Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim dersi formatında bilgi felsefesi (epistemoloji) ve bilgi kuramı konularını anlatan bir öğretim materyalidir. Konuşmacı, öğrencilere hitap ederek bilgi felsefesinin temel kavramlarını ve bilgi türlerini açıklamaktadır.
- Video, bilginin oluşum sürecini, bilgi türlerini ve bilgi felsefesinin temel kavramlarını ele almaktadır. İlk bölümde suje (özne) ve obje (nesne) kavramları tanımlanmakta, gündelik, dini, sanat, teknik ve bilimsel bilgi türleri incelenmektedir. İkinci bölümde ise felsefi bilginin özellikleri (tümel bakış açısı, subjektiflik, eleştirellik, kesinliksizlik, kümülatiflik, refleksif düşünce) ve bilgi kuramının temel kavramları (gerçeklik, doğruluk, anlamlılık, temellendirme) açıklanmaktadır.
- Video boyunca konuyla ilgili çıkmış sınav soruları çözülerek konular pekiştirilmekte ve yeniçağda felsefenin bilim felsefesine dönüşümü gibi tarihsel bilgiler de sunulmaktadır.
- 00:01Bilgi Felsefesi ve Bilgi Türleri
- Bilgi felsefesi (epistemoloji) bilginin oluşum sürecini, türlerini, temel kavramlarını ve doğruluk ölçütlerini ele alır.
- Bilme eyleminde bulunan varlığa "süje" (özne), yöneliş nesline "obje" (nesne) denir ve aralarındaki bilgi bağına "bilgi aktı" denir.
- Bilgi aktı düşünme, açıklama, anlama ve algı aksları gibi farklı bilgi bağlarından oluşur.
- 01:23Gündelik Bilgi
- Gündelik bilgi, günlük deneyim ve tecrübelerin sonucunda elde edilen, yöntem ve sistemle elde edilmediği için bilimsel temeli olmayan bilgilerdir.
- Gündelik bilgi günlük hayatı kolaylaştırır ancak zamanla yanıltıcı olabilir, örneğin romatizma ağrıları ile yağmur tahmini.
- Batıl inançlar da gündelik bilginin sonucunda ortaya çıkmıştır, örneğin gece tırnak kesmenin uğursuzluk getireceği gibi.
- 03:56Dini Bilgi ve Sanat Bilgi
- Dini bilgi, suje ile obje arasındaki bilgi bağı inanç esasına dayanır, eleştiriye kapalı ve dogmatik bir bilgi türüdür.
- Sanat bilgisinde bilgi aktı sezgi, coşku ve hayal gücüne dayanır, sanatçı nesneye kendi hayal gücünü katarak subjektif bir ürün ortaya koymaktadır.
- Sanatçılar ortak amaç olarak güzelliğe ulaşmayı hedeflerler.
- 05:22Teknik Bilgi ve Bilimsel Bilgi
- Teknik bilgi, bilimsel bilginin pratiğe uygulanması sonucunda ortaya çıkan, günlük hayatı kolaylaştıran bilgidir.
- Bilimsel bilgi deney ve gözleme dayalı, nesnel (objektif), kesinlik ihtiva eden ve evrensel özelliklere sahiptir.
- Bilimsel bilgi, sebep-sonuç ilişkisine dayalı (determinizm ilkesi) ve aksi ispat edilene kadar kesindir.
- 09:19Bilimsel Bilginin Özellikleri
- Bilimsel bilgi konularının seçici olmasıdır; her bilim dalı kendisini ilgilendiren sınırlı bir konuda araştırma yapar.
- Bilimsel bilgi birikimli olarak ilerler, önceki bilgilere dayanmakla birlikte sürekli genişleyen ve ilerleyen bir özelliğe sahiptir.
- Bilimsel bilgi öngörü özelliğine sahiptir, henüz olmamış olayları önceden tahmin etme özelliğine sahiptir.
- 11:05Bilgi Türlerinin Gruplanması
- Bilimsel bilgi konu ve yöntem bakımından üç grupta ele alınabilir: formel bilimler (matematik ve mantık), beşeri bilimler (insani bilimler) ve doğa bilimleri (fizik, kimya ve biyoloji).
- Bilimsel bilginin birikimli ilerlemesi özelliği, bilim adamları arasındaki işbirliğinin sonucu olarak bilimsel bilginin gelişmesini gösterir.
- Felsefi bilgi, tamamen akla dayalı düşünme etkinliğinin sonucunda ortaya çıkan bir bilgi türüdür.
- 12:31Felsefi Bilginin Özellikleri
- Felsefi bilgi, varlığı bir bütün olarak ele alarak tümel bir bakış açısıyla yaklaşır.
- Felsefi bilgi subjektif bir bilgi türüdür; aynı konuda bile farklı filozoflar farklı bilgiler ulaşabilir.
- Felsefi bilgi eleştirel bir bilgi türüdür; filozoflar kendinden önceki sistemleri eleştirerek kendi sistemlerini oluştururlar.
- 13:24Felsefi Bilginin Diğer Özellikleri
- Felsefi bilgide kesinlik söz konusu değildir, tamamen varsayımlara dayanan bir bilgi türüdür.
- Felsefi bilgi yığılan (kümülatif) bir bilgi türüdür, ancak ilerleme söz konusu değildir.
- Felsefe kendine dönük bir düşünme biçimidir (refleksif düşünce), düşünme üzerine düşünme olarak da ifade edilir.
- 14:20Yeniçağda Felsefe ve Bilim İlişkisi
- Yeniçağda pozitif bilimlerdeki gelişmeler felsefenin alanını daraltmış, felsefenin yalnızca bilimlerle ilgili alanları konu alması gerektiği düşüncesi belirmiştir.
- Bu durum sonucunda felsefenin yeni bir alanı olarak bilim felsefesi doğmuştur.
- Felsefeyi sadece bilim üzerine düşünme etkinliği olarak ifade etmek, felsefenin bilgi evrenini bir bütün olarak ele alma özelliğine ters düşmektedir.
- 15:32Bilgi Tiplerinin Sıralaması
- Düzensiz bilgi (empirik bilgi) alanı en dar olan bilgi türüdür.
- Bilimsel bilgi, felsefi bilgiye nazaran konusu daha sınırlıdır çünkü varlığı parçalara ayırarak inceleyen bir bilgi türüdür.
- Felsefi bilgi, konusu çok geniş olan, düşünceye konu olabilen her türlü varlıkla ilgilendiğinden dolayı kapsamı en geniş olan bilgi türüdür.
- 16:28Bilgi Kuramının Temel Kavramları
- Gerçeklik, varlığın insan bilincinden bağımsız olarak var olmasıdır (nesnel gerçeklik).
- Doğruluk, bilginin hem gerçekle hem düşünce kuralları ile uyuşmasıdır; anlamsız olan hiçbir kavramın doğruluk değeri olamaz.
- Temellendirme, bir bilginin doğruluğunun gerekçeleri ile dayanakları ile birlikte ifade edilmesidir.
- 18:32Felsefi Sorunlar
- Filozofların ne demek istediğini tam ve doğru olarak kavramak bir tür felsefi sorundur.
- Bilginin doğruluğu ile ilgili doyurucu dayanak bulmak (temellendirme) başka bir felsefi sorundur.