Mitoz

Mitoz bölünme ile mayoz bölünmenin ortak amacı, hücre bölünmesi yoluyla yeni hücreler oluşturmaktır. Mitoz bölünme sonucunda genetik bilgisi tamamen anne hücreninkiyle aynı DNA’ya sahip iki yavru hücre oluşur. Mayoz bölünme ise üreme hücrelerinde görülen bir hücre bölünmesi olayıdır. Mitoz ve mayoz bölünmenin ortak özellikleri arasında ise şu noktalar sayılabilir: Her iki hücre bölünmesinde de yeni bir hücre ortaya çıkar. Bölünme öncesinde DNA kendini eşler. Kardeş kromatitlerin ayrılması olayı gerçekleşir. Profaz, metafaz, anafaz ve telofaz evreleri yer alır.

Mitozda kalıtsal çeşitlilik oluşmamasının bazı nedenleri: Krossing over (parça değişimi) olmaması. Rastgele dağılımın sınırlı olması. Genetik bilginin aynen aktarılması. Mutasyonların nadir olması. Kalıtsal çeşitlilik, genellikle mayoz bölünme sırasında oluşan crossing-over ve kromozomların rastgele dağılımı ile sağlanır.

Sitoplazma bölünmesi, mitoz bölünmenin ikinci aşaması olan sitokinez olarak adlandırılır. Sitokinez sırasında: Önce hücre şeklinde değişiklik olur. Ardından mitoz mekiği meydana gelir. En son olarak sitoplazma ortasından ikiye bölünür ve mitoz bölünme tamamlanmış olur. Hayvan hücrelerinde sitoplazma, ekvator bölgesinde boğumlanmaya başlayarak ikiye ayrılır.

Mitozda anafaz 1 ve 2 arasındaki temel fark, kardeş kromatitlerin ayrılma zamanındadır. Anafaz 1: Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında gen alışverişi (krosover veya krossing over) gerçekleşir. Anafaz 2: Kardeş kromatitler, iğ iplikleri tarafından zıt kutuplara çekilir. Mitozda anafaz 1 ve 2 evreleri bulunmaz, çünkü mitozda sadece bir anafaz evresi vardır.

7. sınıf fen bilimleri mitoz bölünme ile ilgili farklı kaynaklarda farklı sayıda sorular bulunmaktadır: fenbilim.net sitesinde 7. sınıf mitoz bölünme ile ilgili 27 soru bulunmaktadır. sanalokulumuz.com sitesinde mitoz bölünme ile ilgili çözümlü test soruları yer almakta olup, bu sorular mitoz bölünmenin özellikleri, tek hücreli ve çok hücreli canlılarda mitoz bölünme, sitoplazma bölünmesi ve mitoz bölünme aşamaları ile ilgilidir. unirehberi.com sitesinde 7. sınıf fen bilimleri mitoz bölünme ile ilgili 11 soru bulunmaktadır. odsgm.meb.gov.tr sitesinde 7. sınıf fen bilimleri kazanım testleri kapsamında mitoz ile ilgili testler yer almaktadır. Soru sayıları, testlerin ve kaynakların içeriğine göre değişiklik gösterebilir.

Kromozomlarda ayrılmama olayı, mayoz bölünme sırasında homolog kromozomların veya kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılamayıp aynı kutba doğru hareket etmesi durumudur. Bu durumun sonuçları: Gametlerin birinde kromozom sayısı fazla, diğerinde ise eksik olur. Bu iki gametin normal bir gametle döllenmesi sonucu, yavruda kromozom sayısı beklenenden eksik veya fazla olabilir. Ayrılmama olayı hem otozomlarda hem de eşey kromozomlarında görülebilir: Otozomal ayrılmama: Down, Edwards ve Patau sendromları gibi hastalıklara yol açar. Gonozomal ayrılmama: Turner, Klinefelter ve XYY sendromlarına neden olur.

Mitoz bölünme, dört ana evreden oluşur ve bu evreler PDF formatında şu sitelerde bulunabilir: acikders.ankara.edu.tr. files.derslig.com. prfakademi.com. Bu kaynaklardan ilgili PDF dosyalarını indirebilirsiniz.

