Buradasın

9. Sınıf Edebiyat ve Türkçe Dil Bilgisi Yazılı Hazırlık Dersi

youtube.com/watch?v=VFClCgJ5k_g

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, bir öğretmenin 9. sınıf öğrencilerine yönelik hazırladığı kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Öğretmen, 2026 Maarif Modeli kapsamında 1. dönem 1. yazılı sınavına hazırlık amacıyla ders anlatmaktadır.
Video, edebiyat ve Türkçe dil bilgisi konularını kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerikte edebi sanatlar (ritmik, fonetik, plastik), şiir analizi, söz sanatları, ses olayları (ünlü daralması, ünsüz yumuşaması, ünlü düşmesi, ünsüz benzeşmesi), deneme türünün özellikleri ve edebiyatın temel ögesi gibi konular örnek sorular üzerinden açıklanmaktadır.
Öğretmen, Yahya Kemal ve Sezai Karakoç gibi yazarların eserlerini örnek alarak konuları pekiştirmekte, görsel materyaller kullanmakta ve öğrencilere interaktif bir şekilde sorular sorarak dersi ilerletmektedir. Ayrıca edebiyatın tarih, psikoloji ve sosyoloji gibi bilimlerle ilişkisi de ele alınmaktadır.

9. Sınıf Edebiyat 1. Dönem Yazılı Soruları: 9. sınıf edebiyat 1. dönem yazılı soruları paylaşılıyor ve bu video hem konuları tekrar edecek hem de çıkabilecek soruları içerecek.
Geçen senelerde hazırlanan sorular yazılı kağıtlarında çıkmış ve öğrenciler 95'ler almış, takdir belgeleri ile ilk dönemi tamamlamışlar.
Video boyunca not alınması ve önemli noktaların yıldızlanması isteniyor.
00:59Ek Kaynaklar ve Öneriler: 2026 Maarif modeli için hazırlanmış oynatma listesi ve MAP ders kitabının satır satır çözülmesi öneriliyor.
Edebiyat cepte kodlama kartları ve 21 günde dilbilgisi kampı gibi ek kaynaklar da mevcut.
Paragraf konusunda da 21 günde paragraf kampı bulunuyor.
03:20Yazılı Soruları ve Çözümleri: İlk soruda sanat etkinliği ile ilgili olmayan görseller soruluyor; fabrika ve inşaat görselleri sanat faaliyeti ile ilgili değildir çünkü insan ihtiyaçlarına yönelik üretim faaliyetleridir.
İkinci soruda bir metin sanat ürünü olup olmadığı soruluyor; açıklayıcı ve öğretici bilgiler sanat ürünü olmaz, ancak nükteli dil ve şiir formu içinde verilen bilgiler sanat ürünüdür.
Üçüncü soruda edebiyatın malzeme bakımından hangi sanatlar grubuna dahil olduğu soruluyor; edebiyatın malzemesi sözcüklerdir ve sesi kullanan bir sanat dalıdır, bu nedenle fonetik sanat grubuna dahildir.
08:22Edebi Sanatlar: Bale ritmik sanatlar, fonetik sanatlar sesle ilgili sanatlar, plastik sanatlar ise çizim ve heykel gibi sanatlardır.
Şiirin konusu "soru ne anlatıyor?" sorusuna cevap verirken, tema ise ana düşünce olarak düşünülür.
"Uzak çok uzağız" şiirinin konusu tanıdık bir yerden uzak olmak, teması ise yalnızlıktır.
10:34Şiir Analizi: "Can kafeste durmaz, uçar" şiirinin konusu dünya hayatının geçiciliği, teması ise ölümdür.
Ada aktarması, kelimenin solda ve sağda farklı anlamlara sahip olması durumudur; sola atıldığında aklımıza gelen ilk anlamı, sağa çekildiğinde bağlamdaki anlamı yazılır.
Kinaye, bir cümlede herhangi bir kelimenin hem gerçek hem mecaz kapısından geçmesi, ancak yoğun olarak mecazı kastedilmesidir.
