Farabi

Muallim-i Salis ve Muallim-i Sani olarak bilinen Türk bilim adamları sırasıyla Ebu Yusuf ve Farabi'dir.

Ekmel ve kusursuz varlık delili, İslam düşüncesinde ilk olarak Farabi tarafından kullanılmıştır.

Farabi'nin erdemli şehri, "El-Medinetü'l-Fazıla" olarak da bilinen, ideal devlet kavramıdır. Bu şehirde: Yöneticiler, bilgin ve erdemli kişilerden oluşur. Toplum, bilgi bakımından yükselir ve iyiyi, doğruyu ve güzeli gerçekleştirerek mutlu olur. Yönetimde aranan nitelikler arasında sağlam beden, güçlü hafıza, zekâ, adalet duygusu ve bilgelik bulunur. Farabi'ye göre, erdemli şehrin karşıtı "cahiliye şehri"dir ve bu tür şehirlerde insanlar daha düşük arzuların peşinden giderler.

Farabi, felsefe, mantık, psikoloji, musiki, matematik ve tıp alanlarında çalışmalar yapmış ünlü Türk filozoftur.

Kanun müzik aletinin kim tarafından bulunduğu kesin olarak bilinmemektedir. Rivayetlere göre, kanun çalgısını ünlü bilgin Farabi'nin telli çalgılardan yola çıkarak ortaya çıkardığı söylenmektedir. Ayrıca, kanunun antik çağda Mısır ve Sümerler tarafından da kullanıldığı tarihi belgelerle kanıtlanmıştır.

Ali Kuzu'nun "Farabi - Filozofların Babası" kitabı, İslam dünyasının en büyük felsefecilerinden biri olan Farabi'nin hayatını ve çalışmalarını anlatmaktadır. Kitapta yer alan bazı konular: - Farabi'nin Türkistan'ın Farab şehrinde doğması ve ilköğrenimini burada yapması. - İran'da Farsçayı, Bağdat'ta Arapçayı öğrenmesi ve daha sonra Latin ve Yunan dillerine hakim olması. - Devrinin en büyük alimlerinden dersler alması ve Felsefe, Mantık, Matematik, Tıp ve Musiki alanlarında büyük şöhret bulması. - Uzun süre Bağdat'ta kalması, ardından Mısır'a gitmesi ve 941'de Halep'e gelmesi. - Halep'te Hemdanoğulları'ndan Seyfüddevle Ali adlı bir Türk beyi ile karşılaşması ve onun sevgisini kazanması. - Farabi'nin, Halep beyinin Şam'ı alması üzerine oraya yerleşmesi ve 950 yılında ölümüne kadar burada kalması.

Farabi'nin müzikle ilgili başlıca eserleri şunlardır: 1. "el-Mûsîka’ l-Kebir". 2. "Kitâbu’l-Îkā‘ât". 3. "Kitabu İhsâ’ el-Îkā‘ât". 4. "Kitâbu İhsâ ul-Ulûm". Ayrıca, "Kelâmu'l-Mûsıkî" adlı bir eseri daha olduğu ancak bu eserin nüshasına ulaşılamadığı bilinmektedir.

Farabi'nin ilim tasnifine göre, beş ana bölüm bulunmaktadır: 1. Mantık: Organon'un kapsamında yer alan sekiz kitaptan oluşur. 2. Matematik: Aritmetik, geometri, optik, astronomi, müzik, mekanik ve teknik bölümlerinden oluşur. 3. Fizik ve Metafizik: Fizik, sema ve âlem, kevn ve fesad, meteoroloji, madenler, bitkiler ve hayvanları içerir. 4. Medenî İlimler: Ahlâk, siyaset, fıkıh ve kelâm konularını kapsar. 5. Varlık Düşüncesi: Ontoloji ve ilkelerin incelenmesi gibi konuları içerir.

Farabi'nin mantık, siyaset, eğitim, müzik ve tıp gibi çeşitli alanlarda çalışma yapması, onun eklektik felsefi görüşünü yansıtır. Bu eklektizm, temelde Aristoculuğa dayanır ve Farabi, Aristo ile Platon'un düşüncelerini birleştirmeye çalışmıştır.

Farabi'nin varlık anlayışı iki ana kategoriye ayrılır: zorunlu ve mümkün varlıklar. 1. Zorunlu Varlık: Bu, Tanrı'dır ve varlığı maddeden bağımsızdır, başkasına muhtaç değildir, her şeyin ilk nedenidir. 2. Mümkün Varlıklar: Bunlar, maddedir ve Tanrı'dan sudur ederek meydana gelir. Farabi'ye göre, Tanrı'nın bilgisi aynı zamanda onun yaratması demektir ve evren, sürekli hareket eden bir dönme dolap şeklinde tasavvur edilir.

"Medinetü'l-Fazıla" adlı eser, İslam felsefesinin kurucu filozofu Farabi'ye aittir.

“Önce doğruyu bilmek gerekir, doğru bilinirse yanlış da bilinir ama önce yanlış bilinirse doğruya ulaşılamaz” sözü Farabi'ye aittir.

Farabi ve Erasmus değişim programlarının farkları şunlardır: 1. Kapsam: Erasmus, Avrupa Birliği ülkelerindeki yükseköğretim kurumları arasında öğrenci ve akademisyen değişimini öngörürken, Farabi sadece Türkiye içindeki üniversiteler arasında hareketliliği destekler. 2. Coğrafya: Erasmus uluslararası bir perspektif sunarken, Mevlana programı Türkiye ile Avrupa dışındaki ülkeler arasında hareketliliği hedefler. 3. Dil Yeterliliği: Farabi programında dil yeterliliği şartı yokken, Erasmus için genellikle dil sınavı gereklidir. 4. Burs ve Destekler: Farabi programına katılan öğrencilere karşılıksız burs, öğretim üyelerine de ek ders ödemesi yapılırken, Erasmus programı öğrencilere hibe desteği sağlar.

Farabi, ahlâkın kaynağı olarak akılı kabul eder. Ona göre insan, aklı sayesinde iyi ve kötünün bilgisine ulaşabilir ve ahlaki önermeleri oluşturabilir.

“El-Mûsîka’l-Kebîr” adlı eser, Farabi'ye aittir.

Farabi'nin felsefesinin matematik ve siyasetle ilgilendiğini gösteren özellikleri şunlardır: 1. Bilgi Felsefesi ve Mantık: Farabi, bilgi teorisinde mantığın önemini vurgulamış ve Aristoteles'in mantık eserlerini yorumlayarak bu alanı geliştirmiştir. 2. İlimlerin Tasnifi: Farabi, İhsau’l-Ulum adlı eserinde ilimleri teorik (matematik, tabiat, ilahiyat) ve pratik (ahlak, siyaset) olarak ayırmış, siyasetin bir ilim dalı olduğunu belirtmiştir. 3. Devlet Felsefesi: Erdemli toplumun oluşumu ve yönetimi üzerine yazdığı Siyasetü’l-Medeniyye adlı eserde, siyasetin felsefi temellerini ele almıştır.

Farabi, Türk felsefenin kurucusu olarak kabul edilir.