• Buradasın

    "Aslında" Programı: Söylenti ve Evrimsel Psikoloji Üzerine Felsefi Bir Sohbet

    youtube.com/watch?v=Pp3CQeTzPsw

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, Satoshi TV'de yayınlanan "Aslında" adlı programın ilk bölümüdür. Programda sunucu ve Kerem Tube (Kerem abi olarak hitap edilen) konuşmacı, günlük yaşamda kabul ettiğimiz ancak aslında çok iyi bilmediğimiz konuları ele almaktadır.
    • Program, söylentinin ne olduğu ve toplumsal manipülasyon aracı olarak nasıl kullanıldığı ile başlayıp, soyut kavramların toplumsal yaşamda kullanımı, evrimsel psikoloji, özgürlük kavramı ve komplo teorileri gibi konulara uzanmaktadır. Konuşmacılar, Nietzsche, Herbert Spencer ve Richard Dawkins gibi felsefi ve bilimsel görüşleri tartışarak, evrimsel süreçlerin insan davranışlarını nasıl şekillendirdiğini ve toplumsal dayanışmanın evrimsel bir adaptasyon olduğunu iddia etmektedir.
    • Programda ayrıca idealizm ve realizm arasındaki farklar, bilimsel metot, olasılık kavramı, sürü psikolojisi, konformite, beden ve ruh arasındaki ilişki, doğa ve çevre faktörlerinin insan üzerindeki etkileri gibi konular da ele alınmaktadır. Video, insanların kendi zayıflıklarını kabul etmeleri ve sorgulamaya devam etmeleri gerektiğini vurgulayarak sona erer.
    Program Tanıtımı
    • Satoshi TV'de Kerem Tube ile yeni bir program başlıyor, programın adı "Aslında" olup günlük yaşamda çok iyi bildiğimizi zannettiğimiz konuların altını oymayı amaçlıyor.
    • Her hafta günlük veya felsefi konuları ele alıp karşılıklı tartışmaya açacaklar ve ilk programda söylentiyi ele alacaklar.
    • Programda konular önceden söylenmiyor, Kerem'in hazırlıksız daha iyi yanıt vereceği düşünülüyor.
    01:38Söylentinin Tanımı ve Özellikleri
    • Hayatta her şeyi isimlendirirken iç içe bir sürü bağlamdan yararlanılır: tarihsellik, aile, coğrafya, zaman, genetik yapı, sinirlilik ve duyuların keskinliği.
    • İnsanlar tutunacak kerteriz noktaları saplar ve kendi bağlamını bütün iç içe olan bağlamların içine doldurur.
    • Söylenti, eksik bilgi olduğu bir havuzu, insanların geleceğe dair çıkarlarına ve kendi ümitlerine uygun gelecek şekilde bir anlatıya çevirerek dolaşıma sokmasıdır.
    04:14Söylentinin Yayılması ve Etkileri
    • Söylenti umudu taşıyan kişiler arasında yayılırken, umutta olmayan kişinin yanına gittiğinde sınırına erişir ve orada dolaşıma devam etmesi kesilir.
    • Söylenti kurmacaya dayalı bir adem biçimidir ama çok çabuk yayılır ve yeterince güçlendiğinde hayata etkir, hayatın yerini alabilir.
    • Söylentiyi ilk üretenle onu yayan arasındaki ilişki dinamikleri, bilginin daha kapsamlı ve doyurucu olanına ulaşmak için çaba göstermesiyle ilgilidir.
    05:49Bilgi ve Gelecek Öngörüsü
    • İnsanlar geleceği tam olarak bilebileceğine inanmaz çünkü çok değişken ve bilgi parçası vardır, ancak geleceği öngörebilmek insanı hayvanlardan ayıran şeydir.
    • Geleceği öngörmek için iki şey gerekiyor: etrafı gözlemleyerek sürekli tekrarlanan şeylerden kurallar çıkarmak ve nedensellik zincirini hesaplamak.
    • İnsanlar bilgiye açıktır ve mümkün olduğu en az eforla en çok sonucu elde etmek istemektedir.
