İsimTamlaması

Zincirleme ve belirtili isim tamlaması arasındaki fark şu şekilde özetlenebilir: Belirtili isim tamlaması. Belirtili isim tamlamasında, tamlayan -in, -ın, -ün, -un eklerini alırken, tamlanan -ı, -i, -u, -ü eklerini alır. Cümle içindeki belirtili isim tamlamasının yerini tespit etmek için yükleme “kimi, neyi” soruları yöneltilir. Örnekler: “evin salonu”, “babasının arabası”, “televizyonun kumandası”. Zincirleme isim tamlaması. İkiden fazla ismin anlam bütünlüğü oluşturacak şekilde bir araya gelmesiyle oluşturulan tamlamalardır. Örnekler: “çocuğun sırt çantası”, “bizim mahallenin insanları”, “evin su tesisatı”. Zincirleme ve belirtili isim tamlamasını ayırt etmek için şu sorular yardımcı olabilir: İki isim arasında bir bağlayıcı var mı?. Tamlayan hangi özellikleri ifade ediyor?. İsim tamlaması türlerini ayırt etmek için bir dil bilgisi öğretmenine danışmak faydalı olabilir.

Zincirleme isim tamlaması, iki veya daha fazla isim tamlamasının iç içe kullanıldığı bir tamlama çeşididir. Bu tür tamlamalarda, tamlayan, tamlanan veya her ikisi birden başka bir isim tamlaması olabilir. Zincirleme isim tamlamasında, tamlanan kısmının mutlaka tamlanan eki alması gerekir. Bazı zincirleme isim tamlaması örnekleri: çocuğun sırt çantası; su sesinin nağmesi; şehrin havasının kirliliği; hava tahmin raporu; Dünya kadınlar günü; çelik tencere markası; çocuk edebiyatı dizisi.

Belirtili isim tamlamasında tamlayan ve tamlanan şu ekleri alarak ayırt edilir: Tamlayan: İlgi ekleri alır: -ın, -in, -un, -ün, -nın, -nin, -nun, -nün. Tamlanan: İyelik ekleri alır: -ı, -i, -u, -ü, -sı, -si, -su, -sü. Örnek: "uçağın motoru" tamlamasında: "uçak" tamlayan olup "-un" eki almıştır. "motor" tamlanan olup "-ı" eki almıştır. Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan yer değiştirebilir ve araya başka türden sözcükler girebilir.

Dört çeşit isim tamlaması: 1. Belirtili İsim Tamlaması: Tamlayan ve tamlanan ek alır. 2. Belirtisiz İsim Tamlaması: Tamlayan ek almaz, tamlanan ek alır. 3. Takısız İsim Tamlaması: Tamlayan ve tamlanan ek almaz. 4. Zincirleme İsim Tamlaması: En az üç ismin birbirini tamamlaması ile oluşur.

Tamlanan ekleri, isim tamlamalarında kullanılan ve ikinci kelimeye getirilen eklerdir. Bazı tamlanan ekleri ve örnekler: -ı: "Komşunun yaramaz çocuğu kitabın kapağını yırtmış" cümlesinde "kapak" kelimesi için kullanılır. -i: "Sınıfın en çalışkan öğrencileri arasında yer alıyor" cümlesinde "öğrenciler" kelimesi için kullanılır. -u: "Milli takımın golcü oyuncusu sakatlandığı için oyundan çıkmak zorunda kaldı" cümlesinde "oyuncu" kelimesi için kullanılır. -ü: "Bilgisayarın monitörü kırıldığı için film izleyemiyorum" cümlesinde "monitör" kelimesi için kullanılır. Belirtisiz isim tamlamalarında da sadece tamlanan ek alır.

5. sınıf isim tamlaması testlerini çözmek için aşağıdaki siteler kullanılabilir: testimiz.com. testcoz.hangisoru.com. testcoz.web.tr. Bu sitelerde genellikle soruların cevapları hemen görülebilir ve sınavla ilgili istatistiki veriler yansıtılır.

