Normlar

Bilimsel topluluğun normları şunlardır: 1. Evrenselcilik: Araştırmanın, araştırmayı yapan kişi veya kurumun kim olduğuna bakılmaksızın, sadece bilimsel liyakat temelinde değerlendirilmesi. 2. Örgütlü Şüphecilik: Bilim insanlarının özensiz ve eleştirmeden yeni bilgi veya kanıtları kabul etmemesi, her bir çalışmayı enine boyuna incelemesi. 3. Tarafsızlık: Araştırmaların objektif bir şekilde gerçekleştirilmesi ve tarafsız sonuçlar ortaya konulması. 4. Paylaşımcılık: Bilimsel bilginin başkalarıyla paylaşılması, bulguların kamu malı olması. 5. Dürüstlük: Tüm araştırmalarda dürüstlük talep edilmesi, bilimsel araştırmada sahtekarlık ve aldatmanın önemli bir tabu olması.

Toplum baskısı, kişinin toplum tarafından kabul görmesi için belirli normlara, kurallara ve beklentilere uymaya zorlanmasıdır. Toplum baskısının bazı örnekleri: - Doğu'da küçük yaşta evlendirilen kız çocukları. - Çocukların, ailelerinin ve toplumun beklentilerine göre yönlendirilmesi. - Akranların, bir kişiyi istemediği şekilde davranmaya zorlaması. Toplum baskısının olumlu yönleri arasında ise toplumun bazı ahlak kuralları ve kişiye verilen söz hakları sayılabilir.

Toplumsal sapma, bireyin toplumun değer ve normlarına uyum göstermemesi durumudur. Olumlu sapma ise toplumun değer ve normlarına karşı çıkıp, kötü olan bir durumu daha iyi hale getirme çabasıdır. Bu tür sapmalar, genellikle aşağıdaki özelliklerle karakterize edilir: Toplumsal ilerleme: Toplumun gelişmişlik düzeyini yükseltme ve ideal olanı yaygınlaştırma amacı taşır. Ödüllendirme: Kahramanlık, ün veya prestij gibi olumlu tepkilerle karşılanır. Tarihsel değişim: Toplumların tarihinde, insan hakları, düşünce özgürlüğü gibi değerleri savunan öncü kişilerin davranışları olarak yer alır.

Toplumsal norm ve toplumsal sapma kavramları şu şekilde tanımlanabilir: 1. Toplumsal Norm: Toplumun bireylerinden beklediği davranış ve tutumları belirleyen, yaptırımlarla desteklenen kurallardır. 2. Toplumsal Sapma: Toplumun hakim değer ve normlarına aykırı davranma durumudur. Bu, olumlu veya olumsuz olabilir: - Olumlu Sapma: Toplumun istediği biçimde, ideal davranış olarak gerçekleşen sapmalardır (örneğin, köleliğe karşı yapılan davranışlar). - Olumsuz Sapma: Toplum tarafından onaylanmayan, norm dışı davranışları içerir (örneğin, hırsızlık, cinayet).

Konformite, bireylerin var olan sosyal normlara uyma yönünde baskı hissettiği bir sosyal etki türüdür. Bu terim ayrıca, diğer kişilerin veya grubun gerçek veya hayali varlığına bağlı olarak bir bireyin düşünce ve davranışlarının diğerlerinin yönünde değişmesi olarak da tanımlanır.

OHAL Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri (CBK'lar), normlar hiyerarşisinde kanun seviyesinde yer alır.

Anomi, sosyolojik bir kavram olup, toplumsal normların ve kuralların geçerliliğini yitirdiği, kuralsızlık ve düzensizlik durumu olarak tanımlanır. İki ana anlamı vardır: 1. Durkheim'a göre anomi, toplumsal geçiş dönemlerinde veya hızlı değişim geçiren toplumlarda, bireylerin davranışlarını yönlendirecek etkin toplumsal normların olmaması durumudur. 2. Merton'a göre anomi, toplumun bireylere belirlediği hedeflere ulaşmada, toplum tarafından belirlenmemiş davranışların kullanılmasının zorunluluğu olduğu durumlarda ortaya çıkan, toplumsal ve kültürel yapı arasındaki zıtlık halidir.

Norm ve normativizm kavramları farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşır: 1. Norm: Genel anlamda, insan toplumlarında eylemleri veya sonuçları iyi, arzu edilir veya izin verilebilir olarak değerlendiren bir standart olarak tanımlanır. 2. Normativizm: Hukuk teorisinde, hukukun özünü normlarda gören bir yaklaşımdır.

Resmi olmayan normların yaptırımları genellikle yazısız ve toplumsal niteliktedir. Bu yaptırımlar şunlardır: 1. Kınama: Normları ihlal eden kişi toplum tarafından kınanır. 2. Alay etme: Diğer bireyler, norm ihlalcisiyle alay edebilir. 3. Dışlama: Toplumdan dışlanma veya izole edilme riski vardır. 4. Hakaret: Normları çiğneyen kişiye hakaret edilebilir. Bu yaptırımlar, örf, adet, gelenek ve görenek gibi resmi olmayan normların ihlalinde uygulanır.

“Küheylan” oyunu, Peter Shaffer tarafından yazılmış ve gerçek bir olaydan esinlenerek kurgulanmıştır. Oyunun konusu, 17 yaşındaki Alan Strang'in altı atın gözlerini kör etmesi nedeniyle hastaneye yatırılması ve onu analiz eden psikiyatrist Martin Dysart'ın hikayesini anlatır. Tematik olarak, oyun sosyal normları, aile içi değer yargılarını, toplumdaki baskıların bireyi nasıl etkilediğini ve insanın doğasını nasıl tahrip edebileceğini sorgulamaktadır.

Türk hukukunda normlar hiyerarşi sıralaması şu şekildedir: 1. Anayasa. 2. Milletlerarası Andlaşmalar. 3. Kanunlar. 4. Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK). 5. Tüzükler (Nizamname). 6. Yönetmelikler. 7. Yönerge.

Folkway ve informal norm arasındaki fark şu şekildedir: 1. Folkway: Folkway, günlük davranışları düzenleyen, yazılı olmayan ve yaygın kabul görmüş gelenek, görenek ve adetleri ifade eder. 2. Informal Norm: Informal normlar ise toplumda genel olarak kabul edilen, ancak yasal yaptırımları olmayan normlardır. Özetle, folkway daha çok davranışlara odaklanırken, informal normlar genel olarak toplumun değerlerini ve beklentilerini yansıtır.

Emredicilik ve tamamlayıcılık farklı kavramlardır: 1. Emredicilik: Hukuk normlarının sınıflandırılmasında kullanılan bir terimdir ve tarafların iradesi ile değiştirilemeyecek, uyulması zorunlu olan kuralları ifade eder. 2. Tamamlayıcılık: İki veya daha fazla malın/hizmetin birlikte kullanılması durumunu ifade eder.