BilişselBilim

Hayvanlar iyi ve kötü kavramlarını doğrudan ayırt edemezler, ancak bazı davranışları ve durumları algılayabilirler. Hayvanların içgüdüleri, onları belirli şekillerde hareket etmeye yönlendirir ve bu, iyi veya kötü olarak değerlendirilebilecek davranışların temelini oluşturur. Öğrenme yetenekleri sayesinde, hayvanlar ödül ve ceza sistemleriyle eğitilebilir ve bu da onların bazı durumları anlamalarına yardımcı olur. Empati ve farkındalık konusunda bazı hayvan türleri, özellikle primatlar ve büyük memeliler, kendi türleri ve çevrelerindekilerle olan etkileşimleri sayesinde daha karmaşık duygusal tepkiler gösterebilirler.

Bilişsel bilim ve bilişsel sinirbilim arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Kapsam ve Yaklaşım: - Bilişsel bilim, insan zihninin doğasını ve bilişin altında yatan süreçleri araştıran disiplinler arası bir alandır. - Bilişsel sinirbilim, beynin zihni nasıl etkinleştirdiğinin incelenmesidir. 2. Araştırma Yöntemleri: - Bilişsel bilim, davranışsal deneyler, bilgisayımsal modelleme ve doğal dil verilerinin analizi gibi yöntemlerden faydalanır. - Bilişsel sinirbilim, beyin görüntüleme teknikleri (MRI, fMRI, PET), elektrofizyoloji ve genetik mühendisliği gibi ileri araştırma araçlarını kullanır. 3. Uygulama Alanları: - Bilişsel bilim, eğitim, sağlık ve teknoloji gibi alanlarda uygulamaya dönük sorunları çözmeyi hedefler. - Bilişsel sinirbilim, nöroloji ve psikiyatri gibi tıp alanlarında, beyin fonksiyonlarını ve bozukluklarını anlamak için kullanılır.

Refleksivite ve öz eleştiri farklı kavramlardır: 1. Refleksivite: Bir şeyin kendi kendine geri dönmesini ifade eden bir kavramdır. 2. Öz eleştiri: Kişinin kendi hatalarını ve eksikliklerini objektif bir şekilde değerlendirmesi ve bu hatalardan ders çıkarması sürecidir.

Stroop etkisi, psikolog J. R. Stroop tarafından 1935 yılında geliştirilen bir bilişsel kontrol testidir. Bu testte deneklere üç farklı görev verilir: 1. Renk isimleri okuma: Deneklerden renk isimlerini olabildiğince hızlı okumaları istenir. 2. Renklerin rengini söyleme: Deneklerden renkli mürekkeple basılı nokta kümelerinin renklerini olabildiğince hızlı söylemeleri istenir. 3. Kelime okuma: Deneklerden sunulan rengin adından farklı renkten mürekkeple yazılan kelimeleri olabildiğince hızlı ve yüksek sesle okumaları istenir (örneğin, "mavi" kelimesi kırmızı veya sarı mürekkeple yazılmıştır). Stroop etkisinin çarpıcı sonucu, deneklerin farklı renkten mürekkeple yazılan renk adlarını okumakta zorlanmaları, doğru okuyabilmek için uzunca bir süre harcamaları ve hatta yazılı kelimeyi değil, mürekkebin rengini söylemeleridir. Bu test, görsel algının sembolik-semantik algıdan daha temel ve ilkel olduğunu ve çatışma durumunda görsel algının ağır bastığını ortaya koyar.

Bilişsel yaklaşım, insan zihni ve bilişsel süreçleri anlamaya odaklanan bir psikolojik yaklaşımdır. Temel özellikleri: - İçsel süreçlere odaklanma: Düşünce süreçleri ve içsel temsiller incelenir. - Bilgi işleme modeli: Zihinsel süreçler, bir bilgi işleme sistemi olarak ele alınır. - Dikkat ve bellek: Bilginin nasıl dikkate alındığı, kodlandığı, depolandığı ve geri çağrıldığı araştırılır. - Problem çözme: İnsanların nasıl problem çözdüğü ve kararlar verdiği incelenir. - Dil ve düşünce ilişkisi: Dil, düşünme süreçlerini etkileyen bir araç olarak görülür. - Bilişsel gelişim: Çocukların zihinsel süreçlerinin nasıl geliştiği ve değiştiği incelenir. Bilişsel yaklaşım, psikolojinin birçok alanında, öğrenme, terapi ve zihinsel bozukluklar gibi konularda uygulanır.

Bilişsel çelişkiyi (cognitive dissonance) Amerikalı psikolog Leon Festinger bulmuştur.

Mantık ve zeka aynı şeyler değildir, ancak birbirleriyle ilişkilidirler. Zeka, insanın bilişsel yeteneklerini kapsayan genel bir terimdir ve problem çözme, karar verme, hafıza, yaratıcılık gibi alanları içerir. Mantık ise, akıl yürütme ve doğru sonuçlara ulaşma sürecidir.

ABC modeli görselleştirme, üç temel bileşenden oluşan bir modeldir: A (Duygusal), B (Davranışsal) ve C (Bilişsel). 3D görselleştirme ise, bir objenin 2D çiziminin çeşitli araçlar kullanılarak 3 boyutlu hale dönüştürülmesi sürecidir. Dolayısıyla, "ABC modeli görselleştirme" ifadesi, muhtemelen bu iki modelin bir arada kullanımını ifade ediyor olabilir, ancak bu konuda daha spesifik bir bilgi bulunmamaktadır.

Bilişsel önyargılar, insanların düşünme süreçlerinde yanıltıcı ve hatalı sonuçlara yol açabilen zihinsel eğilimlerdir. İşte bazı yaygın bilişsel önyargılar: 1. Doğrulama Önyargısı: Mevcut inançları doğrulayan bilgileri arama ve çelişen kanıtları görmezden gelme eğilimi. 2. Elverişlilik Kısayolu: Bellekte kolayca erişilebilen bilgilerin önemini abartma ve dünyayı daha yozlaşmış bir yer olarak görme. 3. Olumsuzluk Önyargısı: İyi haberlere kıyasla kötü haberlerin daha fazla etki yaratması. 4. Hayali Bağıntı: İki değişken arasında gerçek bir ilişki olmamasına rağmen bir ilişki görme eğilimi. 5. Ortak Kaynak Yanlılığı: Destekleyecek hiçbir kanıt olmasa bile iki şey arasındaki benzerlikleri ortak bir kaynağa atfetme. 6. Temel Oran Yanılgısı: Bir olayın genel olasılığını göz ardı edip tekil örneklere odaklanma. 7. Bandwagon Etkisi: Diğer insanların bir şeyi yapma veya düşünme eğilimine katılma. 8. Donatım Etkisi: Bir eşyaya sahip olduktan sonra onu daha değerli bulma.