Jeoloji

3. ve 4. jeolojik zamanlar arasında şu olaylar gerçekleşti: Mesozoik (2. jeolojik zaman) sona erdi. Senozoik (3. jeolojik zaman) başladı. Kıtalar günümüzdeki görünümlerini kazanmaya başladı. Şiddetli yer kabuğu hareketleri ile Alp-Himalaya kıvrım sistemi oluştu. Şiddetli volkan patlamaları ve depremler görüldü. Bugünkü iklim tipleri ve bitki toplulukları belirmeye başladı. Nummilit, hipparion, elephas ve mastadon türü canlılar ortaya çıktı.

2025 yılı itibarıyla La Palma'da önemli bir olay yaşanmamıştır. Ancak, 2021 yılında İspanya'nın Kanarya Adaları'ndaki La Palma adasında Cumbre Vieja Yanardağı aktif hale gelmiş ve 19 Eylül'den itibaren lav püskürtmüştür. Yanardağın aktif olduğu dönemde, bin 345 ev, okul, kilise ve sağlık merkezleri dahil olmak üzere birçok yapı kullanılamaz hale gelmiş, yaklaşık 2 bin 500 ev kül olmuş ve 6 bin kişi tahliye edilmiştir.

Kretase Dönemi'nin önemli olmasının bazı nedenleri: Çiçekli bitkilerin gelişimi: Kretase, çiçekli bitkilerin ortaya çıkıp hızla çeşitlendiği bir dönemdir. Yeni canlı gruplarının evrimi: İlk memeliler, kuşlar ve modern kemikli balıklar bu dönemde evrimleşmiştir. Kıtaların parçalanması: Pangea kıtasının parçalanması devam etmiş, kuzey ve güney kıtaları arasındaki flora ve fauna farklılıkları artmıştır. Kitlesel yok oluş: Kretase'nin sonu, Kretase-Paleojen yok oluşuyla işaretlenir. Kretase Dönemi, bu yönleriyle Dünya'daki yaşamın sonraki evrimini ve çeşitlenmesini büyük ölçüde etkilemiştir.

Ankara'nın jeoloji haritası, çeşitli kaynaklar ve çalışmalar sayesinde detaylı olarak hazırlanmıştır. Araştırmagate.net sitesinde, Ankara ve çevresinin jeolojisini gösteren bir harita ve açıklama bulunmaktadır. Pinterest platformunda, Ankara'nın jeolojik formasyonlarını gösteren bir harita mevcuttur. Europeana sitesinde, Ankara'nın batısını ve komşu illeri gösteren, 1963 tarihli bir jeoloji haritası yer almaktadır. Ayrıca, MTA'nın eticaret.mta.gov.tr sitesinde, Ankara ve çevresi için çeşitli ölçeklerde jeoloji haritaları bulunmaktadır.

Bursa'da bulunan bazı aktif fay hatları şunlardır: Bursa Fayı: Kent meydanı, Atatürk Stadyumu, Altıparmak ve kent merkezini etkiler. Gemlik Fayı: Gemlik'in tamamını ve bağlı bölgeleri etkiler. Zeytinbağı-Mudanya Fayı: Mudanya ve Tirilye'yi etkiler. Çalı Fayı: İhsaniye, Beşevler, Ataevler, Üçevler ve Demirci'yi etkiler. Uluabat Fayı: Uluabat Gölü ve çevresini etkiler. Orhaneli Fayı: Orhaneli ilçesi ve dağ ilçelerinin bir kısmını etkiler. Barakfakih Fayı: Barakfakih, Kestel ve Gürsu civarını etkiler. Ayrıca, 2024 yılında keşfedilen Kayapa-Yenişehir Fayı da 7 ve üzeri büyüklükte deprem üretme potansiyeline sahiptir. Bursa, Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın güney kolu üzerinde yer aldığı için deprem riski taşıyan bir bölgedir.

Jeofizik yöntemler şu şekilde sınıflandırılabilir: Çalışma alanlarına göre. Arama jeofiziği. Küresel jeofizik. Kaynağa göre. Aktif yöntemler. Pasif yöntemler. Bazı jeofizik yöntemler: Gravite. Manyetik. Sismik. Elektrik. Elektromanyetik. Radyometrik ve jeotermik. Kuyu logları.

Kayaçlar, birçok nedenden dolayı önemlidir: Doğal kaynak: İçme suyundaki ve yemek tuzlarındaki mineraller, kayaçlardan elde edilir. Tarih ve bilim: Kayaçlar, yer kabuğunun oluşum süreçlerini ve jeolojik olayları yansıtır, bu yüzden tarihsel ve bilimsel analizlerde kullanılır. Teknolojik kullanım: Elmas, yakut gibi değerli madenler kayaçlarda bulunur ve teknolojik ilerlemelerde önemli rol oynar. Toprak oluşumu: Kayaçlar, suyun, rüzgârın ve iklim koşullarının etkisiyle parçalanarak toprağa dönüşür. Mühendislik: İnşaat mühendislerinin, kayaçların özelliklerini bilmesi, köprü, baraj ve bina gibi yapıların tasarımında ve zemin etütlerinde önemlidir.

Kuzey Anadolu metamorfik kuşağı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Kuzey Anadolu Dağları ve metamorfik kayaçlar hakkında bilgi mevcuttur. Kuzey Anadolu Dağları, Anadolu'nun kuzeyini kıyıya paralel olarak kuşatan sıradağlardır. Metamorfik kayaçlar, yerkabuğunun derinliklerinde fiziksel ve kimyasal şartların etkisiyle katı halde gelişen mineral değişikliğiyle oluşur. Kuzey Anadolu'da metamorfik kayaçların bulunduğu bazı bölgeler şunlardır: Afyon Zonu. Menderes Masifi.

7 şiddetindeki bir deprem genellikle birkaç saniye sürer, ancak bu süre depremin kaynağına, yerin jeolojik özelliklerine ve deprem dalgalarının yayılma hızına bağlı olarak değişebilir. Örneğin, 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesinde meydana gelen 7,7 büyüklüğündeki deprem 65 saniye sürmüştür.

Fiziksel ve kimyasal tortul kayaçlar arasındaki temel fark, oluşum süreçlerinde ve bileşenlerinde yatmaktadır: Fiziksel tortul kayaçlar, akarsu, rüzgar, buzul gibi dış kuvvetlerin aşındırdığı malzemelerin bir çukurda birikmesi ve doğal bir çimento ile birleşmesi sonucu oluşur. Kimyasal tortul kayaçlar, suyun buharlaşması veya kimyasal reaksiyonlar sonucu çözeltideki minerallerin çökelmesiyle oluşur.

Büyük depremlerin 25 yılda bir olmasının nedeni, depremlerin oluşum sürecinin ve fay hareketlerinin uzun zaman almasıdır. Depremler, yerkabuğunu oluşturan levhaların ani hareketleri sonucu meydana gelir. Ayrıca, bir depremin büyüklüğünün ve gerçekleşme sıklığının, fay üzerindeki stres seviyesiyle de ilgili olduğu düşünülmektedir. Depremlerin oluşum süreci karmaşık ve öngörülemez olduğundan, belirli bir zaman diliminde büyük bir depremin olma olasılığı kesin olarak hesaplanamaz.

Türkiye'de iç kuvvetlerin en etkili olduğu yer, Anadolu'nun iç ve doğu bölgeleridir. Bu bölgelerde epirojenez, orojenez, deprem ve volkanizma gibi iç kuvvetlerin etkileri belirgin şekilde görülmektedir. Epirojenez: Anadolu Yarımadası'nın genel olarak yükselmesi ve deniz seviyesinin çekilmesi bu bölgede etkilidir. Orojenez: Kuzey Anadolu ve Toros Dağları'nın oluşumu bu kuvvetle gerçekleşmiştir. Depremler: Türkiye'deki önemli fay hatları (Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı) bu bölgelerde yer alır. Volkanizma: Doğu Anadolu'da Nemrut, Tendürek, Süphan gibi volkanik dağlar bulunur. Türkiye'nin batı bölgeleri de kırık dağlar ve çöküntü ovaları gibi yer şekilleriyle iç kuvvetlerin etkisinden nasibini almıştır.

Karacadağ'ın en son volkanik patlaması yaklaşık 100 bin yıl önce gerçekleşmiştir. Daha önceki patlamanın ise yaklaşık 600 bin yıl önce gerçekleştiği tahmin edilmektedir.

Bakırçay Deltası ve Ovası'nın oluşum süreci şu şekilde özetlenebilir: Alüvyal Dolgu. Karadağ'ın Bağlanması. Birikim ve Gelişim. Delta Oluşumu. Bakırçay Deltası'nın oluşumuyla ilgili farklı görüşler de bulunmaktadır. Bakırçay Deltası, İzmir'in Dikili ve Bergama ilçeleri sınırlarında, Çandarlı Körfezi'nin kuzeydoğusundan Ege Denizi'ne dökülen Bakırçay'ın oluşturduğu bir deltadır.

İç çekirdeğin bazı özellikleri: Konum: Dünya'nın en iç bölümünü oluşturur ve 5150-6371 km arasında yer alır. Bileşim: Büyük oranda demir ve nikelden oluşur; ayrıca silikon, oksijen veya kükürt gibi daha hafif elementler de içerebilir. Hal: Çok yüksek basınç ve sıcaklık etkisiyle kristal (katı) haldedir. Yoğunluk: Merkezde yaklaşık 13,0 kg/L, yüzeye yaklaştıkça 12,8 kg/L'ye düşer. Sıcaklık: Dış kısımlarda 4400 °C iken, iç çekirdeğe yaklaşan kesimlerde 6100 °C'ye kadar çıkar; ortalama 5250 °C'dir. Yüzeydeki yerçekimi ivmesi: Yaklaşık 4,3 m/s² olarak hesaplanır. Dönme: Dünya'nın yüzeyiyle birlikte döner, ancak 2010'da yapılan gözlemler, iç çekirdeğin yavaşladığına dair kanıtlar ortaya koymuştur.

Kilimanjaro Dağı, dünyanın en büyük dağı olarak kabul edilmez. Kilimanjaro, Afrika kıtasının en yüksek dağı olup, yüksekliği 5.895 metredir. Dünyanın en büyük dağı unvanı, 8.848 metrelik yüksekliğiyle Asya'daki Everest Dağı'na aittir.

Los Angeles'ta meydana gelebilecek 7,4 büyüklüğündeki bir depremin ne sıklıkta yaşanacağı konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Harvard Üniversitesi bilim insanlarının yaptığı çalışmalara göre, Kaliforniya'daki Wilmington fayında başlayan kırılmanın her 3200 ila 4700 yılda bir meydana gelen bir depreme yol açabileceği belirtilmektedir. Bu tür tahminler, depremlerin kesin zamanlamasını belirlemek için yeterli değildir ve depremlerin ne zaman meydana geleceği önceden kesin olarak tahmin edilemez.

Yanardağda ateş yanmasının nedeni, volkanik patlamalar sırasında lav, kül ve gazların dışarı çıkmasıdır. Yer kabuğunun altındaki magma, gazlar ve diğer malzemeler yüksek basınç altında biriktiğinde yanardağ patlaması meydana gelir.

Sel ve erozyon arasındaki ilişki şu şekilde açıklanabilir: Erozyonun bir sonucu olarak sel oluşumu. Sellerin erozyon üzerindeki etkisi. Sel ve erozyon kontrolü için ağaçlandırma, teraslama, set ve bariyerler, drenaj sistemleri gibi bitkisel ve yapısal önlemler uygulanmaktadır.

Bursa'daki kırık fay hatlarından bazıları şunlardır: Bursa Fayı: Kent meydanı, Atatürk Stadyumu, Altıparmak ve kent merkezini etkiler. Gemlik Fayı: Gemliğin tamamını ve bağlı bölgeleri etkiler. Zeytinbağı-Mudanya Fayı: Mudanya, Tirilye ve civarını etkiler. Çalı Fayı: İhsaniye, Beşevler, Ataevler, Üçevler, Demirci ve civarını etkiler. Uluabat Fayı: Uluabat Gölü ve çevresini etkiler. Orhaneli Fayı: Orhaneli ilçesi ve dağ ilçelerinin bir kısmını etkiler. Barakfakih Fayı: Barakfakih, Kestel ve Gürsu civarını etkiler. Bursa, birinci derece deprem bölgesi olarak kabul edilir.