    07:34Söylentinin Amacı ve Kullanımı
    • Söylentinin bir amaca yönelik olması durumunda, algı yaratma ve toplum kontrolü için kullanılır.
    • Bazı kişi ve kurumlar, insanın bilgi açığından yararlanarak farklı şeyleri manipüle etmek için söylentiler çıkarır.
    • Propaganda yalanla değil, doğruyla ama doğrunun ufak parçalarıyla yapılır ve bu özellikle politik alanda, pandemi sürecinde ve iklim krizi gibi konularda görülür.
    09:54Söylem ve Gerçeklik
    • Bankalar gibi kurumlar, müşterilere haz verici reklamlar sunarak kendilerini avantajlı göstermeye çalışıyor.
    • Gerçek bir banka yapısı yoktur, çalışanlar sadece çarklar gibidir ve ne iş yaptıklarını bile bilmezler.
    • Söylem aracılığıyla bize bir yapı fikri verilir ve biz bu söyleme göre davranırız.
    10:49Paris Örneği
    • Paris'i düşündüğümüzde herkesin farklı fikirleri vardır: kafeler, alt kafeler, Eyfel Kulesi gibi.
    • Paris tek bir taşın bile çıkarıldığında eksilecek olan dev bir coğrafya ve kültürdür.
    • Zihnimiz bu karmaşıklığı yakalayamadığı için Paris'i bir söyleme sıkıştırır ve indirgemeci bir şekilde algılar.
    11:53Deneyimler ve Öyküler
    • Deneyimlerimizi doğrudan aktaramayız, sadece deneyimlere ilişkin kurduğumuz öyküleri birbirimize anlatabiliriz.
    • Öykü kurmanın doğayla uyumlu olmayan kuralları vardır, örneğin giriş, gelişme, sonuç.
    • Hayatta bu tür bir akış yoktur, doğuyoruz, büyüyoruz, ölüyoruz şeklinde bir süreç vardır.
    12:37Idealizm ve Realizm
    • Felsefi düşünce tarihi iki kanada ayrılır: idealizm ve realizm.
    • Konuşmacı idealizme şiddetle karşı çıkıyor ve toplumsal felaketlerin idealizmden kaynaklandığını düşünüyor.
    • Soyut kavramlar yararlıdır ve gerçeği anlamada yardımcı olur, ancak insanlar bu kavramları kendi bilinci olan bir insanmış gibi değerlendiriyor.
    13:33Objektif Gerçek ve Platonizm
    • Algı yeteneğimiz beynimiz ve yorumlamamızdır, dil bile beynimizde hazır olarak gelir.
    • Objektif gerçek var mı yok mu sorusu tartışılır, bir varlığın varlığı bize bağlı mı yoksa bağımsız mı?
    • Platon'un epistemolojisi düşünce hayatına sızmış ve kimse sorgulamadan her şeyi kabul ediyor.
    14:31Ideal Toplum Fikri
    • Sosyalistlerin ideal topluma ulaşma fikri vardır, ancak bu fikir Batı'dan ve Antik Yunan'dan çıkmıştır.
    • Ideal toplum için bazı insanlar ölebilir, sefalet çekebilir, bunlar geçici olarak görülür.
    • Soyut kavramlar somuttan daha gerçek olur ve somut gerçek kötü bir gölgesi olarak görülür.
    16:44Bilimsel Metot ve Olasılık
    • Bilimsel metotta hipotez tanımlanır, yanlışlanabilir ve deneylerle test edilir.
    • Deney başarılı sonuçlandığında hipotez kanıtlanmış sayılmaz, yanlış sonuç çıktığında hipotez çöpe atılabilir.
    • İnsanlar olasılık kavramını kullanır ve farklı şeyleri değerlendirip hangisinin daha doğruyu temsil ettiğini karar verir.
    18:26Kitle Psikolojisi ve Evrim
    • Birey daha rasyonelken, kitlenin içine girdikçe irrasyonelleşir ve kitle psikolojisi olarak adlandırılır.
