HücreBölünmesi

Mayoz bölünme olmasaydı şu olumsuz sonuçlar ortaya çıkardı: Kromozom sayısı sabit kalmazdı. Eşeyli üreme gerçekleşemezdi. Tür devamlılığı olmazdı. Canlılar aynı genetik yapıya sahip olurdu. Mayoz bölünme, eşeyli üreyen canlılarda genetik çeşitlilik sağlayarak türlerin uyum sağlamasına katkıda bulunur.

2n=4 kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünme evreleri şu şekildedir: Mayoz I: 1. Profaz I: Kromozomlar X şeklinde yoğunlaşır, homolog kromozomlar yan yana gelerek kiyazma oluşturur ve parça değişimi (krossing over) gerçekleşir. 2. Metafaz I: Homolog kromozomlar hücrenin ortasında karşılıklı dizilir. 3. Anafaz I: Homolog kromozom çiftleri iğ iplikleri ile zıt kutuplara çekilir, kromozom sayısı yarıya iner. 4. Telofaz I: Çekirdek zarı yeniden oluşur, sitoplazma bölünür (sitokinez) ve iki haploit hücre oluşur. Mayoz II: 1. Profaz II: Kromozomlar tekrar yoğunlaşır, çekirdek zarı erir. 2. Metafaz II: Kromozomlar hücrenin ortasında tek sıra halinde dizilir. 3. Anafaz II: Kardeş kromatitler iğ iplikleri ile ayrılır ve zıt kutuplara çekilir. 4. Telofaz II: Çekirdek zarı yeniden oluşur, sitoplazma bölünür ve dört haploit hücre oluşur. Sonuç olarak, 2n=4 kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünmesi sonucunda n=2 kromozomlu dört hücre oluşur.

Biyolojide üç ana bölünme türü vardır: 1. Amitoz: Genellikle tek hücrelilerde görülen bu bölünmede, çekirdek zarı kaybolmaz, kromozomlar belirmez ve sentriyoller ile iğ iplikleri oluşmaz. 2. Mitoz: Tek hücreli canlılardan çok hücreli canlılara ve insana kadar birçok canlı grubu tarafından gerçekleştirilir. 3. Mayoz: Eşeyli çoğalan canlılarda gamet hücrelerinin oluşumunda gerçekleşir.

Mayozda hazırlık evresi (interfaz) bir kez gerçekleşir. İnterfaz evresinde, hücre bölünmeye hazırlanır.

Üreme hücreleri, mayoz bölünme ile oluşur. Mayoz bölünme, iki aşamada gerçekleşir: 1. Mayoz I: Kromozom sayısı yarıya iner ve iki hücre oluşur. 2. Mayoz II: Mayoz I'den gelen hücreler tekrar bölünerek dört haploit üreme hücresi meydana gelir. Bu süreç, türlerin kromozom sayısının nesilden nesile sabit kalmasını sağlar.

Mitoz bölünme ile ilgili yanlış ifade: D) Bir hücre bir kez mitoz bölünme geçirdiğinde tekrar mitoz geçiremez. Mitoz bölünme, bir hücre bir kez geçirdiğinde tekrar geçirebilir. Doğru ifadeler: A) Bir hücre art arda üç kez mitoz bölünme geçirirse 8 yeni hücre oluşur. B) Bölünme sonucunda oluşan hücrelerin kalıtsal özellikleri, ana hücre ile aynıdır. C) Bölünme sonucunda oluşan hücrelerin sitoplazma miktarları farklı olabilir.

