Mustafa Kemal Atatürk, Sivas Kongresi'nde (4-11 Eylül 1919) yaptığı konuşmada, millî bağımsızlık ve kurtuluş vurgusunda bulunmuştur: > "Efendiler, milletimizin sizin gibi aydınları, millî onur ve haysiyet sahipleri, manzaranın üzücü karanlığından dolayı ümitsizliğe kapılmadı. Çünkü onlar kuvvetli bir iman ile inanmışlardır ki, bir yalancı perdenin arkasından vatan ve milletimiz aleyhinde verilen hükümler, ortaya sürülen kanaatler muhakkak iflasa mahkûmdur". Ayrıca, manda ve himaye fikrine karşı çıkarak, "Ya İstiklal, ya ölüm" parolasını dile getirmiştir: > "Arkadaşlar, gençliğe bakın! Türk milli bünyesindeki asil kanın ifadesine dikkat edin! Evlat, müsterih ol. Gençlikle iftihar ediyorum ve gençliğe güveniyorum. Biz azınlıkta kalsak dahi mandayı kabul etmeyeceğiz. Parolamız tektir ve değişmez: 'Ya İstiklal, ya ölüm'". Kongrede, vatanın bölünmez bütünlüğü, millî egemenliğin sağlanması ve Hıristiyan azınlıklara ayrıcalık tanınmaması gibi kararlar da alınmıştır.