    • Evrim çok önemli bir konudur ve evrimi kavrayana kadar düşünürlerin ve filozofların eksikliğinin evrimi anlamamaları olduğunu anlıyoruz.
    • İnsan doğası kavramı artık evrimsel psikoloji ve insan evrimi kavramlarıyla daha kapsamlı hale gelmiştir.
    19:44Sürü Psikolojisi ve Evrimsel Adaptasyon
    • Sürü psikolojisi, konformiti (çoğunluğa uyma arzusu) olarak bilinen bir özellik olup, diğer sosyal hayvanlarda da bulunur ve evrimimizi milyonlarca yıl boyunca şekillendirmiştir.
    • Homo sapiens'den önce alet kullanmaya başlayan, 4-5 milyon yıllık bir geçmişte avcı-toplayıcı gruplar halinde yaşayan canlılar, çıkıntılık yapmak yerine grup içinde kalmayı tercih etmişlerdir.
    • İnsan olmak, içgüdülerle mücadele etmek demektir; evrimsel süreçte bir kırılma noktası vardır ve bu noktadan sonra ahlak ortaya çıkmıştır.
    21:14İçgüdü ve Rasyonel Davranış
    • İnsan olarak bizi insan yapan şey, kendimizi ve içgüdülerimizi kontrol edebilmemizdir; örneğin yemek yemek gibi içgüdüleri kontrol edebiliriz.
    • Rasyonel bireysel davranışlarla grup davranışları arasında fark vardır; grup başka türlü hareket ettiğinde, tek kalıp yem olma korkusuyla rasyoneliteye aykırı olsa bile grubu takip ederiz.
    • Kitle psikolojisinin irrasyonalitesi, içgüdüsel bir davranıştır; kimse oturup düşünmez, rasyonaliteyi bir yana bırakıp hayatta kalabilmek için aleyhine davranır.
    22:17Nietzsche ve Sosyal Darwinizm
    • Nietzsche'nin "Ahlakın Soy Kütüğü Üstüne" kitabında, toplumsal evrimleşme sırasında zayıfların elenmesi gerekirken, merhamet ve sosyal devlet anlayışıyla elenmesi gereken kişilerin yaşatılmalarının en büyük felaket olduğunu savunmuştur.
    • Nietzsche, Darwin'i biliyordu ancak evrimi tam olarak kavramamıştır.
    • Evrimde akraba seçilimi teorisi vardır; anne-baba-çocuk 50 g, kardeşler 150 g, büyükbaba 25 g, torun 10 g paylaşır.
    24:13Evrimsel Seçilim ve Toplumsal Dayanışma
    • Richard Dawkins'in evrim bilimine en önemli katkısı, evrimin kontrolünün organizmanın kendisinde değil, genlerde olduğu teorisidir.
    • Akraba seçiliminde evrimsel bir güç vardır; geniş aile içinde birbirine destek olmak, yardım etmek, işbirliği yapmak ve fedakarlık yapmak gen motoru devrede olduğunda rasyonel düşünmeye gerek kalmadan gerçekleşir.
    • Beynin büyümesi, ateşin bulunması ve pişirme sayesinde besin değerlerini daha çok alabilmek, insansıların farklı kabilelerle işbirliği yapabileceklerini düşünmelerine olanak sağlamıştır.
    26:02Toplumsal Dayanışma ve Vicdan
    • Toplumsal dayanışma sadece muhasebe veya hesaplaşma değil, ihtiyaci olan bir insana varlığı olan bir insanın yardım etmesi bir toplumsal sigortadır.
    • Vicdan, evrimsel bir adaptasyondur ve diğer hayvanlarda da vardır; aynı türden başka bir canlının can çekiştiğini duyan huzursuz olması gibi.
    • Empati, kendini başkasının yerine rasyonel olarak koymak değil, başkasının hissettiği acıyı düşünmeden hissedebilmektir; bu da evrimsel adaptasyonlarla açıklanabilir.