Mitoz ve mayoz testlerini çözmek için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: YouTube: "Mitoz ve Mayoz Bölünme Test Çözümü (Yeni Nesil Sorular)" videosu, 7. sınıf fen hücre ve bölünmeler soru çözümü içermektedir. sinavtime.com: "Hücre Bölünmeleri: Mitoz ve Mayoz Testi". unikocu.com: "TYT Biyoloji: Mitoz - Mayoz TEST - 1". sanalokulumuz.com: "Mayoz Bölünme Test". unirehberi.com: "Mayoz ve Eşeyli Üreme Test Çöz". Bu sitelerde çeşitli sorular ve çözümleri bulunmaktadır. Testleri çözerken, mitoz ve mayoz bölünmelerin temel özelliklerini (DNA eşlenmesi, kromozom sayısı, genetik yapı vb.) bilmek faydalı olacaktır.

Profaz I ve Profaz II arasındaki temel farklar şunlardır: Profaz I: Mayoz I'in ilk ve en uzun evresidir. Kromozomlar homolog partnerleriyle eşleşir ve krossing over (parça değişimi) gerçekleşir. Çekirdekçik kaybolmaya ve çekirdek zarı erimeye başlar. Profaz II: Mayoz II'nin başlangıcıdır. Çekirdek zarı yeniden erir ve sentriyoller zıt kutuplara çekilerek iğ iplikleri oluşturur. Krossing over gerçekleşmez. Özetle, Profaz I, mayoz I'e özgü olup homolog kromozomların eşleştiği ve genetik çeşitliliğin arttığı bir evredir; Profaz II ise mayoz II'nin başlangıcını temsil eder ve DNA eşlenmesi gerçekleşmez.

Mayoza ait şekillerin altına evre ismini ve hücrenin kromozom sayısını yazmak için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: bilimgenc.tubitak.gov.tr. biyolojiportali.com. acikders.ankara.edu.tr. web.archive.org. webtekno.com.

İnterfaz, mayoz ve mitoz sırasında oluşan yavru hücre sayıları: Mitoz: Mitoz sonucunda 2 yavru hücre oluşur. Mayoz: Mayoz I sonucunda 2 yavru hücre, Mayoz II sonucunda ise 2 yavru hücre daha olmak üzere toplam 4 yavru hücre oluşur.

Bitki ve hayvanlar farklı şekilde bölünür çünkü hücre yapıları ve organelleri farklıdır. Hayvan hücrelerinde: Hücre çeperi bulunmaz, sadece hücre zarı vardır. Sentrozom bulunur ve iğ iplikleri sentrozomlar tarafından oluşturulur. Lizozom bulunur. Kofullar çok sayıda ve küçüktür. Sitoplazma boğumlanarak bölünür. Bitki hücrelerinde: Hücreyi dış etkenlerden koruyan hücre çeperi bulunur. Sentrozom bulunmaz, iğ iplikleri özel proteinler sayesinde oluşturulur. Lizozom yoktur. Kofullar az sayıda ve büyüktür. Sitoplazma orta lamel (hücre plağı = fragmoplast) ile bölünür.

Profaz evresi mikroskopta şu şekilde görülür: Kromozomlar. Çekirdek zarı ve çekirdekçik. İğ iplikleri. Profaz, mitoz hücre bölünmesinin ilk evresi olup, karyokinez (çekirdek eşlenmesi) olarak adlandırılır.

Bitki ve hayvan hücrelerinde sitokinezin özellikleri: Hayvan hücrelerinde: Sitokinez, anafaz evresinde başlar. Mikroflamentlerden oluşan protein iplikçikler, halka oluşturup sitoplazmanın daralarak boğumlanmasını sağlar. Hücre zarı içeri doğru boğulur ve iki yavru hücre oluşur. Bitki hücrelerinde: Sitokinez, telofaz evresinde başlar. Golgi cisimciğinden ayrılan kesecikler, hücrenin orta düzleminde birikerek orta lamel oluşturur. Lamel, hücrenin ortasından zara değinceye kadar iki yönde büyüyerek yeni hücre duvarını oluşturur. Hücre duvarı bulunduğu için boğumlanma gerçekleşmez.