13:41Telmih ve Milli Manevi Değerler: Telmih, tarihi veya dini olayları anımsatmak demektir; "Diyar-ı Rum" ifadesi Anadolu'yu, "Sarı Saltuklular" ise tarihi bir olayı hatırlatır.
"Her şafak hisarlarda oklar çıkar yayından" dizelerinde "Topkapı Sarayı" kelimesi mecaz-ı mürsel ad aktarması olarak kullanılmıştır.
Milli manevi değerler arasında Anadolu'ya ve Anadolu insanına bağlılık, doğaya duyarlılık gibi değerler bulunmaktadır.
18:31Metin Karşılaştırması: Öğrencilere iki metin verilmiş ve bu metinlerin benzerlik ve farklılıklarını yazmaları isteniyor.
İkinci soruda ise metinlerin taşıdıkları estetik değer ve dil kullanımı açısından karşılaştırılması gerekiyor.
İlk metin Yahya Kemal'in İstanbul'u anlatan bir şiir, ikinci metin ise İstanbul'un ekonomik, tarihi ve sosyo-kültürel açıdan açıklaması.
20:35Metinlerin Benzerlikleri ve Farklılıkları: İki metnin teması benzer çünkü ikisi de İstanbul'u anlatıyor, ancak biri şiirsel, diğeri düzyazı şeklinde.
Birinci metinde dizeler, çağrışım ve edebi bir dil kullanılmış, ikinci metinde ise paragraflar ve gerçek anlamlı sözcükler tercih edilmiş.
Birinci metin sanatsal, ikinci metin ise bilgilendirici bir metin olarak değerlendirilebilir.
21:45Estetik Değer ve Dil Kullanımı: Sanatsal metin olduğu için birinci metinde çağrışım açıktır, mecaz ve imgelerin olduğu, günlük dilin dışında bir kullanım vardır.
İkinci metinde sözcüklerin gerçek anlamıyla kullanıldığı ve iletinin doğrudan aktarıldığı bir anlatım vardır.
22:30Bilim Dalları ile İlişki: Metinlerin hangi bilim dalları ile ilişkili olduğu sorulduğunda, içerikten çıkarılmalıdır.
Verilen metinde kişinin iç dünyası anlatılmış, bu nedenle psikoloji bilimi ile ilişkilidir.
24:16İmge Tanımı ve Örnekleri: İmge, dış dünyadan gelen uyarıların zihinde yeniden yaratılmış ya da yeniden üretilmiş görünümleridir.
İmgeler, duyu organlarına uyaran nesneler ve olaylar ortadan kalktığında alınan duyumların zihinde oluştuğu izlerdir.
Verilen şiirde "dişleri öpülen çocuk yüzleri", "güneşe açılan küçük aynalar" ve "dişlerin içinden geçilen küçük aynalar" imgelerdir.
25:57Benzetme Örnekleri: Benzetme, cümlede "gibi" edatı kullanıldığında veya kendiniz "gibi" edatını getirebildiğiniz durumlarda vardır.
Verilen şiirde "merhamet saçlarını ıslatan sessiz bir yağmurdu" dizesinde benzetme yapılmıştır.
Şiirden farklı benzetme örnekleri: "ses sessiz", "kara ifadesi", "ceylan gözüne ve kalbine", "dişler çocuk yüzlerine aynalara benzetilmiştir".
27:05Sezai Karakoç'un Köşe Şiiri Analizi: Sezai Karakoç'un köşe şiirinin teması beşeri bir aşktır ve genç sevgilisine duyduğu aşkı anlatır.
Şiirde açık iletiler (bulutlar geldi, altında durduk, insanı ağlatan yağmurlar yağdı) ve örtük iletiler (sen geldin ve benim deli köşemde durdun, güldün, rengarenk yağmurlar yağdı) bulunmaktadır.
Örtük iletiler, okuyucunun kendi çağrışımlarıyla yorumlayabileceği, doğrudan belirtilmeyen mesajlardır.
30:05Söz Sanatları ve Anlatıma Katkıları: Söz sanatları, şiirde duyguyu okuyucuya daha yoğun bir şekilde geçirmek için kullanılır.
"Hoyrattır bu akşamüstüler, daima dalga dalga hücum edip, pişmanlıklar unutuşun o tunç kapısını zorlar" dizelerinde kişileştirme (teşhis) ve somutlaştırma söz sanatları kullanılmıştır.
Bu söz sanatları metnin anlatımını zenginleştirir ve çağrışım gücünü artırır.
31:35Sözcüklerin Bağlama Uygun Anlamları: "Bağ uyuyor" ifadesinde "uyuyor" kelimesi "bir bir inanca, bir anlayışı, bir duruma veya egemen bir güce uygun davranışta bulunmak" anlamında kullanılmıştır.
"Bir gün önce istemediği yeni dille yazıyor" ifadesinde "yazıyor" kelimesi "bir bilim veya edebiyat eseri oluşturmak" anlamında kullanılmıştır.
33:13Ses Olayları: Ses olayı, kelimenin orijinali ile bağlam arasında fark olduğunda meydana gelir.
"Bak" kelimesinde ünlü daralması (e genişti, dar oldu) ve ünsüz yumuşaması (g sert, g yumuşak) ses olayları vardır.
"Değişiyor" kelimesinde de ünsüz yumuşaması (k sert, g yumuşak) ses olayı bulunmaktadır.
35:52Türkçe'de Dil Değişimi ve Ses Değişimleri: Türkçe'de ünsüz yumuşaması, sert ünsüzlerin yumuşak ünsüzlere dönüşmesiyle gerçekleşir (örneğin "istediğimiz" kelimesinde).
Ünlü daralması, geniş ünlülerin dar ünlülere dönüşmesiyle gerçekleşir (örneğin "durmamak" kelimesinde "a" geniş sesi "u" dar sesine dönüştü).
Ünsüz benzeşmesi, sert ünsüzlerin yan yana geldiği anda gerçekleşir (örneğin "durduracak tık" kelimesinde "kte" ek köke benzedi ünsüz benzeşmesi var).
37:44Dil Değişimine Karşı Yazarların Tepkisi: Yazı dilimizden Arap ve Fars dilinin kurallarına göre kurulmuş isim-sıfat takımlarının kaldırılması, Türkçede ünsüz yumuşaması ve ünlü düşmesi gibi ses değişimlerine neden olmuştur.
Yazarlar, terkiplerin kalkması durumunda Türkçe yazı yazılamaz ve dil çirkinleşir diye karşı çıkmışlardır.
Genç kalemcilere ters bakılmış, "baktı" yerine "baktım" gibi ek köke benzediği için ünsüz benzeşmesi olan kelimeler kullanılmıştır.
39:46Dil Değişiminin Gerekçesi: Yeni dile karşı koymaya kalkmalarının dil içinde büyük bir kötülük olduğu belirtilmiştir.
Yeni dil, yazarların payı olmadan kurulduğu için zevksizliklerin önüne geçilemiyor ve yazarlar küçük düşecekler.
Dil değişimi, yazarların istemesiyle değil, yüzyıldan beri bütün ulusun buyurmasıyla gerçekleşiyor.
41:30Metnin Analizi: Metnin konusu dilin değişimi, ana düşüncesi ise halk istediği zaman dilde değişim zorunludur.
Yazılış amacı, dil değişimi konusunda bilgi vermek ve öğretmektir.
Metinde öznel ifadeler (kişiden kişiye göre değişen ifadeler) ve nesnel ifadeler (değişmeyen ifadeler) bulunmaktadır.
42:07Nesnel ve Öznel İfadeler: Öznel ifadeler kişisel görüşlerdir, örneğin bir şeyin çirkin olup olmadığı kişiden kişiye değişebilir.
Nesnel ifadeler dilimizin sürekli değişmesiyle oluşur ve bu değişim nesnelliği sağlar.
42:38Deneme Türünün Özellikleri: Deneme, seçilen bir konuda yazarın kişisel görüşlerini özgürce, kesin ve kanıtlama kaygısı olmadan ele aldığı yazılardır.
Deneme yazarı kendisiyle konuşur gibi içten bir üslupla insanlığı ilgilendiren konuları farklı açılardan ele alır.
Deneme yazarı anlatımı zenginleştirmek için tanıma, karşılaştırma, kişileştirme, tanık gösterme, gözlemler ve benzetme unsurlarından yararlanır.
Deneme yazarında içtenlik vardır, okuruna terim ve kavramların ağırlığından uzak bir ciddiyetle hitap eder.
Denemelerde kişisel duygu ve düşüncelere yer verilir, "bence" veya "benim" gibi ifadeler kullanılır.
44:22Ses Olayları: Ünsüz yumuşaması, bir ünsüzün sertliği yumuşaklığa dönüşmesidir (örneğin "gitmek" kelimesindeki t sertliği yumuşaklığa dönüşür).
Ünsüz benzeşmesi veya sertleşmesi, bir ünsüzün sertliği sertliğe dönüşmesidir (örneğin "etkisi" kelimesindeki t sertliği k sertliğine dönüşür).
Ünlü daralması, bir ünlü genişliğinin darlığa dönüşmesidir (örneğin "diyeceğim" kelimesindeki i ünlü daralır).
Kaynaştırma, iki ünlünün arasındaki n harfinin kaynaştırma ünsüzü olmasıdır (örneğin "yanlarını" kelimesinde).
45:36Betimleme Paragrafı: Betimleme paragrafı, bir konuyu detaylı ve sanatsal bir şekilde anlatan paragraftır.
Betimleme paragrafında ruhsal betimlemeler ve fiziksel betimlemeler bulunabilir.
Fiziksel betimleme, bir nesnenin fiziksel özelliklerini detaylı bir şekilde anlatan paragraftır.
47:04Şiiri Düzyazıya Çevirme: Şiiri düzyazıya çevirmek için yüklemleri sona getirmek yeterlidir.
Düzyazıya çevrilen şiir, gözünüzün önünde canlandırılmış bir şekilde yazılmalıdır.
49:12Düşünceyi Geliştirme Yolları: Örnekleme, bir konuyu anlatırken örnekler vermek anlamına gelir.
Tanık gösterme, birinin sözünü tırnak içinde vermek anlamına gelir.
50:34Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi: Edebiyat, psikoloji, tarih ve sosyoloji gibi bilimlerle ilişki kurabilir.
Bir şiirde atom bombası gibi bir olayın tarihi, sosyolojik ve psikolojik etkileri anlatılabilir.
52:14Deneme Türleri ve Özellikleri: Birinci metin kişisel görüşleri anlatan, özgür bir tutum içinde ve senli benli bir üslupla yazılmış bir deneme örneğidir.
İkinci metin ise küresel ekonomi ve iş yaşamı hakkında bilimsel bir dille yazılmış, deneme türüne yatkın olmayan bir metindir.
Denemede yazar herhangi bir konuda görüşlerini kesin kurallara varmadan, kanıtlama olmadan ve okuyucuya inanmaya zorlamadan anlatır.
54:49Sözcük Anlamları: Temel anlamlı sözcükler, kelimelerin gerçek anlamlarını ifade eder (örneğin "olaylara", "insana").
Mecaz anlamlı sözcükler, kelimelerin gerçek anlamlarından farklı, benzetme veya imaj yaratma amacıyla kullanılan anlamlarıdır (örneğin "yüreğimdeki yangın", "pembe taraflar").
Yan anlamlı sözcükler, kelimelerin gerçek anlamlarından farklı, ancak benzer anlamlara sahip olan anlamlarıdır (örneğin "görüyorsun", "dolabın gözü").
Terim anlamlı sözcükler, belirli alanlarda kullanılan özel anlamlardır (örneğin "hakem", "penaltı", "köprü tedavisi").
57:09Ses Olayları: Ünlü düşmesi, bir ünlü harfinin düşmesi durumudur (örneğin "sızladığını" kelimesinde "ı" düşmesi).
Ünlü daralması, bir ünlü harfinin daralması durumudur (örneğin "ilerliyordu" kelimesinde "i" düşmesi).
Ünsüz yumuşaması, sert ünsüzlerin yumuşak ünsüzlere dönüşmesi durumudur (örneğin "kitaplığı" kelimesinde "k" ünsüzünün yumuşaması).
Kaynaştırma ünsüzü, iki ünlünün arasına eklenen ünsüz harfidir (örneğin "suyun" kelimesinde "y" kaynaştırma ünsüzü).
58:28Edebi ve Günlük Dil: Edebi dil, sanatsal ve teşbih içeren ifadelerdir (örneğin "gönülden fışkıran nağmeler", "ruhumu yıkayan sel", "en kara gönüller aya vurgundu").
Günlük dil, doğrudan ve günlük hayatta görülen her şeyi ifade eden ifadelerdir (örneğin "o gece ne kadar güzeldi mehtap", "o gece o müthiş deniz durgundu").
59:46Söz Sanatları: İstihare, benzeyen ya da kendisine benzetilenden en az birinin söylenmediği benzetme türüdür (örneğin "çiçekler damlıyor gecenin parmaklarından").
Benzetme (teşbih), bir şeyin başka bir şeye benzetilmesi durumudur (örneğin "değirmen misali döner başım").
Telmiht, edebi hikayelerdeki karakterleri hatırlatıcı ifadelerdir (örneğin "her gönül bir leyla aşkıyla yaslı").
Mecaz-ı mürsel, ad aktarması olarak da bilinen, bir kelimenin gerçek anlamından farklı bir anlamda kullanılmasıdır (örneğin "gönül" kelimesinin insan anlamında kullanılması).
1:02:40Edebiyatın Temel Ögeleri: Edebiyatın temel ögesi malzemesi dil olsa da, bir edebiyat eserinin değerini tek başına belirleyemez.
Bir eseri sadece dil açısından değerlendirmek yerine, konuyu işleniş biçimi, kurgu ve edebiyatçının özgün anlatımı ölçüt kabul edilerek birlikte değerlendirilmelidir.
Bir edebi eser hem diliyle hem üslubuyla bir bütündür ve ikisi de birbirinden asla ayrılamaz.
1:03:43Edebiyatın Yazılma Amacı: Edebiyat, milli kimliğin, toplumsal birlikteliğin oluşmasında ve dilin gelecek kuşaklara taşınmasında önemli rol üstlenen bir bilim ve sanat dalıdır.
Edebiyat, insanı, yaşamı ve doğayı açıklamaya çalışan, estetik zevk vererek okuru çeşitli yönlerden eğiten bir sanat dalıdır.
Yazılma amacı, edebiyatın sadece süslü bir ibare olmaktan öte insanları bilgilendiren bir sanat dolu olduğunu vurgulamaktır.
1:04:33Edebiyatın Yardımcı Düşünceleri: Edebiyat, doğduğumuz andan itibaren kendimizi içinde bulunduğumuz kalıpları kırma ve gerçek hayat ögelerinin sınırlarını aşma arayışından doğmuştur.
Edebiyat, gerçek ile hayal arasındaki engelleri aşarak başkalarına benzemeden insanın ve hayatın özünü keşfedebilme imkanı sağlar.
Her türlü edebiyat türü duygudaşlık oluşturabilme ve muhatap olduğumuz insanların acılarını derinden hissedebilme yeteneği kazandırır.
1:05:47Çevre Kirliliği Hakkında Paragraf: İnsanlık olarak gelecekte bizi bekleyen birçok problemin temelinde çevre kirliliği olacaktır.
Toplum olarak birlikte hareket ederek kirlenen dünyamızı daha hızlı bir şekilde kötü gelecekten kurtarabiliriz.
Çöpleri toplamak, kendi çevremizi temiz tutmak ve geri dönüşüm kutularına atmak hem doğaya zarar vermememizi hem de ülke ekonomisine katkıda bulunmamızı sağlar.
1:07:06Dersin Sonu ve Günün Sorusu: Bir saatlik ders sonunda birinci yazılıya hazırlandıkları belirtilmiştir.
Günün sorusu olarak "birbir" kelimesinde ve "onun elleri ufacıktı" cümlesindeki "ufacık" kelimesinde hangi ses olayının olduğu sorulmuştur.

9. Sınıf Edebiyat ve Türkçe Dil Bilgisi Yazılı Hazırlık Dersi

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir