
- Bilim insanı ideoloji olmaması gerekir, kişisel hislerin bilimsel çalışmalarda yer almasının imkansız olduğu vurgulanmıştır.
- İnsanların zaafları nedeniyle kendi sonlarını hazırladıkları düşünülmektedir.
- Geleceğe dair karamsar bir tablo çizilmiştir: entropi maksimumuna ulaştığında evren soğuk ve karanlık bir yer olacak, güneş ölecek ve gezegen yok olacak.
- 1:46:34Bilimsel Bilgi ve Saflık
- Bilimsel bilgi ile bilimsel olmayan bilgiyi ve saflığı ayırmak için örneklere başvurulmuştur.
- Bilimsel bir veri, zaman, mekan, standartlar ve gözlemci gibi unsurları belirgin şekilde içermelidir.
- Bilimsel metinlerde değer yüklü kelimeler, sıfatlar ve kendi kendini doğrulayan önermelerin tercih edilmemesi gerektiği belirtilmiştir.
- 1:50:21Bilimsel Olmayan Yaklaşımlar
- Kendi kendini doğrulayan önermelerin (örneğin "kuşkusuz ki çok iyi bir bardak") bilimsel metinlerde tercih edilmemesi gerektiği vurgulanmıştır.
- Yapay gerekçelendirmeler ve tekrarların bilimsel değerlendirmelerde etkisiz olduğu belirtilmiştir.
- İnsanlığın henüz mitoslar çağından çıkmadığı ve hala mucize aradığı, kurtarıcılara ve efsanelere inandığı ifade edilmiştir.
- 1:52:51Bilim ve Ideoloji
- Bilim tarihi ve ideoloji farklı şeyler olmasına rağmen, bilim tarihi ideolojik bir araca çevrilebileceği belirtilmiştir.
- Bilimin ideolojiye çevrilebileceği, bilim tarihinin de ideolojik bir araca çevrilebileceği vurgulanmıştır.
- Sosyal bilimlerde hermonotik yaklaşım (bir açık anlam ve gizli anlam) olduğu ve bu gizli anlamı deşifre etmek için ideolojik perspektif gerektiği ifade edilmiştir.
- 1:54:37Bilimsel Bilgiye Sahip Olmanın Önemi
- Sosyal bilimlerde gizli anlamın doğrulanması ve yanlışlanması süreci, doğa bilimleri gibi kesin olmayan bir gri alan oluşturuyor ve komplo teorilerini besliyor.
- Bilimsel bilgiye sahip olmanın önemi, yaşadığımız evreni anlamak ve bu evreni manipüle etmek, sosyal dünyayı yeniden düzenleme konusunda daha güvenilir bir temele erişmek için gereklidir.
- Bilimsel düşünce, eleştirel düşünce ve bilimsel kuşkuculuk bireyleri aldatılmaktan korur ve bu konuda bilinçli bireyler yetiştirmek insanlığın kurtuluşu için önemlidir.
- 1:57:17Program Katılımcıları
- Programa İstanbul Medeniyet Üniversitesi öğretim üyesi araştırmacı-yazar Prof. Dr. Oktay Taftalı katılmıştır.
- Kocaeli Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Vehbi Baser ve İstanbul Medeniyet Üniversitesi Felsefe Bölümü öğretim görevlisi yazar Dr. Engin Koca programda yer almıştır.
- Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fizik Bölümü Yüksek Enerji ve Plazma Fiziği Anabilim Dalı Başkanı araştırmacı-yazar Dr. Selçuk Topal Skype üzerinden programda bulunmuştur.