    28:25Özgürlük ve Kudret Kavramlarının Ayrımı
    • Özgürlük ve kudret kavramları birbirinden ayrılmalıdır; kudret bir şey yapabilmektir, örneğin uçağa binme özgürlüğü kudret kavramıdır.
    • Özgürlük tamamen insanlar arası bir şeydir; bir insanın özgürlüğü başka bir insan ancak kısıtlayabilir.
    • Özgürlüğün tanımlanırken negatif yönü de önemlidir; özgürlük kim tarafından kısıtlanıyor sorusu cevaplanmalıdır.
    30:33Özgürlük ve Beden İlişkisi
    • Bedenle özgürlük arasında bağlantı kurulduğunda, beden sürekli olarak bize dayatmada bulunur ve özgürlüğümüzü kısıtlar.
    • Halk arasında özgürlük "canım ne isterse yapma" olarak tanımlanırken, bu bir dualizm oluşturur çünkü beden ve ruh bir bütündür.
    • Beden karmaşık bir yapıdır; hormonlar, beyindeki elektrik akımları ve nöronlar arasında çok karmaşık bir evrimsel süreç vardır.
    32:40İnsanın Karmaşık Yapısı
    • Her birey bedeni, sinir sistemi, beyni, hormonal yapısı ve geçmişten gelen travmalarla bir bütün olarak şekillenmiştir.
    • Doğa ve dış faktörler birbirini ve döngüsel olarak etkileyen karmaşık bir yapıdadır.
    • İnsanla ilgili konularda tek bir sebep aramak yanlıştır; karmaşık, kaotik bir sistem içinde direkt etki-tepki mekanizması yoktur.
    35:11Söylentiler ve Grup Davranışları
    • Normal birey tek başına rasyonelken, grupla beraber rasyonalitesini bırakır ve bu bırakılmış rasyonalitenin meşrulaştırılması için yalanlar söylemi inşa edilir.
    • Grup olarak hareket etmek gerektiğinde, bu hareketi meşrulaştırmak için bir söylem biçmek gerekir ve bu söylem topluluk bir lider aracılığıyla yapılır.
    • Söylentiler genellikle planlı değildir, bir şey başladığında opportunistler gelir ve sahip çıkar; ancak komplo teorileri gibi bazı söylentiler planlı olabilir.
    37:59Komplo Teorileri Hakkında Gerçekler
    • Komplo teorilerinde genellikle çıkar gruplarının oturup plan yaparak hareket ettiği düşünülür, ancak bu gerçek değildir.
    • Eğer bir grup insanın çıkarları birleşiyorsa ve bunun farkındaysa, oturup plan yapmalarına gerek yoktur; doğal akışında plan yapmış gibi davranabilirler.
    • Aynı güçler ve sektörler birbirleriyle konuşabilir ve sosyalleşebilir, ancak çıkarları aynı olduğu için oturup plan yapmaya gerek duymazlar.
    39:29Toplum Mühendisliği ve Evrimsel Adaptasyon
    • Pandemi ve iklim krizi gibi olaylar, tepeden inme toplum mühendisliği ve ideal bir topluma ulaşmak için yapılan çabaları göstermektedir.
    • İnsanların çoğunluğa kapılması, sorumluluğu atmak için "herkes yapıyordu, ben de yaptım" demek için ve evrimsel adaptasyon içgüdüsü olarak gerçekleşmektedir.
    • Topluluğa karşı direnmek ve soru sormak büyük cesaret gerektiren bir şeydir, tarihte çığır açan bilim adamları da bu cesareti göstererek adlarını kazanmışlardır.
    41:54Evrimsel Adaptasyonun Zorlukları
    • Evrimsel adaptasyon kaçınılmaz bir süreçtir ve bir anda bazı şeyleri değiştirmek mümkün değildir.
    • İnsanlar kendi zayıflıklarını kabul edip, "ben de insanım, insan içgüdüsü ve kalabalığa uyma içgüdüsü var bende" diyerek bir adım geri atıp sorgulayabilirler.
    • Evrimsel adaptasyonla mücadele etmek zor olsa da, kısmen kendini kontrol edebilir ve daha az zarar verebilirsiniz.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor