Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Deniz Hoca tarafından sunulan 9. sınıf edebiyat dersinin bir bölümüdür. Öğretmen, şiir ünitesinin son konusu olan edebi sanatları (söz sanatlarını) detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Videoda edebi sanatların tanımı yapılarak, teşbih, mecaz-ı mürsel, teşhis, intak, tenasüp, tezat, termi, hüsnü talil, tecavü arif, kinaye, taiz, irsali mesele ve mübalağa gibi sanatlar örneklerle açıklanmaktadır. Her sanat için günlük hayattan ve şiirlerden örnekler verilerek konu anlaşılır hale getirilmektedir.
- Öğretmen, bu konuyu 10-12. sınıf edebiyat derslerinde de karşılaşılacak olan bir konu olarak sunmakta ve daha önce şarkılardaki söz sanatları konusunda shorts serisi hazırladığını belirtmektedir.
- 00:49Edebi Sanatlar Tanımı
- Edebi sanatlar, anlatımda etkiyi arttırmak, anlatımı zenginleştirmek, güçlendirmek ve renklendirmek için dilin anlam ve sembolik gücünü kullanma özellikleridir.
- Edebi sanatlar kullanılarak eserin daha güzelleştiği ve sözün daha etkili olduğu kabul görmektedir.
- Sanatçılar ve şairler, edebi sanatları kullanarak anlatımlarını güçlendirmeye çalışırlar.
- 01:30Teşbih Sanatı
- Teşbih (benzetme) sanatı, aralarında benzerlik ilgisi kurulan varlık ya da kavramlardan nitelikçi zayıf olanın güçlü olarak benzeterek anlatılmasına denir.
- Benzetme sanatının dört tane ögesi vardır: benzeyen (zayıf olan), kendisine benzetilen (güçlü olan), benzetme yönü ve benzetme edatı.
- "Arı gibi çalışıyor" örneğinde, çocuk benzeyendir, arı ise kendisine benzetilen, çalışkanlık yönüyle benzetilmiş ve "gibi" benzetme edatıdır.
- 03:45Teşbih Sanatının Alt Dalları
- Teşbih sanatının kendi içerisinde alt başlıkları vardır ve bunlardan biri teşbihbelidir.
- Teşbihbeli, benzetme öğelerine sadece kendisine benzetilen ve benzeyen ile yapılan teşbihdir.
- "Tilki çocuk bizi yine kandırmayı başardı" örneğinde, çocuk benzeyen, tilki kendisine benzetilen, kurnazlık yönüyle benzetilmiş ve benzetme edatı kullanılmamıştır.
- 04:50İstihare
- İstihare, benzetmenin asıl unsurları olan benzeyen ya da kendisine benzetilenin sadece birinin kullanılmasıdır.
- Açık istihare, sadece kendisine benzetilen ögesi kullanıldığında yapılır (örneğin "Aslanlarımız düşmanı denize döktüler").
- Kapalı istihare, sadece benzeyenin kullanıldığı benzetmelerdir (örneğin "Oyuncular sahada adeta kükredi").
- 07:02Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması)
- Mecaz-ı mürsel, benzetme amacı güdülmeden bir sözün başka bir sözün yerine kullanılmasıdır.
- Günlük hayatta bolca kullanılan ad aktarması örneği: "Uçak İzmir'e inmek üzereydi" ifadesinde kastedilen aslında Adnan Menderes Havalimanı'dır.
- Diğer örnekler: "Sobayı yakmak" (kömürü yakmak), "Necip Fazıl okumak" (Necip Fazıl'ın şiirlerini okumak), "Sınıfı konuşmak" (sınıftaki öğrencileri konuşmak).
- 08:48Teşhis (Kişileştirme) ve Intak (Konuşturmaz)
- Teşhis sanatı, insan dışındaki varlık veya kavramların insani özellikler almasıdır (örneğin: "Toprak sevinmiş").
- Intak sanatı, insan dışındaki varlıkların, hayvanların kavramlarını konuşturmasına denir (örneğin: "Dal bir gün dedi ki: Tomurcuğuna tenimde bir yara işler gibisin").
- İntak sanatı varsa aynı zamanda teşhis sanatı da vardır çünkü o varlık insana benzetilmiştir.
- 10:08Tenasüp (Uygunluk) ve Tezat (Karşıtlık)
- Tenasüp sanatı, anlamca birbiriyle ilgili kelimelerin bir arada kullanılmasıdır (örneğin: okul, öğretmen, sınıf, öğrenci).
- Tezat sanatı, birine karşıt duygu, düşünce, hayal ve durumları ifade eden kavramların bir arada kullanılmasıdır (örneğin: "Neden böyle düşman görünürsünüz? Yıllar yılı dost bildiğim aynalar").
- 11:30Termi (Hatırlatma) ve Hüsnü Talil (Güzel Nedene Bağlama)
- Termi sanatı, herkes tarafından bilinen bir olaya ya da kişi gönderme yaparak o olayı ya da kişiyi hatırlatma sanatıdır (örneğin: Şirin ve Ferhat hikayesi).
- Hüsnü talil sanatı, bir olayı gerçek nedenin dışında başka bir nedene (genellikle daha güzel bir nedene) bağlama sanatıdır (örneğin: "Haziranda kiraz dalı çocuklar uzansın diye yere doğru eğilir").
- 13:17Tecavüz Arif ve Kinaye
- Tecavüz arif, bilip de bilmemezlikten gelme sanatıdır (örneğin: "Şakaklarıma kar mı yağdı? Ne var benim mi Allah'ım bu çizgili yüz?").
- Kinaye, bir sözün hem gerçek anlamı hem de mecaz anlamı olacak şekilde kullanılmasına denir (örneğin: "İşleyen demir pas tutmaz" ifadesinde hem gerçek anlamda hem de mecaz anlamda kullanılabilir).
- 15:43Tarih (İğneleme) ve İrsali Mesel
- Tarih (iğneleme) sanatı, laf söyleme sanatıdır (örneğin: "Ne kadar kültürlü olduğu yazılarından belli" ifadesinde ters anlama getirilmiştir).
- İrsali mesel sanatı, bir şiirde ya da cümlede atasözü, özdeyiş veya deyimin kullanılmasıdır (örneğin: "Balık baştan kokar" deyimi).
- 17:01Mübalağa Sanatı
- Mübalağa, sözün gücünü ve etkisini arttırmak için bir durum, olay ya da varlığın olduğundan büyük ya da küçük, çok ya da az gösterilerek anlatılması sanatıdır.
- "Manda yuva yapmış söğüt dalına, yavrusunu sinek kapmış ya" şarkısında inanılmaz bir abartma sanatı kullanılmıştır.
- Söğüt en ince dallı ağaçlardan biri olduğu için manda orada yuva yapamaz ve sinek yavrusunu kapamaz, bu bir mübalağa örneğidir.
- 17:48Dersin Kapanışı
- Edebi sanatlar konusu uzun ve karmakarışık olmasına rağmen, bu video ve örnekler sayesinde söz sanatları ile ilgili problem kalmamalıdır.
- Videonun açıklamalar kısmında daha önce yapılan "şarkılardaki söz sanatları" serisi de paylaşılacaktır.
- İzleyicilerden videoyu beğenmeleri, kanala abone olmaları ve düşüncelerini yorum olarak paylaşmaları istenmektedir.