İtilafDevletleri

Çanakkale Zaferi'nde düşman, İtilaf Devletleri'dir. İtilaf Devletleri arasında şunlar yer almaktadır: Britanya İmparatorluğu; Britanya Hindistanı; Newfoundland Dominyonu; Fransa; Avustralya; Yeni Zelanda.

Londra Konferansı'nda İtilaf Devletleri'nin fikir ayrılığına düşmesinin başlıca nedeni, Sevr Antlaşması'nın maddelerini yumuşatma konusunda farklı görüşlere sahip olmalarıdır. İtilaf Devletleri, bu antlaşmanın şartlarını Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) kabul ettirmek amacıyla konferansı düzenlemişlerdir. Ayrıca, konferans sırasında İngiltere, Fransa ve İtalya arasında da görüş ayrılıkları yaşanmış ve bu devletler birbirine yakınlaşmıştır. Londra Konferansı, sonuç alınamadan dağılmış, ancak TBMM'nin İtilaf Devletleri tarafından resmen tanınmasını sağlaması açısından diplomatik bir başarı olarak kabul edilmiştir.

Çanakkale Savaşı, 9 Ocak 1916'da İtilaf Devletleri'nin Gelibolu Yarımadası'nı tahliye etmesiyle sona erdi. Bu karar, Bulgaristan'ın İttifak Devletleri safında savaşa girmesi ve Osmanlı ile Almanya arasında kara bağlantısı kurulmasını kolaylaştırması nedeniyle alındı.

Mondros Ateşkes Antlaşması'nın uygulanmasında etkili olan başlıca taraflar şunlardır: İtilaf Devletleri: Antlaşmanın 7. maddesi, İtilaf Devletleri'ne güvenliklerini tehdit altında gördükleri stratejik noktaları işgal etme hakkı tanımıştır. Osmanlı Hükümeti: Mondros Antlaşması'nın imzalanmasından sonra, Sultan Vahdettin ve Damat Ferit Paşa'nın başkanlığındaki hükümet, işgallere tepki göstermemiş ve işbirlikçi bir politika izlemiştir. Antlaşmayı Osmanlı Devleti adına, Bahriye Nazırı Rauf Bey (Orbay) imzalamıştır.

Çanakkale'de siperlerde Osmanlı askerleri ve düşman kuvvetleri (örneğin, Anzak ve İtilaf Devletleri askerleri) bulunmaktaydı. Siperlere verilen isimler, kahramanlıkları ile öne çıkan askerlere ithafen de konulmaktaydı. Ayrıca, Çanakkale Savaşları'ndaki siper hayatı ve cephede sosyal faaliyetler, Nevin Yazıcı'nın 2011 yılında Erdem dergisinde yayımlanan makalesinde ele alınmıştır.

I. Dünya Savaşı'nı kazanan ülkeler, İtilaf Devletleri olarak da bilinen şu ülkelerdir: Fransa; Birleşik Krallık; Rusya (1914-1917); ABD (1917-1918); İtalya (1915-1918); Japonya; Sırbistan; Belçika; Karadağ; Portekiz. Ayrıca, San Marino, Yunanistan, Romanya, Çin Cumhuriyeti gibi ülkeler de İtilaf Devletleri arasında yer almıştır.

Sir Ian Hamilton, Gelibolu'da (Çanakkale Cephesi'nde) Akdeniz Seferi Kuvvetleri'ne komuta etmiştir. Hamilton'un Gelibolu'daki bazı faaliyetleri: Planlama: Avustralya ve Yeni Zelanda (ANZAK) birliklerini Arıburnu’na, İngiliz ve Fransız birliklerini Seddülbahir’e çıkarmayı planlamıştır. 25 Nisan 1915 Çıkarması: 25 Nisan 1915'te başlayan çıkarmalarda, Türk direnişiyle karşılaşmış ve beklenen başarıyı elde edememiştir. Takviye Talebi: Gelibolu'da başarı için komutanlarına 95.000 asker daha talep etmiş, ancak bu isteği reddedilmiştir. Çanakkale Savaşları'nın İtilaf Devletleri açısından yenilgiyle sonuçlanmasının ardından, Hamilton görevden alınmıştır.

İtilaf Devletleri, Çanakkale Boğazı'nı işgal etmedi. Çanakkale Savaşı, 19 Şubat 1915'ten 18 Mart 1915'e kadar süren deniz harekâtları ve ardından 25 Nisan 1915'te başlayan kara savaşları ile gerçekleşti. Önemli tarihler: 3 Kasım 1914: İtilaf Devletleri'nin ilk deniz hücumu. 18 Mart 1915: En geniş kapsamlı deniz saldırısı. 25 Nisan 1915: Gelibolu Yarımadası'nın işgali (kara savaşları). İtilaf Devletleri, Çanakkale Boğazı'nı geçemeyince kara harekâtına karar verdi ve bu karar sonucunda Gelibolu Yarımadası'na asker çıkardı.

1914 yılında İtilaf Devletleri'nin toplam asker sayısı yaklaşık 42.569.516 idi. Bu sayı, Britanya İmparatorluğu, Fransa, Rusya ve diğer İtilaf Devletleri'nin kara, deniz ve yardımcı kuvvetlerindeki askerleri içermektedir. Bazı İtilaf Devletleri'nin asker sayıları: Rusya: 13.000.000 asker. Britanya İmparatorluğu: 9.904.700 asker. Fransa: 8.410.000 asker. İtalya: 5.615.000 asker. Bu sayılar, savaşın ilerleyen dönemlerinde yeni katılımlarla artmıştır.

Ali Rıza Paşa Hükümeti, İtilaf Devletleri'nin yoğun baskıları ve Yunan işgal güçlerinin Bozdağ'ı işgal etmesi nedeniyle 4 Mart 1920'de istifa etti. Hükümetin istifası, Mustafa Kemal Paşa tarafından şiddetle protesto edildi ve bu durum, Salih Paşa'nın yeni hükümeti kurmakla görevlendirilmesine yol açtı.

Çanakkale Savaşı'nda en çok zarar gören devlet, İtilaf Devletleri'dir. İtilaf Devletleri'nin zararları: Ölü ve yaralılar: 252.000'den fazla asker kaybı. Gemiler: 3 zırhlı batmış (Bouvet, Irresistible, Ocean) ve diğerleri ağır hasar almıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nun zararları: Ölü ve yaralılar: Yaklaşık 2.380 ölü ve 3.000 yaralı.

İtilaf Devletleri, Osmanlı Mebusan Meclisi'nin toplanmasına savaş açmadan politik yoldan toprak ve hak kazanabileceklerini düşündükleri için izin vermiştir. Ancak, Mebusan Meclisi'nin Misak-ı Milli kararlarını kabul etmesi, İtilaf Devletleri'nin beklentilerini tersine çevirdi ve bu durum, 16 Mart 1920'de İstanbul'un işgaline yol açtı.

İstanbul'un işgalinde yer alan devletler şunlardır: Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı; Fransa; İtalya Krallığı; Yunanistan Krallığı. Ayrıca, 6 Kasım 1918'de Çanakkale Boğazı'nın, 9 Kasım 1918'de ise stratejik İskenderun Limanı'nın işgalinde Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya da yer almıştır. İstanbul, önce 13 Kasım 1918, sonra 16 Mart 1920'de olmak üzere iki kez işgal edilmiştir.

Japonya, I. Dünya Savaşı'nda İtilaf Devletleri'nin yanında yer almıştır.

1. Dünya Savaşı'nda İtilaf Devletleri'nin toplam asker kaybı yaklaşık 5.525.000 askerdir. İtilaf Devletleri'nin bazı üyelerinin asker kayıpları: Britanya İmparatorluğu: 9.904.700 asker. Fransa: 8.410.000 asker. İtalya: 5.615.000 asker. ABD: 4.355.000 asker. Bu sayılar, kara, deniz ve yardımcı kuvvetlerin tahminî toplam asker sayısını içermektedir.

Çanakkale Savaşı'nda Osmanlı Devleti, İtilaf Devletleri ile savaşmıştır. İtilaf Devletleri: Birleşik Krallık; Britanya İmparatorluğu; Avustralya; Yeni Zelanda; Fransa; Britanya Hindistanı; Newfoundland Dominyonu. Ayrıca, İtilaf Devletleri'ne bağlı sömürge askerleri de savaşta yer almıştır.

Osmanlı Devleti, Çanakkale Savaşı'nın ardından İtilaf Devletleri ile Mondros Ateşkes Antlaşması'nı 30 Ekim 1918'de imzaladı.

İstanbul'un İtilaf Devletleri tarafından resmen işgalinin sona ermesinin ardından Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) açıldı. İstanbul, 16 Mart 1920'de İtilaf Devletleri tarafından resmen işgal edilmiş, bu durum Meclis-i Mebusan'ın dağıtılmasına ve mebusların tutuklanmasına yol açmıştı.

İtilaf Devletleri, tarih terimi olarak, 1907 yılında Reval'de imzalanan bir anlaşma ile sömürge ve çıkar alanlarını Almanya'ya karşı korumak ve yeni çıkarlar sağlamak amacıyla kurulan emperyalist devletler bloğudur. Bu blokta önce İngiltere, Fransa ve Çarlık Rusya'sı yer almış, daha sonra bu bloğa Japonya, İtalya, ABD gibi devletler katılmıştır. İtilaf Devletleri, I. Dünya Savaşı'nda Britanya, Fransa ve Rusya'nın önderliğinde, Almanya'nın önderliğindeki İttifak Devletleri'ne karşı savaşmış ve savaşı kazanmıştır.

İttifak Devletleri ve İtilaf Devletleri, I. Dünya Savaşı sırasında farklı çıkarlar ve politikalar nedeniyle ayrıldılar. İttifak Devletleri, Almanya, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı İmparatorluğu'ndan oluşuyordu. İtilaf Devletleri ise İngiltere, Fransa ve Rusya'nın öncülüğünde kuruldu.