• Buradasın

    15 Yaygın Bilişsel Önyargı ve Karar Verme Sürecindeki Etkileri

    youtube.com/watch?v=b2uJX6sk3XQ

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir konuşmacının bilişsel önyargılar hakkında bilgi verdiği eğitici bir içeriktir. Konuşmacı, günlük hayatta sık sık karşılaştığımız ve hatalı kararlar vermemize neden olan önyargıları anlatmaktadır.
    • Video, toplam 15 yaygın bilişsel önyargıyı ele almaktadır. İlk bölümde belirginlik önyargısı, batık maliyet yanılgısı, sosyal kanıt önyargısı, otorite önyargısı, düşüş inancı ve plasebo etkisi gibi önyargılar anlatılırken, ikinci bölümde çapa atma etkisi, kontrol yanılgısı, grup içi kayırmacılık, projeksiyon önyargısı, çoğunluk etkisi, zaman algısı, duygulara teslim olma anı, kendine hizmet eden önyargı ve doğrulama yanlılığı gibi önyargılar açıklanmaktadır.
    • Her bir önyargı için günlük hayattan örnekler verilerek, bu önyargıların nasıl işlediğini ve hayatımızı nasıl etkilediğini göstermektedir. Video, bu önyargıları fark etmeyi ve hatalı kararları engellemeye yardımcı olmayı amaçlamakta, bilinçli karar verme ve kişisel gelişim için farkındalıkın önemini vurgulamaktadır.
    Bilişsel Önyargılar ve Önemi
    • Günlük hayatta sık sık yanlış kararlar verebiliriz ve bunların etkisi uzun süreli olabilir.
    • Zihnimiz otomatik pilotta önyargılarla hareket eder ve bazen yanlış çıkarımlar yapmamıza sebep olabilir.
    • Bu videoda onbeş yaygın bilişsel önyargıdan bahsedilecek ve önyargısız davranmak daima mümkün.
    00:39Belirginlik Önyargısı
    • Belirginlik önyargısı, nadir olmasına rağmen daha belirgin olan olayların daha korkutucu ve dikkat çekici görülmesidir.
    • İnsanlar genellikle yaşanmış veya şahit olunmuş tek olumsuz deneyime odaklanıp yüzlerce olumlu deneyimi görmezden gelebilir.
    • Bu durum kaygı bozukluklarının bir sonucu olabilir ve yaşamı ciddi anlamda sınırlayabilir.
    02:05Batık Maliyet Yanılgısı
    • Batık maliyet yanılgısı, bir işe veya olaya harcadığımız zaman, emek, sevgi veya para sebebiyle o yatırımı ne kadar mantıksız gelse de sürdürmeye devam etmemiz durumudur.
    • Bu nedenle batacağı gün gibi ortada olan işleri devam ettirebilir ve sonunu göremediğimiz ilişkilerle kendimizi tüketebiliriz.
    • "Böyle gelmiş böyle gider" düşüncesi, en büyük sorunları çözmek yerine eylemsizlik içerisinde hatalı bir kabullenme ile ele almaya sebep olabilir.
    03:08Sosyal Kanıt Önyargısı
    • Sosyal kanıt önyargısı, başkalarının yoğun biçimde yaptığı bir şeyi doğru ve iyi olarak değerlendirme eğilimidir.
    • Alışveriş sitelerinde, fiziksel olarak göremediğimiz ürünlerin değerlendirmelerini, yıldızlarını ve puanlarını dikkate alırız.
    • Bu önyargı daha çok tecrübemizin olmadığı, emin olamadığımız durumlarda kullanmak daha yararlı olacaktır.
    04:24Otorite Önyargısı
    • Otorite önyargısı, insanların bir otorite figürüne güvenme eğilimidir.
    • Dolandırıcılar genellikle başsavcı, başkomiser, vali gibi unvanlarla konuşarak kişileri manipüle ederler.
    • Televizyona çıkan doktorlar ve uzmanlar da insanların fikirlerini değiştirebilir, ancak bu manipülasyon amaçlı olabilir.
    05:06Düşüş İnancı
    • Düşüş inancı, geçmişi son derece olumlu bir biçimde görme ve bugünü ve geleceği aşırı olumsuz bir biçimde değerlendirme eğilimidir.
    • Bu durum her şeyin eskisinden daha kötü olduğuna inanmamıza neden olur.