Mitozda karyokinez (çekirdek bölünmesi) ve sitokinez (sitoplazma bölünmesi) birbirini takip eden evrelerde gerçekleşir: Karyokinez, mitozun mitotik evresinde başlar. Sitokinez, genellikle anafazda veya telofazda, karyokinezin devamı olarak başlar. Özetle: - Karyokinez: Mitotik evrenin profaz, metafaz, anafaz ve telofaz evrelerinde gerçekleşir. - Sitokinez: Genellikle telofaz ile birlikte olur.

Mitoz ile mayoz arasındaki 10 fark: 1. Amaç: - Mitoz: Vücut hücrelerinin büyümesi, gelişmesi ve hasarlı dokuların onarılması. - Mayoz: Üreme hücrelerinin üretimi ve genetik çeşitliliğin sağlanması. 2. Bölünme Sayısı: - Mitoz: 1 kez. - Mayoz: 2 kez. 3. Oluşan Hücre Sayısı: - Mitoz: 2 hücre. - Mayoz: 4 hücre. 4. Kromozom Sayısı: - Mitoz: Ana hücreyle aynı (2n, diploit). - Mayoz: Ana hücrenin yarısı kadar (n, haploit). 5. Genetik Yapı: - Mitoz: Ana hücreyle ve birbirleriyle aynı. - Mayoz: Ana hücreden ve birbirinden farklı. 6. Kalıtsal Çeşitlilik: - Mitoz: Kalıtsal çeşitlilik yok. - Mayoz: Kalıtsal çeşitlilik var. 7. Gerçekleştiği Hücreler: - Mitoz: Vücut hücreleri. - Mayoz: Üreme hücreleri. 8. Parça Değişimi: - Mitoz: Parça değişimi yok. - Mayoz: Parça değişimi var (krossing over). 9. Evreler: - Mitoz: İnterfaz, profaz, metafaz, anafaz, telofaz, sitokinez. - Mayoz: Mayoz I (profaz, metafaz, anafaz, telofaz) ve Mayoz II (profaz, metafaz, anafaz, telofaz). 10. Yaşam Süresi: - Mitoz: Yaşam boyu. - Mayoz: Üreme dönemi boyunca.

Mitoz bölünme dört aşamadan oluşur: profaz, metafaz, anafaz ve telofaz. Mayoz bölünme ise iki evreden oluşur: 1. Mayoz I: Profaz I, metafaz I, anafaz I ve telofaz I olarak dört aşamada tamamlanır. 2. Mayoz II: Profaz II, metafaz II, anafaz II ve telofaz II olarak dört aşamada tamamlanır. Dolayısıyla, mitoz 4 aşamadan, mayoz ise 8 aşamadan oluşur.

Kromozomların eşlenmesi, hücre bölünmesi sırasında, özellikle mayoz bölünmenin profaz-I evresinde gerçekleşir. Bu süreçte: Kromatin Yoğunlaşması: DNA, proteinlerle birleşerek kromatin oluşturur ve bu kromatinler, X şeklindeki kromozomları meydana getirecek şekilde yoğunlaşır. Homolog Eşleşme: Kromozomlar, homolog çiftler halinde eşleşir. Krosover (Crossing-Over): Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında genetik materyal değişimi olur. Bu süreç, genetik çeşitliliğin artmasına katkıda bulunur.

Mitozda kromozomlar anafaz evresinde yarıya iner. Anafaz evresinde, kardeş kromatitler iğ iplikleri tarafından zıt kutuplara çekilir ve bu şekilde kardeş kromotitler birbirinden ayrılır.

Haploit hücreler, belirli türlerde ve koşullarda mitoz geçirebilir. Haploit mantar hücreleri, mitoz yoluyla çoğalabilir. Haploit bitki hücreleri, belirli koşullar altında mitoz gerçekleştirebilir. İnsanlarda ise haploit gamet hücreleri mitoz geçirmez. Haploit hücrelerin mitoz yapabilme yeteneği, organizmanın türüne ve hücrenin bulunduğu bağlama bağlıdır.

Mitoz bölünme, eşeysiz üremenin temelidir çünkü bu süreçte tek bir ebeveynden genetik ve fiziksel olarak özdeş yavrular üretilir. Eşeysiz üreme, mitoz bölünme esasına dayandığı için oluşan yeni canlılar ana canlı ile aynı özellikte ve verimde olur. Mitoz bölünmenin eşeysiz üremenin temeli oluşuyla ilgili bazı özellikler şunlardır: Eşeysiz üreme, döllenme veya gamet oluşumu olmadan gerçekleşir. Bu üreme süreci çok kısa sürede tamamlanır. Organizmalar hızla çoğalır ve büyür. Yavrular genetik olarak benzerdir. Tek ebeveyn yeterlidir. Bir eşe ihtiyaç olmadığı için zaman ve enerji tasarrufu sağlar. Cinsel üremeden daha hızlıdır.

DNA'nın kendini eşlemesi hem mitoz hem de mayoz bölünme sırasında gerçekleşir. Mitoz bölünmede, profaz evresinde kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur ve bu kromozomlardan kardeş kromatitler meydana gelir. Mayoz bölünmede ise profaz-I evresinde DNA iplikleri kısalıp kalınlaşmaya başlar ve bu evre, Leptoten, Zigoten, Pakiten, Diploten ve Diakinez olarak adlandırılan beş alt evreye ayrılır. Dolayısıyla, DNA'nın kendini eşlemesi hem mitoz hem de mayoz bölünmenin ortak özelliklerinden biridir.

Bölünme kelimesi farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir. Biyoloji terimi olarak bölünme, hücrelerin çoğalması için bir yanlarının kendilerinden ayrılması anlamına gelir. Savunma mekanizması olarak bölünme, psikanalistlerin deyimiyle, tahammül edemediğimiz duygularımızdan kaçınmamızı sağlayan bilinçsiz bir yöntemdir. Toplumsal bölünme, genellikle ortadoğu ve orta asya gibi bölgelerde, bazı ülkelerin başlıca sorunlarından biri olarak ele alınır. Ofis belgelerinde tablo bölünmesi, bir olayın alt başlıklara ayrılması anlamına gelebilir.

Mitoz ve amitoz yapan canlılara örnek olarak şunlar verilebilir: Mitoz: Çok hücreli canlılar (örneğin, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar çoğu soma hücresinde ve bazı hücrelerde (kemik iliği vb.)). Eşey hücrelerinin oluşumu. Amitoz: Tek hücreli canlılar (örneğin, Protozoa, bakteri, amip, öglena). Bazı özel hallerde yüksek yapılı organizma hücreleri (örneğin, açlık nedeniyle dejenere olan hücreler, bazı yaşlı kıkırdak hücreleri, kuş yumurta embriyosu blastoderm hücreleri). Gametlerde genellikle amitoz bölünme görülmez.

Çenek oluşumu, mitoz bölünme ile gerçekleşir. Mitoz, vücut hücrelerinde görülen ve hücrelerin bölünerek birbirinin tam benzeri olan iki yavru hücre oluşturduğu bir hücre bölünme türüdür. Mayoz ise üreme hücrelerinde (yumurta ve sperm) görülen ve kromozom sayısının yarıya indiği bir hücre bölünme türüdür.

Anafazı tetikleyen ana faktör, anafaz uyarıcı kompleks (APC/C) olarak bilinen çok alt birimli bir komplekstir. APC/C, aktif hale geçebilmek için sırasıyla Cdc20 ve Cdh1 isimli aktivatörlerle etkileşir. Anafaz evresinde gerçekleşen diğer olaylar ise şu şekildedir: Kardeş kromatitleri bir arada tutan sentromerlerin bölünmesi. İğ ipliklerinin kısalması. Kardeş kromatitlerin, iğ iplikleri aracılığıyla zıt kutuplara doğru çekilmesi.

Mitoz ve mayoz bölünmenin bazı benzerlikleri: DNA eşlenmesi. İğ ipliği oluşumu. Çekirdek zarı ve çekirdekçik erimesi. Kardeş kromatitlerin ayrılması. Mitotik evreler.