ParaPolitikası

Monetarist aktarım mekanizması, para politikasının reel ekonomi üzerindeki etkilerini varlık fiyatları kanalı aracılığıyla açıklayan bir aktarım kanalıdır. Bu mekanizmaya göre, para arzındaki değişiklikler: 1. Portföy kompozisyonunu değiştirerek finansal varlıkların nisbî fiyatlarında dalgalanmalara yol açar. 2. Bu fiyat değişimleri, ekonomik birimlerin tüketim ve yatırım harcamalarını etkiler. 3. Sonuç olarak, toplam talep ve fiyatlar genel düzeyi üzerinde değişiklikler meydana gelir.

Avrupa Birliği (AB) para politikasının finansal piyasalar üzerindeki etkileri şu şekilde özetlenebilir: Fiyat istikrarı ve faiz oranları: AB'de uygulanan para politikası, üye ülkelerdeki faiz oranlarını etkiler. Döviz kurları: Tek para birimi olan euro, kur riskini ortadan kaldırarak özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler için daha istikrarlı bir ticaret ve yatırım ortamı sağlar. Yatırım ve ekonomik büyüme: Para politikası, ekonomik büyümeyi ve yaşam standartlarını etkileyebilir. Finansal piyasaların öngörülebilirliği: Para politikasındaki değişiklikler daha öngörülebilir hale geldikçe, finansal piyasalar bu değişikliklere önceden tepki vermeye başlar. AB'nin ekonomik yönetişim yapısında yapılan değişiklikler, mali denetimin sıkılaştırılması ve ekonomi politikası alanında daha etkin bir koordinasyon sağlanması gibi yenilikler, finansal piyasaların istikrarını ve güvenini artırmayı hedeflemektedir.

Milton Friedman'ın haklı olduğu düşünülen bazı temel argümanları şunlardır: 1. Serbest Piyasa Ekonomisi: Friedman, hükümetin ekonomik müdahalesini minimize ederek serbest piyasa ekonomisinin savunuculuğunu yaptı. 2. Para Politikası: Friedman, para arzının istikrarlı ve kontrollü bir şekilde artırılmasının en iyi politika olduğunu savundu. 3. Tüketim Teorisi: "A Theory of the Consumption Function" adlı eserinde, tüketici harcamalarının kalıcı gelirlere dayandığını ve bu teorinin ekonomik analizin temelini oluşturduğunu savundu. 4. Stagflasyon Tahmini: 1967'de stagflasyonu (yüksek enflasyon ve yüksek işsizlik) doğru bir şekilde tahmin etmesi, ekonomik teorilere meydan okudu ve geniş çapta kabul gördü. Bu görüşler, Friedman'ın ekonomik politikalarının ve teorilerinin günümüzde hala etkili olmasına ve tartışılmasına yol açmıştır.

Fed toplantı tutanaklarında aşağıdaki konular yer alır: 1. FED Faiz Oranı Kararları: FED'in faiz oranı ile ilgili ileriye dönük projeksiyonları. 2. Enflasyondaki Görünüm: Düşük veya yüksek enflasyon oranlarının riskleri ve uygulanacak para politikası. 3. Ekonomik Görünüm: İstihdam, konut ve imalat sektörüne yönelik ekonomik tahminler. 4. Üye Görüşleri: FED toplantısında alınan kararların oybirliğiyle mi, yoksa oy çokluğuyla mı alındığı, hangi üyenin ne yönde fikir beyan ettiği. 5. Gelecek Dönem Tahminleri: Gelecekteki ekonomik gelişmelere dair öngörüler.

Merkez Bankası para basınca şu olaylar gerçekleşir: 1. Para Arzı Artar: Dolaşımdaki para miktarı artar, bu da para arzının yükselmesi anlamına gelir. 2. Faiz Oranları Düşer: Para arzının artması, faiz oranlarının düşmesine yol açar. 3. Tüketici Harcamaları Artar: Düşük faiz oranları ve artan para arzı, tüketici harcamalarını teşvik eder. 4. Enflasyon Riski Yükselir: Para arzının aşırı artması, enflasyona neden olabilir. Ancak, Merkez Bankası para basarken bir karşılık göstermek zorundadır; bu karşılık genellikle altın, tahvil, hisse senedi veya dolar gibi yatırımlardan oluşur.

LM eğrisi ve para arz eğrisi şu şekilde çizilir: 1. LM Eğrisi: Para piyasasındaki denge bileşimlerini gösteren LM eğrisi, para arzı ile para talebinin eşit olduğu faiz oranı ve milli gelir düzeylerini ifade eder. - Çizim: Dikey eksene faiz oranı, yatay eksene ise milli gelir yerleştirilir. 2. Para Arz Eğrisi: Merkez Bankası tarafından piyasaya sürülen para miktarını gösteren reel para arz eğrisi, piyasa faiz oranından bağımsızdır ve dik bir doğru olarak çizilir.

Enflasyon beklentisi önemlidir çünkü: 1. Ekonomik karar alma süreçlerini etkiler: Tüketici harcamalarından ücret müzakerelerine ve para politikasına kadar her şeyi etkiler. 2. Yatırım kararlarını yönlendirir: Uzun vadeli beklentiler, ekonomik planlama ve yatırım stratejileri için hayati öneme sahiptir. 3. Fiyat istikrarını sağlar: Merkez bankaları, faiz oranı kararlarını ve para politikası stratejilerini belirlerken enflasyon beklentilerini dikkate alır. 4. Toplumsal maliyetleri azaltır: Enflasyon beklentilerinin doğru yönetilmesi, ekonomik belirsizliği ve toplumsal huzursuzluğu önleyebilir.

QE (Quantitative Easing), merkez bankalarının ekonomik aktiviteyi canlandırmak için kullandığı bir para politikası aracıdır. QE henceresi ifadesi, doğrudan bir anlam taşımaz ancak "Kehf Suresi" ile ilgili olabilir. Bu sure, Kur'an-ı Kerim'in 18. suresidir ve inançları uğruna bir mağaraya sığınan gençlerin mucizevî hâllerini, Hz. Mûsâ ile Zülkarneyn konularını içerir.

Nokta politikası iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Güvenlik Hizmetleri Bağlamında: Nokta, güvenlik hizmeti alan kişiyi korumak veya tesisin hassas bölgelerinde suçu engellemek amacıyla her türlü güvenlik tedbirlerinin alındığı yeri ifade eder. 2. Ekonomi Bağlamında: Ortadoks para politikası, merkez bankalarının enflasyonu kontrol etmesini, ekonomik istikrarı sağlamayı ve para biriminin değerini korumayı amaçlayan geleneksel ekonomik politikaları kapsar.

2025 yılı Merkez Bankası Mart toplantısı 6 Mart tarihinde gerçekleştirilecektir.

FOMC tutanaklarının faiz artırımı sinyali vermesi durumunda aşağıdaki etkiler görülebilir: 1. Dolar Değeri: ABD dolarının diğer para birimleri karşısında değeri artar, çünkü yüksek faiz oranı dolar cinsinden yatırım yapmayı cazip hale getirir. 2. Altın Fiyatı: Altın fiyatları düşer, çünkü yüksek faiz oranı altına olan talebi azaltır. 3. Borsa: Borsa, genellikle faiz kararına hassas şekilde tepki verir ve şirketlerin borçlanma maliyeti arttığı için karlılıkları azalabilir. 4. Ekonomik Büyüme: Enflasyonla mücadele amacıyla yapılan faiz artırımları, ekonomiyi soğutmaya ve ekonomik büyümeyi yavaşlatmaya çalışır. 5. Yabancı Sermaye: Yüksek getiri arayan yabancı sermaye, gelişmekte olan ülkelerden çıkabilir.

Senyoraj oranı, para arzının toplam milli gelire olan oranını ifade eder ve şu şekilde hesaplanır: Senyoraj Oranı = Para Arzı / Milli Gelir. Bu formülde, para arzı miktarı milli gelire bölünür ve sonuç yüzde şeklinde ifade edilir.

Altın sabit kur sistemi, bir ülkenin para biriminin veya kağıt parasının doğrudan altına bağlı bir değere sahip olduğu parasal bir sistemdir. Bu sistemde: Ülkeler kağıt parayı sabit bir altına dönüştürmeyi kabul ederler. Altın için sabit bir fiyat belirlenir ve bu fiyattan altın alınır, satılır. Para biriminin değeri, bu sabit fiyat üzerinden belirlenir. Altın standartı olarak bilinen bu sistem, 1870'lerden 1920'lerin başına, 1920'lerin sonlarından 1932'ye ve 1944'ten 1971'e kadar uluslararası para sisteminin temelini oluşturmuştur.

Fazla para basılması, enflasyonu artırarak ekonomik yapıyı zarar vereceği için yasaktır. Bunun nedenleri: - Malların fiyatının artması: Para arzı iki katına çıktığında, mal miktarı aynı kalmış olsa bile, insanların daha fazla parası olacağı için kitaplara olan talep artar ve şirketler fiyatları yukarı çeker. - Ekonomik büyümenin yavaşlaması: Fazla para basmak, ekonomik çıktıyı iyileştirmez, sadece kısa vadede bir çözüm gibi görünür. - Uluslararası piyasalarda değer kaybı: Paranın uluslararası dolaşıma girebilmesi için bir karşılık gösterilmesi gerekir ve bu karşılık, devletin hazinesinde bulunan altın rezervi ile doğru orantılı olmak zorundadır.

Dolar kuru ıslahı, genellikle ekonomik dönüşüm süreçlerinin bir parçası olarak yapılır ve bu süreçler gelişmekte olan ülkelerde daha sık görülür. 2024-2027 dönemi için Türkiye'de belirlenen dolar kuru hedefleri, Orta Vadeli Program (OVP) kapsamında açıklanmıştır.

Merkez Bankası'nın özel olmamasının nedeni, bağımsız bir ekonomik kurum olarak devletten ayrı ve bağımsız bir yapıya sahip olmasıdır. Ayrıca, Merkez Bankası'nın anonim şirket olarak kurulmuş olması ve özel sermayenin de katıldığı bir tüzel kişiliğe sahip olması da özel olmamasının diğer bir göstergesidir.

Merkez Bankası'nın Mart 2025 ayındaki faiz kararı 6 Mart 2025 tarihinde açıklandı ve politika faizi 250 baz puan indirilerek %42,5 seviyesine çekildi.

Baz puan, faiz oranlarındaki değişimi ifade eden bir ölçüm birimidir ve noktadan sonraki 4. haneye karşılık gelir (0.0001). Diğer anlamları: - Yüzde cinsinden: 100 baz puan, %1'lik bir değişikliği temsil eder. - Finansal kararlarda: Döviz kuru, enflasyon oranı ve kredi faizleri gibi konularda doğrudan etkili olabilir.

Devalüasyon, bir ülkenin resmi para biriminin, diğer ülkelerin para birimleri karşısındaki değerinin kasıtlı olarak düşürülmesi anlamına gelir. Bu uygulama, genellikle ihracatı artırmak, dış ticaret açığını azaltmak ve enflasyonu düşürmek gibi ekonomik hedeflere ulaşmak için kullanılır.

2025 yılı Ocak ayında Merkez Bankası'nın faiz kararı 23 Ocak'ta yapılan Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında alındı ve politika faizi yüzde 45 olarak belirlendi.