YerKabuğu

Orojenez ve epirojenez arasındaki temel farklar şunlardır: Orojenez: Yer kabuğunda büyük dağ zincirlerinin oluşumunu ifade eder. Epirojenez: Yer kabuğunun geniş alanlarının yavaş ve genellikle dikey yönde hareket etmesi, yükselmesi veya alçalması sürecidir. Özetle: - Orojenez: Dağ oluşumu - Epirojenez: Kıta oluşumu

Magma, yer kabuğunun derinliklerinde bulunan, yüksek sıcaklık altında erimiş kayaçlar, mineraller ve gazlardan oluşan bir karışımdır. Magma oluşumu: Sıcaklık ve basınç artışı. Minerallerin ve gazların serbest kalması. Yükselme süreci. Magma, yüzeye çıkmadan önce yer kabuğunda birikir ve volkanik patlamalar ile yüzeye çıkarak lav halini alır.

İç kuvvetler, kaynağını yerin iç taraflarından alan ve yer şekillerinin oluşumunda etkili olan kuvvetlerdir. Başlıca iç kuvvetler: Orojenez (dağ oluşumu). Epirojenez (kıta oluşumu). Volkanizma. Depremler (seizma).

Epirojenez, yer kabuğunun geniş bir alanda yükselmesi veya alçalması olayına verilen addır. Epirojenez, yer kabuğunun ağırlığının değişmesi sonucu izostatik dengenin bozulmasıyla meydana gelir. Bu dengenin bozulmasına neden olan bazı faktörler şunlardır: denizlerde birikme; karalarda aşınma; buzullaşma; buzulların erimesi.

Tektonizma, yer kabuğundaki yapı unsurlarının çökme dönemlerindeki yapısal hareketleri anlamına gelir. Tektonik olayların bazı türleri: Genişlemeli tektonik. İtme (büzülme) tektoniği. Grev-kayma tektoniği. Plaka tektoniği. Tektonik olayların ana sorumlusu, litosferi oluşturan geniş ve katı levha parçalarının, astenosferdeki konveksiyon hücrelerinin oluşturduğu iç dolaşıma bağlı olarak hareket etmesidir.

Yer kabuğu, üç ana kayaç türünden oluşur: 1. Magmatik (Püskürük) Kayaçlar: Yerin derinliklerindeki mağmanın soğuyarak katılaşmasıyla oluşur. 2. Tortul (Sediment) Kayaçlar: Mağmatik kayaçların dış etkenler (akarsu, rüzgar, buzul) tarafından aşındırılıp birikmesiyle oluşur. 3. Başkalaşım (Metamorfik) Kayaçlar: Diğer kayaçların ısı ve basınç etkisiyle değişime uğramasıyla oluşur. Bu ana türlerin yanı sıra, her bir türün alt dalları da bulunmaktadır.

Litosferi oluşturan üç ana madde şunlardır: 1. Kabuk. Karasal kabuk. Okyanusal kabuk. 2. Üst manto. 3. Astenosfer.

Epirojenik hareketler, yer kabuğunda meydana gelen bazı kuvvetler tarafından oluşturulur: İklim değişiklikleri. Buzullaşma ve buzulların erimesi. Dağ oluşumları. Volkanik faaliyetler. Dış kuvvetlerin aşındırdığı malzemelerin çukur alanlarda birikmesi. Fazla miktarda aşınan kıtaların kütle kaybetmesi. Bu kuvvetler, yer kabuğunun dengesini bozarak tabakaların alçalıp yükselmesine neden olur.

Epirojenik hareketler, yer kabuğunun geniş alanlarında meydana gelen yükselme ve alçalma hareketleridir. Bu hareketler sonucunda: Kıtalar oluşur; kubbeleşerek yükselen kısımlar kıtaları meydana getirir. Okyanus çanakları oluşur; kubbeleşmeyen ve çukurda kalan kesimler okyanus çanaklarını oluşturur. Epirojenik hareketler ayrıca kıyı çizgisinde değişikliklere neden olur.

Kıtaların yükselmesinin bazı nedenleri: Buzulların erimesi. İklim değişiklikleri. Tektonik hareketler. Volkanik aktiviteler. Sedimantasyon. Ayrıca, 2024 yılında yapılan bir araştırma, Antarktika kıtasının kütle kaybı nedeniyle yükseldiğini ve bu durumun deniz seviyelerini artırabileceğini ortaya koymuştur.

Yer kabuğunu oluşturan parçalar şunlardır: Granitik yer kabuğu (sial). Bazaltik yer kabuğu (sima). Yer kabuğunun kalınlığı, bulunduğu bölgeye göre farklılık gösterir.

Kadmiyum, yer kabuğunda ortalama olarak milyonda 0,1 ile 0,5 parça (ppm) arasında bulunur. En çok bulunduğu yerler: Çinko cevherleri. Bazı kurşun cevherleri. Çin, Güney Kore, Kanada, Japonya ve Kazakistan, kadmiyum üretiminde öne çıkan ülkelerdir.

Nife, yer kürenin merkezi kısmında yer alan ve manto ile çevrili olan jeosferdir. Çekirdek, eski literatürde nife terimiyle açıklanan kısma karşılık gelir. Çekirdek, iki kısımdan oluşur: Dış çekirdek. İç çekirdek.

Evet, üzerinde yaşadığımız katman taş küredir. Taş küre, aynı zamanda litosfer veya yer kabuğu olarak da adlandırılır.

Yer kabuğu kayaçlardan oluşur, ancak topraktan oluşmaz. Yer kabuğu, kimyasal bileşimi ve yoğunluğu farklı iki kısımdan meydana gelir: Granitik yer kabuğu. Bazaltik yer kabuğu. Yer kabuğunun üzeri toprakla örtülmüştür.

Yerin iç yapısı, farklı katmanların derinlikleri toplamı olarak değerlendirildiğinde, yaklaşık 6.371 km kalınlığındadır. Yer kabuğu: 7-70 km. Manto: 2.890 km. Çekirdek: 3.400 km (dış çekirdek 2.890-5.150 km, iç çekirdek 5.150-6.371 km).

Tektonizma, yer kabuğundaki yapı unsurlarının çökme dönemlerindeki yapısal hareketlerini ifade eder. Orojenez, tektonizmanın bir sonucu olarak ortaya çıkar. Bazı orojenez türleri: Kıvrılma ile: Esnek tabakalar kıvrılarak yükselir ve sıradağlar oluşur. Kırılma ile: Sert tabakalar kırılarak sıradağlar ve çöküntü ovaları (graben) meydana gelir. Orojenez, genellikle orojenik kuşaklar olarak bilinen uzun kavisli yapılar oluşturur.

Manto ve yer kabuğu arasında astenosfer (üst manto) bulunur. Astenosfer, litosferin altından 700 km derinliğe kadar uzanan bir kuşaktır.

Yer kabuğunu oluşturan canlı ve cansız varlıklara madde denir. Cansız varlıklar, doğada kendi başlarına hareket edemeyen, büyümeyen ve çoğalmayan varlıklardır. Canlı varlıklar ise doğada kendi başlarına hareket edebilen, büyüyen, beslenen ve çoğalabilen varlıklardır.

Yer kabuğunun en büyük bileşeni, silikat mineralleridir. Yer kabuğunda en yaygın mineraller silikatlardır. Silikat minerallerin en yaygın olanları şunlardır: kuvars; feldispat; mika (muskovit ve biyotit); olivin. Ayrıca, yer kabuğunun en kalın olduğu kısım kara parçalarının olduğu kısımdır.