İzafet terkibi, Arapça'da isim tamlamasıdır. İzafet terkibinde: Tamlanan (muzâf) önce, tamlayan (muzâfun ileyh) sonra gelir. Muzâf isminin sonuna ötre gelir. Muzâfun ileyh olan isim, "el-" belirtili takısı alır. İzafet terkibi, iki çeşittir: 1. Lafzi (sözlü) izafet: Muzâf, mâmulüne izafe edilmiş bir sıfattır. 2. Manevi izafet: Muzâf, ism-i fâil, ism-i meful veya sıfat-ı müşebbehe gibi bir sıfat değildir.

Hayır, isim tamlaması ve kelime grubu aynı şey değildir. Kelime grubu, yan yana dizilen kelimelerin, belirli kurallar içinde varlık, kavram, nitelik, durum ve hareketleri karşılamak üzere oluşturdukları topluluktur. İsim tamlaması ise, aralarında anlamca ilgi bulunan, biri diğerini iyelik (sahiplik) yönünden bütünleyen, en az iki farklı isimden meydana gelmiş kelime grubudur. Dolayısıyla, isim tamlaması bir kelime grubudur, ancak her kelime grubu isim tamlaması değildir.

Tamlananı düşmüş belirtisiz isim tamlaması, şu özelliklerle anlaşılabilir: İyelik eki: Tamlanan iyelik eki alır, ancak bu ek düşer. Tamlayan ve tamlananın yer değiştirmesi: Tamlayan ve tamlanan yer değiştirebilir. Örnekler: "Türkiye herkesin" cümlesinde, "herkesin Türkiye'si" isim tamlamasında tamlanan iyelik eki almıştır, ancak tamlayan ve tamlanan yer değiştirmiştir ve iyelik eki düşmüştür. "En yüksek not Pelin'in" cümlesinde, "Pelin'in notu en yüksek" şeklinde kullanıldığında, tamlanan olan "notu"dan iyelik eki düşmüştür. Ayrıca, belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan ek (ilgi eki) almaz.

Aşağıda verilen isimleri tekileştirelim: Kalem: Kalem - Kalem Aşçı: Aşçı - Aşçı İnsan: İnsan - İnsan Atlar: Atlar - At Piller: Piller - Pil Kaşıklar: Kaşıklar - Kaşık Okul: Okul - Okul Orman: Orman - Orman Defter: Defter - Defter Atıklar: Atıklar - Atık Not: İsimlerin tekileştirilmesi için genellikle "-ler" veya "-lar" çoğul ekleri çıkarılır.

İsim tamlaması test soruları ve cevaplarına şu sitelerden ulaşılabilir: yeninesilturkce.com. yksedebiyat.org. wordwall.net. quizlet.com. Ayrıca, YouTube'da "20 Soruda Türkçe (İsim Tamlamaları Test Çözümü)" başlıklı bir video bulunmaktadır.

Kazanım kavrama testi isim tamlaması, isim tamlamaları konusunu ölçmek için hazırlanmış testlerdir. Bu testler genellikle şu soru tiplerini içerir: Çoktan seçmeli sorular. Boşluk doldurma soruları. Doğru-yanlış soruları. İsim tamlaması kazanım testleri, 6. sınıf, 7. sınıf ve lise seviyelerinde bulunabilir. İsim tamlaması kazanım testlerine şu sitelerden ulaşılabilir: odsgm.meb.gov.tr; yksedebiyat.org; testimiz.com.

İsim tamlaması testi, isim tamlamalarını konu alan bir testtir. İsim tamlamaları, bir ismin başka bir isimle tamamlanmasıyla oluşan yapılardır. Örneğin, "okulun duvarları" veya "domates salçası" gibi. Bazı isim tamlaması testi kaynakları: turkceci.net: 5. sınıf Türkçe isim tamlamaları testi. quizlet.com: İsim tamlaması dersi testi. wordwall.net: İsim tamamlama öğretim kaynakları. Bu kaynaklar, isim tamlamaları konusunda çeşitli sorular ve alıştırmalar içermektedir.

Abuziddin kelimesi, Arapça bir terkip olarak kabul edildiğinde şu şekilde açıklanabilir: "Abu" kelimesi "baba" anlamına gelir. "Zi" kelimesi "sahip" demektir. "Din" kelimesi ise İslam dinini ifade eder. Bu durumda, Abuziddin kelimesi "dinin sahibinin babası" anlamına gelir. Ayrıca, bu isim bazı kaynaklarda "izzet sahibi", "yüce", "ali" ve "müstesna" gibi anlamlarda da kullanılır. Ancak, bu kelimenin hangi amaçla kullanıldığı kesin olarak bilinmemektedir ve bazı kaynaklarda anlamsız bir tekerleme olarak da değerlendirilmektedir.

Tamlanan, belirtilen veya açıklanan isimdir. İsim tamlamalarında: Belirtili isim tamlamasında, hem tamlayan hem de tamlanan ek alır. Belirtisiz isim tamlamasında ise sadece tamlanan ek alır. Sıfat tamlamalarında: Tamlanan isim, tamlayanın önüne gelir.

İsim tamlamalarında tamlayanın tamlananın önüne geçmesi durumunda, tamlayan ile tamlanan yer değiştirmiş olur. Örnek: "Gözleri bir şiir gibiydi onun." cümlesinde "onun gözleri" belirtili isim tamlamasıdır, ancak tamlayan (onun) ile tamlanan (gözleri) yer değiştirmiştir. Ayrıca, tamlayan ile tamlanan arasına başka türden sözcükler de girebilir.

"Masanın çekmecesinin kulpu kırılmıştı" cümlesindeki isim tamlaması, zincirleme isim tamlamasıdır. Zincirleme isim tamlaması, tamlayanı ya da tamlananı herhangi bir isim tamlamasından oluşan isim tamlamasıdır. Bu cümledeki tamlama şu şekildedir: Tamlayan: masanın çekmecesi. Tamlanan: kulpu.

Arapça isim tamlaması, birbirinin anlamını tamamlamak üzere iki ismi yan yana getirmekle yapılır. Örnekler: Belirtili isim tamlaması: بَابُ الْبَيْتِ (evin kapısı). Belirtisiz isim tamlaması: بَابُ بَيْتٍ (herhangi bir ev kapısı). Zincirleme isim tamlaması: قِطَّة رَئِيسِ الْمَدِينَةِ (şehrin başkanının kedisi). Özellikler: Arapça'da tamlamada muzâfun ileyh daima mecrûrdur (esreli). Muzâf, cümledeki yerine göre hareke alır; fâil olduğunda merfû, mef’ûl olduğunda mansûb, harfi cerden sonra geldiğinde mecrûr olur. Özel isimlerle yapılan tamlamalarda elif lam (اَلْ) takısı kullanılmaz.

Arapça izafet (isim tamlaması) yapmak için dikkat edilmesi gerekenler: İzafet yapılırken, Türkçenin aksine, tamlanan (muzaf) önce, tamlayan (muzâfun ileyh) ise sonra gelir. Tamlayanın başında harf-i tarif (elif-lam) bulunur. Tamlanan (muzaf) kelimenin son harfi, bazı istisnalar dışında ötreli okunur. İkil ve çoğul kelimelerin sonundaki "nun" harfi, muzaf olduğu zaman düşer. Örnekler: "Evin kapısı" tamlaması: بَابُ الْبَيْتِ. "Nuh’un kavmi" tamlaması: قَوْمُ نُوحٍ. "İki kitap" tamlaması: (كِتَابَانِ). "İki kız" tamlaması: (بِنْتَانِ). Arapça izafet hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: arapcakampus.com; fasiharapca.com; acikders.ankara.edu.tr.

Takısız isim tamlamasında herhangi bir ek kullanılmaz.