    • Eski olan hemen her şeyin şimdi bize iyi gibi geliyor olması bir yanılgıdan ibaret olabilir, ancak bu geleceği inşa etmek adına bugün atacağımız adımları engellememeli.
    05:51Plasebo Etkisi
    • Plasebo etkisi, bir şeyin üzerimizde herhangi bir etkisi olduğunu düşünmemizin gerçekten de etki göstermesine sebep olma durumudur.
    • Araştırmalarda içi boş hapların insanlara verildiğinde çoğunlukla gerçek ilaçlarla aynı etkileri yaptığının görülmesidir.
    • Depresyon ve kaygı bozukluklarında da plasebonun etkili olduğu araştırmalarla ortaya konmuş, ancak tutum ve davranışları değiştirmeden bu sorunların ortadan kalkmayacağı bir gerçektir.
    06:46Öğretmen Deneyimi
    • Bir okulda sene başında öğretmenlere "süper bir sınıf" oluşturdukları söylenerek, rastgele seçilmiş öğrencilerin bulunduğu A sınıfına daha olumlu yaklaşmaları sağlanmıştır.
    • Ders yılının sonunda A sınıfının diğerlerinden çok daha yüksek başarı elde ettiği görülmüştür.
    • Sebebi sadece öğretmenlerin o sınıfa girdiğinde öğrencileri diğer sınıflardan daha çalışkan, daha başarılı ve daha zeki görmeleri, dersleri daha özenli anlatmaları ve notları verirken daha iyimser davranmalarıdır.
    07:36Çapa Atma Etkisi
    • Çapa atma etkisi, genellikle karşılaştığımız ilk veriye güvenerek hareket etmemizi sağlar.
    • Gerçek ya da sanal mağazalar önce bin indirim yapıp sonra sözde indirim yaparak gerçekte istedikleri fiyata satış yapabilirler.
    • İlk izlenim önemli olduğu için insanlar ilk başta gerçek yüzünü göstermeyebilir, ancak bu bizi herkese karşı şüpheci olmamızı gerektirmez.
    08:40Kontrol Yanılgısı
    • İnsanlar düşünce ve duygularını tamamen kontrol edebileceklerine inanırlar, ancak sadece tutum ve davranışlarını kontrol edebilirler.
    • Çevremizdeki olaylar ve insanlar üzerinde sahip olduğumuz kontrol genellikle sandığımızdan daha azdır.
    • Bir şey yapmak istediğimizde önce kontrolün ne kadarının doğrudan bizim elimizde olduğunu belirlememiz gerekir.
    09:16Grup İçi Kayırmacılık ve Projeksiyon Önyargısı
    • İnsanlar algılayabildikleri arasından en iyisini seçerler ve kendilerine benzer insanlarla bir arada olmaktan hoşlanırlar.
    • İnsanları tek bir özelliğine göre iyi ya da kötü olarak değerlendirmeden önce iyi analiz etmek gerekir.
    • Projeksiyon önyargısı, insanların şu an oldukları kişi ya da içinde bulundukları durumun gelecekte de mutlak surette böyle olacakmış gibi hareket etmeye eğilimindedir.
    10:50Çoğunluk Etkisi ve Zaman Algısı
    • Çoğunluk etkisi (sürü psikolojisi), az ya da çok hepimizi etkiler ve zihin çevresinden gördükleriyle şekillenir.
    • Zaman her yerde aynı geçmez, algılama şeklimiz ortama ve şartlara göre değişir.
    • Duygulara teslim olma anında aldığımız kararlar doğru olmayabilir; pozitif duygulanım içerisinde faydaları daha fazla, riskleri daha az görme eğilimindeyiz.
    13:03Kendine Hizmet Eden Önyargı ve Doğrulama Yanılgısı
    • Kendine hizmet eden önyargıya göre başarısızlıklarımız duruma ve dış faktörlere bağlıdır, başarılarımız ise bizim sorumluluğumuzdur.
    • Doğrulama yanlılığı, kişinin kendi inançlarını, düşüncelerini ve varsayımlarını destekleyen bilgileri kayırması ve çelişen bilgileri ihmal etmesidir.
    • Sınırlayıcı düşünceler ve inançlar asla değişmez, bu nedenle bizi sınırlayan şeyleri aşıp anlamlı bir yaşamı kendimiz için inşa etme konusunda kararlı olmalıyız.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor