AtmosferikOlaylar

Yeryüzü şekillerinin iklim üzerindeki bazı etkileri: Dağlar, soğuk hava kütlelerinin hareketini engelleyerek bölgedeki iklimi etkiler. Yükselti, sıcaklık üzerinde etkili olur; Türkiye'de batıdan doğuya ve kıyı bölgelerinden iç kesimlere doğru sıcaklık azalır. Ovalar, rüzgarların serbestçe hareket etmesine izin vererek iklim üzerinde etkili olur. Denizler, nem miktarını artırarak bölgenin iklimini etkiler ve kıyı ile iç kesimler arasında sıcaklık farklılıkları oluşturur. Yeryüzü şekilleri, yağış dağılımını ve sıcaklık farklılıklarını da belirleyerek iklim üzerinde önemli bir rol oynar.

Denizciler için meteoroloji dersi, deniz çevresindeki atmosfer ve deniz sınırları içerisinde meydana gelen doğal olaylar ile insan faaliyetlerinin gereksinimi olan meteorolojik bilgi taleplerini kapsar. Bu ders, denizcilere şu konularda bilgi ve beceri kazandırır: Hava durumu analizi. Hava tahmini. Rota planlaması. Risk yönetimi. Denizcilik meteorolojisi, balıkçılık, açık deniz enerjisi ve kıyı mühendisliği gibi endüstrilerde de önemli bir rol oynar.

Hayır, yıldırım ve şimşek aynı şey değildir. Şimşek, negatif yüklü bulutlar ile pozitif yüklü bulutlar arasında gerçekleşen elektrik boşalmasıdır. Yıldırım ise, yerdeki pozitif yükler ile buluttaki negatif yükler arasındaki elektrik boşalmasıdır. Dolayısıyla, her yıldırım bir şimşek türüdür, ancak her şimşek bir yıldırım değildir.

Mezosiklonun bazı özellikleri: Tanım: Mezosiklon, fırtına içinde ve genellikle sol arka tarafında, sarmal bir hareketle dönen, dikey bir hava sütunudur. Boyut: Çapı 1 ila 15 km arasında değişir. Oluşum: Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin çarpıştığı bölgelerde, şiddetli dikey rüzgar kaymaları ve yeterli nem olduğunda oluşur. Etki: Belirli koşullar altında kasırga oluşumuna neden olabilir. Gözlem: Hava durumu radarlarında, hızların radara yaklaşıp uzaklaştığı kısa mesafelerde yön değiştirdiği dairesel bir bölge olarak görünür. Konum: Süper hücreli fırtınaların sağ arka tarafında ve fırtına çizgilerinin bazı kısımlarında tespit edilir. Kar Yağışı: Kutupsal soğuk hava dalgalarının güçlü rüzgar kaymalarıyla birleştiği durumlarda, mezosiklonlar kar yağışını tetikleyebilir.

Kutup girdabı, Dünya'nın her iki kutup bölgesini de çevreleyen geniş bir soğuk ve dönen hava bölgesidir. Kutup girdabı terimi, stratosferik kutupsal girdap ve troposferik kutupsal girdap gibi iki farklı olguyu tanımlamak için de kullanılabilir. Kutup girdabının bazı özellikleri: Oluşumu: Kutup girdabı, kutuplarda açısı daralan güneş ışınlarından dolayı, yeryüzüne ulaşan ışın miktarının azalması sonucu oluşur. Mevsimsel değişim: Kış aylarında yoğunlaşır, yaz aylarında ise zayıflar. Etkileri: Soğuk hava kütlelerinin güney enlemlere doğru sarkmasına neden olarak sıcaklık düşüşlerine yol açar.

En güzel güneş batışı saati kişisel tercihlere bağlıdır. Ancak, güneş batışının özellikle etkileyici olduğu saatler, gün batımından önceki altın saat (sunset) ve mavi saat (twilight) olarak adlandırılan zaman dilimleridir. Altın saat, gün ışığının eşsiz kalitesinin özel bir fotoğraf etkisi yarattığı, güneşin ufkun altında 12° ile 18° arasında bir açıyla battığı zaman dilimidir. Mavi saat, gökyüzünün tamamen aydınlatılmadığı ancak tamamen karanlık olmadığı sabah ve akşam alacakaranlık zamanını ifade eder. İstanbul için güncel güneş batımı saatlerini aşağıdaki sitelerden öğrenebilirsiniz: tr.meteocast.net; yurttahavadurumu.com; gundogumu.online.

Turuncu kar, Sahra Çölü'nden gelen toz bulutunun kar ve yağmurla karışması sonucu oluşur. Bu durum, kutup merkezli jet akımlarının normalden daha güneye ilerlemesi ve kuvvetli rüzgarlar ile gök gürültülü fırtınaların Sahra tozunu Avrupa'ya taşımasıyla gerçekleşir. Turuncu kar, her beş yılda bir yaşanır.

Kentsel Isı Adası etkisi, her iklim türünde gözlemlenebilir, çünkü bu etki, şehirlerdeki belirli koşullar tarafından oluşturulur. Başlıca nedenler: Yoğun yapılaşma ve azalan yeşil alanlar. Kentsel malzeme özellikleri: Kaldırım, çatı gibi yüzeylerin güneş ışığını emmesi. İnsan faaliyetleri: Enerji tüketimi, sanayi tesisleri ve klima kullanımı. Coğrafi ve iklimsel faktörler: Sakin hava koşulları ve yakındaki dağların rüzgarı engellemesi. Etki, özellikle sıcak iklimlerde daha belirgin olabilir, ancak kış ve gece saatlerinde de gözlemlenebilir.

Yağmur ve şimşek aynı anda olur çünkü şimşek, genellikle fırtınaların bir parçası olarak görülür. Şimşek, bulutların içinde ve arasında oluşan bir elektrik boşalmasıdır. Bulutun alt kısmındaki elektrik alanı belirli bir noktada kritik bir seviyeye ulaştığında, bir elektrik boşalması meydana gelir ve şimşek çakar. Şimşek çakması esnasında havada çok büyük sıcaklık ve basınç değişimi meydana gelir.

Trof, alçak basınç alanında merkezden dışarıya doğru uzanan ve siklonik sirkülasyonun en az olduğu alandır. Trof, hava hareketlerinin bir sonucu olarak oluşur. Troflar, genellikle soğuk hava kütlelerinin sıcak hava kütlelerine doğru ilerlemesi veya soğuk hava akımlarının sıcak hava akımlarıyla karşılaşması sonucu oluşur. Trof, meteorologlar tarafından hava tahminlerinde ve hava durumu analizlerinde dikkate alınan önemli bir unsurdur.

Donmuş nehir, genellikle kış aylarında hava sıcaklığının sıfırın altına düşmesi sonucu oluşur. Suyun donma sırasında yoğunluğunun azalması ve boşluklu, düzenli kristal yapılar oluşturması, suyun yüzeyde donmasına neden olur. Rusya’nın Yakutistan bölgesinde, Lena Nehri gibi nehirler kışın tamamen donar ve ilkbaharda buzların erimeye başlamasıyla güzergâh tehlikeli hale gelir.

Hale, güneş veya ayın etrafında görülen dairesel ışık halkasıdır. Ay halesi, ay ışığının atmosferdeki altıgen buz kristalleri tarafından kırılması sonucu oluşur. Bazı kültürlerde ay halesinin yağmur, kar veya fırtınanın habercisi olduğuna inanılır. Ay halesi, aynı zamanda resim sanatı ve tıpta da kullanılan bir terimdir.

Tekirdağ'da sisin etkili olmasının nedeni hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, 2025 yılı içinde Tekirdağ'da sisin etkili olduğu bazı olaylar şunlardır: 19 Nisan 2025: Tekirdağ'da gece başlayan sis, sabah etkisini artırarak görüş mesafesini 40 metreye kadar düşürmüştür. 27 Şubat 2025: Gece başlayan yoğun sis, sabah saatlerinde etkisini artırarak kara ve deniz ulaşımında aksamalara yol açmıştır. 1 Şubat 2025: Tekirdağ ve Edirne'nin Keşan ilçesinde sabah saatlerinde etkili olan sis, görüş mesafesini düşürerek feribot seferlerinin gecikmesine neden olmuştur. 18 Aralık 2024: Tekirdağ’da gece başlayan ve sabaha karşı şiddetini artıran sis, İstanbul, Edirne ve ilçelere bağlayan kara yolunda ulaşımı olumsuz etkilemiştir.

Mammatus bulutları, genellikle konvektif fırtınaların diverjansı (yayılması) sonucunda oluşur. Oluşum süreci: Olgunluk aşamasına gelmiş bir kümülonimbus bulutu, daha fazla yükselemeyince bölgede sürekli yayılma hareketi yapar. Bulutun altındaki çok sıcak ve kuru hava, soğuk yağmur bulutunun aşağı yönlü hareketini engeller. Bulut içindeki buz kristalleri, kaotik bir ısınma ile sıvılaşmadan direkt olarak buharlaşır ve etrafındaki havayı soğutur. Daha soğuk ve yoğun hava, bulutun dibinde keseler oluşturur. Mammatus bulutlarının oluşumunda süblimleşme (buzun sıvıya dönüşmeden doğrudan buhara dönüşmesi) de rol oynar. Ayrıca, kuru ve sıcak bulut ile ıslak ve soğuk bulutun karşılaşması, hidrometeor serpintisinin neden olduğu soğuma ve yerçekimi dalgaları gibi farklı oluşum teorileri de bulunmaktadır. Mammatus bulutları, genellikle şiddetli hava olayları ile ilişkilendirilir ancak fırtına aktivitesi sona erdiğinde oluşmaları, fırtınanın gücünün azaldığını gösterebilir.

30° ve 60° enlemlerinde dinamik basınç kuşakları görülür. 30° enlemleri: Bu enlemlerde, ekvatoral bölgede ısınarak yükselen hava kütlelerinin 30° civarında alçalması sonucu dinamik yüksek basınç kuşakları oluşur. 60° enlemleri: Hava yoğunluğunun azalmasıyla 60° enlemlerinde dinamik alçak basınç kuşakları oluşur. Ayrıca, 60° enlemleri, sürekli dinamik alçak basınç alanı olarak da kabul edilir.

Tan yerinin aydınlanması, yani imsak vaktinin geldiğini anlamak için şu belirtilere dikkat edilebilir: Gecenin karanlığı geçer ve ufuk çizgisinde aydınlanma görünür. Güneş doğmaya başlar. İmsak vakti, sabah ezanı vaktiyle aynı değildir; sabah ezanı, imsak vaktinde okunur ancak bu, oruca başlama saatinin geçtiğini gösterir.

İklim kuşakları, Dünya'nın farklı bölgelerinde görülen belirgin iklim özelliklerine göre üç ana gruba ayrılır: 1. Sıcak Kuşak: Ekvator çevresinde yer alan, yıl boyunca sıcak ve yağışlı olan kuşaktır. 2. Ilıman Kuşak: Tropikal ve kutup kuşakları arasında yer alan, mevsimlerin belirgin olduğu kuşaktır. 3. Soğuk Kuşak: Kutuplara yakın bölgelerde yer alan, yıl boyunca soğuk ve kurak olan kuşaktır. Ayrıca, iklim kuşakları, Köppen iklim sınıflandırmasına göre beş ana gruba ayrılır: 1. Tropikal (A). 2. Kurak (B). 3. Ilıman (C). 4. Karasal (D). 5. Kutup (E).

Volkanik kış, bir yanardağ patlaması sonucu alt atmosfer tabakasının soğuması fenomenidir. Nedenleri: Aerosollar. Güneş ışınlarının engellenmesi. Volkanik kışın etkileri, aerosollerin miktarına ve patlamanın şiddetine bağlı olarak değişir.

Yağmur yağarken uğultu gelmesinin nedeni, yükselen havanın bulut içerisinde küçük dolu tanelerine dönüşmesi ve bu dolular ile bulutun içindeki buz parçalarının elektriksel etkileşime girmesi olabilir. Ayrıca, kar yağışı sırasında da benzer bir durum yaşanabilir; yükselen hava soğuduğunda yoğunlaşıp buz kristalleri oluşturur ve bu kristaller elektrik yükleri biriktirerek uğultuya neden olabilir.

Dünyanın geoit şeklinin sıcaklık dağılışına etkileri: Ekvatordan kutuplara doğru sıcaklık azalır. Sıcaklık kuşakları oluşur: Sıcak, ılıman ve soğuk kuşaklar bu şekilde ortaya çıkar. Enerji kaybı artar: Güneş ışınlarının tutma oranı, yani enerji kaybı, ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe artar. Bu durum, bitki ve hayvan türlerinin dağılışını da etkiler.