Özgürlükler

Bireysel hak ve özgürlüklerin daha fazla olduğu ülkeler arasında İskandinav ülkeleri öne çıkmaktadır. Diğer örnekler arasında Danimarka, Yeni Zelanda ve İsviçre de bulunmaktadır. Ancak, bireysel hak ve özgürlüklerin durumu, her ülkenin kendi siyasi, ekonomik ve sosyal bağlamına göre değişebilir.

Bireysel hak ve özgürlüklerin en iyi uygulandığı ülke konusunda kesin bir cevap vermek zor olsa da, bazı ülkeler bu alanda öne çıkmaktadır: 1. İsviçre: İnsan Özgürlüğü Endeksi'nde yüksek bir puan olan 9,39 ile dünyanın en özgür ülkelerinden biri olarak kabul edilir. 2. Danimarka: İlerici sosyal politikaları, güçlü ekonomisi ve bireysel hak ve özgürlüklere saygısı ile tanınır. 3. Yeni Zelanda: Siyasi istikrar, temel hakların gelişmişliği ve şiddet olaylarının azlığı bakımından öne çıkar. Bu değerlendirmeler, çeşitli endekslerin ve uzmanların görüşlerine dayanmaktadır.

Sosyal Bilgiler ders kitabı sayfa 140'ta aşağıdaki içerikler yer almaktadır: 1. "Bilinçli Tüketiciyiz" başlıklı etkinlik, doğal kaynakların bilinçsizce tüketilmesinin sonuçlarını ve gıda etiketlerinin önemini ele almaktadır. 2. "Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü" başlıklı konu, insanların başka yerlere yerleşme ve seyahat özgürlüklerinin sınırlanabileceği durumları tartışmaktadır.

Aktif ve pasif statü hakları, temel hak ve özgürlüklerin sınıflandırılmasında kullanılan terimlerdir. Aktif statü hakları, bireylerin devlet yönetimine katılmasını ve siyasi faaliyette bulunmalarını sağlayan haklardır. Bu haklar arasında: - seçme ve seçilme hakkı, - siyasi parti kurma hakkı, - kamu hizmetine girme hakkı, - dilekçe hakkı yer alır. Pasif statü hakları ise, devletin ve bireylerin müdahale edemeyeceği alanı ve bunların korunmasını içerir.

Özgürlükler sınırsız değildir, çünkü her bireyin özgürlüğü, başkalarının özgürlüğüyle sınırlıdır. Temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması, anayasada ve uluslararası sözleşmelerde belirlenen kriterlere göre yapılabilir.

Düşünce özgürlüğü, aşağıdaki hak ve özgürlükleri kapsar: 1. Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hakkı: Bireylerin düşüncelerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak ifade etme hakkı. 2. İnanç Özgürlüğü: Kişilerin dinini seçme, inancını yaşama ve değiştirme özgürlüğü. 3. Basın Özgürlüğü: Basın özgürlüğü, demokratik toplumun temel taşlarından biridir ve haber alma, bilgi edinme özgürlüğünü içerir. 4. Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı: İnsanların düşüncelerini açıkça ifade edebilmek için bir araya gelme ve gösteri düzenleme özgürlüğü. Bu özgürlükler, demokratik bir toplumun ilerlemesi ve her bireyin gelişmesi için gereklidir.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nin 18. ve 19. maddeleri şu şekildedir: 18. Madde: "Herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır; bu hak, din veya kanaat değiştirmek hürriyeti, dinini veya kanaatini tek başına veya topluca, açık olarak veya özel surette, öğretim, tatbikat, ibadet ve ayinlerle izhar etmek hürriyetini içerir". 19. Madde: "Herkesin kanaat ve ifade özgürlüğüne hakkı vardır; bu hak, müdahale olmaksızın kanaat taşıma ve herhangi bir yoldan ve ülke sınırlarını gözetmeksizin bilgi ve fikirlere ulaşmaya çalışma, onları edinme ve yayma serbestliğini de kapsar".

Susma hakkı ve ifade özgürlüğü farklı kavramlardır, ancak birbirleriyle ilişkilidir. Susma hakkı, bir suç şüphesi altında bulunan kişinin, soruşturma ve kovuşturma evrelerinde sessiz kalma ve kendisini aktif olarak savunmama hakkıdır. İfade özgürlüğü ise, kişilerin düşünce, kanaat, inanç ve duygularını başka kişilere aktarabilme hakkıdır.

İfade özgürlüğü ile ilgili bazı sloganlar: 1. "Düşünce özgürdür, ifade de özgür olmalı". 2. "Sözümüz özgür, fikirlerimiz sınırsız olsun". 3. "İfade özgürlüğü, demokrasinin temel direğidir". 4. "Her sesin bir anlamı var, ifade özgürlüğü!". 5. "Düşün, söyle, özgür ol!".

Düşünce özgürlüğünün kısıtlanması çeşitli olumsuz sonuçlara yol açabilir: 1. Toplumsal İlerlemenin Engellenmesi: Düşünce özgürlüğü, toplumun ilerlemesi ve maddi, manevi ve sosyal varlığının gelişmesi için gereklidir. Kısıtlamalar, bu ilerlemeyi engeller. 2. Demokratik Kurumların Zayıflaması: Düşünce özgürlüğünün sınırlanması, demokratik kurumların etkinliğini azaltır ve otoriter yönetimlerin oluşmasına zemin hazırlar. 3. Bilgi Edinme Hakkının İhlali: Bilgi edinme özgürlüğünün kısıtlanması, bireylerin doğru ve çarpıtılmamış bilgiye erişimini engeller. 4. Nefret Söylemi ve Şiddete Teşvik: Kısıtlamalar, nefret söylemi ve şiddete teşvik gibi toplum düzenini tehdit eden durumların artmasına neden olabilir. 5. Bireysel Hakların Zedelenmesi: Düşünce özgürlüğünün kısıtlanması, bireylerin kendilerini ifade etme ve özgürce düşünme haklarını ihlal eder.

Şahsa sıkı sıkıya bağlı haklar, sadece hak sahibi tarafından kullanılabilen ve başkasının tarafından kullanılamayan haklardır. Bu haklara örnekler: Evlilik ve boşanma hakkı: Bu haklar sadece ilgili kişiler tarafından kullanılabilir. Evlat edinme hakkı: Derin kişisel değerler ve kararlar gerektiren bu hak da yalnızca ilgili kişiler tarafından kullanılabilir. Kişisel haklar ve özgürlükler: Bu haklar da sadece bireyin kendisine aittir. Miras hakkı: Kişi, vasiyetiyle mirasını başkasına devredebilir ve bu durumda miras hakkı, belirlenen kişiler tarafından kullanılabilir. İsim hakkı: Kişiye sıkı sıkıya bağlı mutlak haklardan biridir.

Bireylerin hak ve özgürlüklerinin engellenmesi, toplumsal yaşamı çeşitli olumsuz şekillerde etkiler: 1. Toplumsal Huzursuzluk: Hakların kısıtlanması, adaletsizlik duygusunu tetikler ve toplumsal huzursuzluğa yol açar. 2. Demokratik Süreçlerin Zayıflaması: İfade özgürlüğü, seçim ve katılım haklarının kısıtlanması, demokratik yapıların zayıflamasına neden olur. 3. İnsan Potansiyelinin Sınırlandırılması: Bireyler, potansiyellerini tam olarak kullanamazlar, bu da toplumsal gelişimi yavaşlatır. 4. Kültürel ve Sosyal Çeşitliliğin Azalması: Farklı görüş ve düşüncelerin ifade edilememesi, kültürel ve sosyal çeşitliliği yok edebilir. 5. Ekonomik Kalkınmanın Engellenmesi: Özgürlüklerin kısıtlanması, yenilikçiliği ve girişimciliği olumsuz etkileyerek ekonomik kalkınmayı engelleyebilir. Sonuç olarak, bireylerin hak ve özgürlüklerine saygı göstermek, toplumsal gelişim ve refah için esastır.

5. sınıf sosyal bilgiler 2. kitap sayfa 15 ve 16'da aşağıdaki konular yer almaktadır: 1. Hak ve Özgürlükler: Haberlerde seçme ve seçilme hakkı, dilekçe hakkı ve katılım özgürlüğü vurgulanmıştır. 2. Demokrasinin Temel Nitelikleri: Bu sayfalar, demokrasinin eşitlik, hukukun üstünlüğü, çoğulculuk ve katılım gibi temel niteliklerini ele almaktadır. 3. Örnek Olaylar: Evde, okulda ve şehirde demokrasiyle ilişkili olay ve durumlara örnekler verilmiştir (örneğin, aile içi oylama, sınıf başkanlığı seçimi).

Düşünce ve ifade özgürlüğünün sınırları, demokratik toplumlarda belirli ilkelere ve denetimlere tabi olarak belirlenir. Bu sınırlar şunlardır: 1. Halkın Güvenliği ve Kamu Düzeni: İfade, halkın güvenliğini tehdit ediyorsa veya toplumsal düzeni bozuyorsa sınırlanabilir. 2. Kişisel Hakların Korunması: Bir bireyin ifadesi, başka bir kişinin şeref ve haysiyetini zedeliyorsa veya iftira içeriyorsa, bu ifade özgürlüğü kapsamından çıkarılabilir. 3. Nefret Söylemi ve Şiddet: İfade, şiddet içeren ya da nefreti teşvik eden bir dil kullanıyorsa, bu tür ifadeler sınırlanabilir. 4. Devletin Güvenliği: Devletin iç ve dış güvenliğini tehdit eden ifadeler de sınırlanabilir; örneğin, devletin gizli bilgilerini ifşa etmek, casusluk yapmak veya terörizm propagandası yapmak gibi durumlar. Ayrıca, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 10. maddesine göre, ifade özgürlüğü ancak yasa tarafından öngörülen ve demokratik bir toplumda gerekli olan kısıtlamalara tabi tutulabilir.

Medya organlarında seyahat özgürlüğüne aykırı olayların konu olduğu bazı haberler şunlardır: 1. Anayasa Mahkemesi Kararı: İçişleri Bakanlığı'nın, memleketten ayrılmalarında mahzur bulunanlara pasaport verilmemesine ilişkin hükmünü iptal etmesi, yurt dışına çıkma özgürlüğünün Anayasa'ya aykırı olarak sınırlanamayacağını vurgulamıştır. 2. İsrail'in Seyahat Kısıtlamaları: İsrail'in, Türkiye'den Kudüs'e gidenlere yılda bir kez ziyaret hakkı tanıması ve havaalanında keyfi uygulamalarla seyahat özgürlüğünü engellemesi eleştirilmiştir. 3. Mültecilerin Seyahatine İzin Şartı: çişleri Bakanı Süleyman Soylu, mültecilerin il dışına taksiyle seyahat etmeleri halinde, yolcuların il dışı seyahat izin belgelerine kontrol yükümlülüğü getirileceğini açıklamıştır. 4. Pandemi Dönemi Seyahat Kısıtlamaları: COVID-19 salgını sırasında uygulanan karantina ve test zorunlulukları, seyahat özgürlüğünü kısıtlayıcı önlemler olarak değerlendirilmiştir.

Hak ve özgürlükleri kullanırken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır: 1. Bilinçli Olmak: Haklarınızı ve özgürlüklerinizi bilmek, bunların ne olduğunu ve nasıl kullanılacağını anlamak önemlidir. 2. Yasal Çerçevede Hareket Etmek: Hakların kullanımı, kanunla belirlenmiş sınırlamalara uygun olmalıdır. 3. Diğer İnsanların Haklarına Saygı Göstermek: Kendi haklarınızı kullanırken, başkalarının haklarına saygı göstermeyi unutmamak gerekir. 4. Demokratik Süreçlere Katılmak: Seçimlere oy vermek ve sivil toplum örgütlerine katılarak toplumsal değişikliklerde etkili olmak. 5. Hukuki Yollara Başvurmak: Haklarınız çiğnenirse veya özgürlükleriniz ihlal edilirse, yasal yollara başvurmak. 6. Toplum İçinde Farkındalık Yaratmak: Haklarınıza ve özgürlüklerinize saygı gösterilmesi için çevrenizi bilgilendirmek.

ABD Anayasasında yapılan ilk 10 değişiklik, Haklar Bildirgesi olarak bilinir ve bu değişikliklerden beşi şunlardır: 1. Birinci Değişiklik: Din, konuşma, basın özgürlüğü ve barışçıl toplanma haklarını garanti eder. 2. İkinci Değişiklik: Halkın silah bulundurma ve taşıma hakkını korur. 3. Üçüncü Değişiklik: Askerlerin özel evlerde izinsiz barındırılmasını yasaklar. 4. Dördüncü Değişiklik: Mantıksız arama ve el koymalara karşı koruma sağlar. 5. Beşinci Değişiklik: Suçlama durumunda adil yargılanma, kendini suçlamaktan kaçınma ve özel mülkiyetin korunması haklarını garanti eder.

Yerleşme özgürlüğü, Anayasa'ya göre aşağıdaki durumlarda kısıtlanabilir: 1. Suç işlenmesini önlemek amacıyla. 2. Sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak için. 3. Sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek amacıyla. 4. Kamu mallarını korumak için. Ayrıca, vatandaşın yurt dışına çıkma özgürlüğü de sadece suç soruşturması veya kovuşturması nedeniyle hâkim kararına bağlı olarak kısıtlanabilir.

Sosyal bilgiler dersinde yerleşme ve seyahat özgürlüğü ile ilgili çizilebilecek konular şunlar olabilir: 1. Yerleşme Özgürlüğü: İnsanların seçtikleri herhangi bir yerde konutlarında hayatlarını devam ettirmelerini ve bu hakkın anayasada nasıl güvence altına alındığını çizebilirsiniz. 2. Seyahat Özgürlüğü: Gezmek, görmek, eğlenmek veya iş amacı ile yapılan yolculukları ve bu özgürlüğün sınırlanma durumlarını (suç soruşturması, salgın hastalıklar vb.) çizebilirsiniz. 3. Kısıtlamalar: Yerleşme ve seyahat özgürlüklerinin kısıtlanabileceği durumları (milli parklar, tarihi mekanlar gibi yerlere yerleşememe) görselleştirebilirsiniz.

Haklarımızı ve özgürlüklerimizi kullanırken dikkat etmemiz gerekenler şunlardır: 1. Bilinçli Olmak: Haklarımızı ve özgürlüklerimizin ne olduğunu bilmek ve nasıl kullanılacağını anlamak önemlidir. 2. Yasal Hakları Araştırmak: Ülkenin yasaları ve anayasası, vatandaşların sahip olduğu hakları belirler. Bu belgeleri inceleyerek haklarımızı öğrenmek gerekir. 3. Diğer İnsanların Haklarına Saygı Göstermek: Özgürlüklerimiz, başkalarının hak ve özgürlükleri ile dengelenmelidir. 4. Toplumsal Kurallara Uymak: Haklarımızı kullanırken toplumun kurallarına ve düzenine saygı göstermek gerekir. 5. Hukuki Yolları Kullanmak: Haklarımız çiğnenirse veya özgürlüklerimiz ihlal edilirse, yasal yollara başvurmak önemlidir.