Mitozda kromozom sayısının nasıl hesaplandığına dair bir örnek, 2n = 500 kromozomlu bir hücrenin ardı ardına 3 mitoz bölünme geçirmesi durumudur. Bu durumda: 1. 2n formülünden 2³ = 2 x 2 x 2 = 8 sonucu elde edilir. 2. Kromozom sayısı değişmeyeceği için her bir hücrenin yine 500 kromozomu olacaktır. Mitozda kromozom sayısı hesaplanırken, 2n formülü kullanılır ve n, geçirilen mitoz bölünme sayısını ifade eder.

Mitozun telofaz ve sitokinez evrelerinin önemi şu şekilde açıklanabilir: Telofaz: Kardeş kromozomlar kutuplara çekildikten sonra, çekirdek zarı kromozomların etrafında yeniden oluşur, böylece kromozomlar sitoplazmadan ayrılır. Kromozomlar yeniden çözülmeye başlar, iğ iplikleri kaybolur ve her bir yavru hücrede çekirdekçik yeniden oluşur. Sitokinez: Genellikle telofazla birlikte başlar ve mitozun bitişinden kısa bir süre sonra iki yavru hücre oluşur. Hayvan hücrelerinde mikroflamentlerin kasılmasıyla hücre zarının her iki yönde dıştan içe boğumlanması, sitoplazmayı ikiye böler. Bitki hücrelerinde ise golgiden ayrılan keseciklerin orta lamel oluşturmasıyla sitoplazma bölünmesi sağlanır. Bu evreler, mitozun tamamlanması ve genetik olarak birbirine özdeş iki yavru hücrenin oluşması için gereklidir.

Mitoz 1 (Mayoz I) ve Mitoz 2 (Mayoz II) arasındaki temel farklar şunlardır: Kromozom ve çekirdek bölünmesi: Mayoz I, bir kromozom ve iki çekirdek bölünmesini içerirken, Mayoz II, bir kromozom ve bir çekirdek bölünmesidir. Kromozom sayısı: Mayoz I'de kromozom sayısı yarıya iner, Mayoz II'de ise değişmez. DNA eşlenmesi: Mayoz II'den önce DNA eşlenmesi gerçekleşmez. Genetik çeşitlilik: Mayoz I'de profaz evresinde krossing over (parça değişimi) ile genetik çeşitlilik sağlanır, Mayoz II'de ise bu olay gerçekleşmez. Homolog kromozomlar: Mayoz I'de homolog kromozomlar ayrılır, Mayoz II'de ise kardeş kromatitler ayrılır.

Mitozda görülen olayların görsellerine aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: tr.wikipedia.org. webders.net. biyolojiportali.com. Mitoz evreleri ve bu evrelerde meydana gelen olaylar şu şekildedir: Profaz. Metafaz. Anafaz. Telofaz. Ayrıca, mitozun hemen ardından gerçekleşen sitoplazma bölünmesi (sitokinez) de görsel olarak incelenebilir.

Çiftleşme, karşı cinsten veya hermafrodit iki canlının üremek üzere bir araya gelmesi anlamına gelir. Ayrıca, çiftleşme kelimesi şu anlamlara da gelebilir: Bir şeyin tekken bir tanesinin daha katılmasıyla iki olması; Erkek ve dişi hayvan veya bitki hücrelerinin döllenmek için bir araya gelmesi.

Mayoz geçiren bir hücre, mitoz geçirmez; çünkü bir hücre sadece 1 kez mayoz geçirebilir.

Hayır, mitoz ve mayoz 2. dönem değildir. Mitoz ve mayoz, hücre bölünme türleridir. Mitoz, tek hücreli canlılarda üremeyi, çok hücreli canlılarda ise büyüme, gelişme ve yıpranmış dokuların onarımını sağlar. Mayoz, eşeyli üreyen canlıların üreme ana hücrelerinde gerçekleşir ve kromozom sayısının yarıya düştüğü dört haploit hücre oluşturur.