Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan eğitim dersi formatında akıl yürütme yöntemlerini anlatan bir içeriktir.
- Video, dört ana akıl yürütme yöntemini detaylı olarak ele almaktadır: tümdengelim (dedüksiyon), tümevarım (endüksiyon), analoji ve hepten gitmeli (objektif) akıl yürütme. Her bir yöntem için formüller, özellikleri ve günlük hayattan örnekler verilmektedir. Tümdengelim genelden özele, bütünden parçaya ve tümelden tikele doğru ilerlerken, tümevarım özelden genele, parçadan bütüne ve tikelden tümele doğru ilerlemektedir.
- Videoda ayrıca tümevarımın zorunlu veya geçerli bir akıl yürütme yöntemi olmadığı vurgulanmakta ve analojinin özelden özele giden yapısı ile hepten gitmeli akıl yürütmenin objektif yaklaşımı gibi konular örneklerle açıklanmaktadır.
- Akıl Yürütme Yöntemleri
- Akıl yürütme yöntemleri dörde ayrılır ve ilk olarak tümdengelim (dedüksiyon veya dedektif akıl yürütme) ele alınacaktır.
- Tümdengelim akıl yürütme yönteminde, bir şeyin doğruluğunu başka bir veya daha fazla şeye dayanarak ileri sürerek akıl yürütülür.
- Tümdengelim genelden özele, bütünden parçaya veya tümelden tikele yönelir ve doğru öncüllerden hareket edildiğinde kesin olarak doğru sonuçlar verir.
- 02:13Tümdengelim Örnekleri
- Tümdengelim formülü: "Tüm A'lar B'dir, X bir A'dır, o halde X bir B'dir."
- Örnek: "Bütün insanlar ölümlüdür, Sokrat bir insandır, o halde Sokrat ölümlüdür."
- Tümdengelim yeni bir bilgi vermez, öncülleri açık hale getirir ve öncüllerin doğruluğundan emin olunduğunda sonuç da doğru olur.
- 05:55Tüme Varım (Endüksiyon)
- İkinci akıl yürütme yöntemi tüme varım (endüksiyon veya indüktif akıl yürütme)dir.
- Tüme varım, özelden genele, parçadan bütüne, tikelden tümele giden bir akıl yürütme yöntemidir.
- Tüme varım bizi başlangıç ilkelerine götüren bir akıl yürütme biçimidir ve tümdengelimden zıt olarak yeni ve bilinmeyen sonuçlara ulaşılabilir.
- 09:30Tüme Varım Örnekleri
- Örnek: "Dünya ve ay güneşin etrafında dönerler, dünyada mevsimler oluşur, o halde ayda da mevsimler oluşması gerekir."
- Örnek: "Tanıdığım yüz'e yakın Rus arkadaşım var ve hepsi de tembel insanlardı, o halde bütün Ruslar tembeldir."
- Tüme varım yönteminde sonucun doğruluğu kesin değildir, sonuç doğru olabilir ama zorunluluk taşımaz.
- 13:33İnduktif Akıl Yürütme ve Tüme Varım
- İnduktif akıl yürütme yönteminde, öncüllerin doğru olmasına rağmen sonucun kesin olarak doğrulanamayabilir.
- Tüme varım, özelden genele doğru akışa sahip bir akıl yürütme yöntemidir.
- Tüme varım örneği: Bir haftalık bebeğin emekleyemeyeceği güçlü bir tüme varım örneğidir, ancak kesin doğruluğu garantilenemez.
- 14:46Zayıf ve Güçlü Tüme Varım Örnekleri
- Güçlü tüme varım örneği: Torbadan 20 kez çekilen rakamın hep 3 olması durumunda, torbadaki tüm rakamların 3 olduğu düşünülür.
- Zayıf tüme varım örneği: Nimet abla büfeden piyango biletini almanın, daha önce büyük ikramiye çıkarmış olması nedeniyle daha fazla kazanma ihtimali olduğu düşüncesi.
- Başka bir zayıf tüme varım örneği: Adanalıların kavga etmeyi sevdiği için, Mehmet'in de kavga etmeyi sevdiği çıkarımı.
- 16:49Analoji (Benzetiş) Yöntemi
- Analoji, özelden özele doğru akışa sahip bir akıl yürütme yöntemidir.
- Analoji yönteminde, ortak özelliklerin sayısı ne kadar fazlaysa sonucun doğru olma ihtimali o kadar artar.
- Analoji yönteminde de sonucun doğruluğu kesin değildir.
- 19:03Analoji Akıl Yürütmesi
- Analoji, ortak özelliklerden bilinmeyene ulaşmaya çalışmak olan bir akıl yürütme yöntemidir.
- Analoji örneği olarak şarkı sözlerindeki benzetmeler (Mican'ı aslana benzetmek, kadını melekle benzetmek) ve kişilere ait ortak özelliklerden çıkarımlar yapılabilir.
- Analoji, bilinen bir olgunun niteliklerini bilinmeyene aktararak ifade etme durumudur ve benzerliklere bakarak sonuca varmaktır.
- 21:07Analoji Örnekleri
- Ormanda yiyecek ararken, pazardan alınan salataya benzeyen bir meyveyi yemek için boyutu ve kokusu kontrol edilir.
- NASA, dünyada su sayesinde var olan canlılığın, yeni keşfedilen gezegenlerde su bulunduğunda da var olabileceğini analoji ile düşünür.
- Kan dolaşımının şehir trafiğine benzetilmesi de analoji örneğidir.
- 23:33Hepten Gitmeli Akıl Yürütmesi
- Hepten gitmeli (objektif) akıl yürütme, öncül önermelerin tümünün doğru olması durumunu en iyi açıklayan önermeye ulaşmaya çalışır.
- Tümevarım ve hepten gitmeli akıl yürütme benzer yöntemlerdir, tümdengelim ise farklı bir karaktere sahiptir.
- Hepten gitmeli akıl yürütmede, öncüller ne kadar doğru olursa olsun sonucun kesin doğru olduğuna emin olunamaz.
- 24:41Hepten Gitmeli Akıl Yürütme Örnekleri
- Sabah uyandığında pencereden gelen su damlaları ve dışarıdan gelen su sesi, yağmur yağdığını düşünmek için hepten gitmeli akıl yürütmedir.
- İnsanın ayak basmadığı bir adada görülen insana benzeyen ayak izleri, orada birilerinin bulunduğunu düşünmek için hepten gitmeli akıl yürütmedir.
- Hepten gitmeli akıl yürütme günlük hayatta sıkça kullanılır ve analojiye benzer.