Aşiretler

Mardin'in en büyük bağının nerede olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, Mardin'in en büyük ilçesi Midyat'tır. Mardin'in diğer önemli ilçeleri arasında Kızıltepe, Nusaybin ve Derik bulunmaktadır.

Adana'da bazı bilinen aşiretler şunlardır: Conolar: Adana'nın Ulubatlı ve Yavuzlar mahallelerinde yaşayan, yaşamları belgesel haline getirilen bir aşiret. Badıkan Aşireti: Adana sınırları içinde etkili olan büyük aşiretlerden biri. Bunun dışında, Adana'da kırsal bölgelerde ve şehir çevresinde tarım, hayvancılık, inşaat ve ticaret gibi sektörlerde faaliyet gösteren çeşitli aşiretlerin varlığı bilinmektedir.

Çaynak Aşireti hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, bazı Kürt aşiretleri şunlardır: Ademan Aşireti; Amarlı (Amaran) Aşireti; Canbegî Aşireti; Cudikan Aşireti; Xelkan (Xelîkan) Aşireti; Nasıran Aşireti; Sinemillî (Sînan) Aşireti; Şadıllı (Şadullu, Şad) Aşireti; Şevelî Aşireti; Ümranlı (Amarlı, İmranlı) Aşireti.

Sulak köyünde yaşayan aşiretler arasında Dıdaran (Duduran) Aşireti bulunmaktadır. Ayrıca, Hevırki (Deksuri) Aşireti de İdil ilçesi Sulak köyünde yaşamaktadır ve bu aşiret Yezidi inancına sahiptir.

Aşan aşireti hakkında mevcut kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Türkiye'deki bazı büyük aşiretler arasında İzol, Milli, Ertoşi, Revadî ve Raman aşiretleri öne çıkmaktadır, ancak Aşan aşireti bu listede yer almamaktadır. Aşiretlerin nüfusu, göçler, bölünmeler ve yeni aşiretlerin oluşması gibi nedenlerle sürekli değişebilir. Bu nedenle, kesin bir sayı vermek zordur. Daha fazla bilgi için yerel kaynaklara veya aşiret araştırmalarına başvurulması önerilir.

Saki Aşireti, Celali Aşireti'ne bağlı bir aşiret olarak kabul edilir. Celali Aşireti kendi içinde 40 kabileden fazla kola ayrılmaktadır ve bu kollardan bazıları şunlardır: Hesesori; Keskoi; Sori; Koti. Saki Aşireti'nin Celali'lere bağlı aşiretler olduğu sadece sözlü anlatımlara dayanmaktadır, belgeli kaynaklar bu bilgiyi desteklememektedir.

Mahzuni Şerif (Şerif Cırık), Ağuçan aşiretine dayanmaktadır. Aşiret, Horasan'dan Tunceli'nin Hozat ilçesine, oradan Hatay'a ve daha sonra da Maraş'ın Elbistan ilçesine göç etmiştir.

Diyarbakır'da yaşayan aşiretler, çeşitli boylara mensuptur. Bu boylardan bazıları şunlardır: Oğuz Boyları: Döğer, Avşar, Kargın, Beğdili, Bayad, Dodurga, Bayındır, Çepni. Kürt Aşiretleri: İzol, Milli, Xiyan, Haman, Hevedan. Diğer Boylar: Mendikan, Mirdasi, Muhamediye. Bu aşiretler, Diyarbakır'ın sosyal ve kültürel dokusunu oluşturan önemli unsurlardan biridir.

Mardinliler, çeşitli aşiretlere mensuptur. Mardin bölgesinde yaşayan bazı önemli aşiretler şunlardır: Dicle Aşireti: Mardin’in özellikle Nusaybin ilçesinde yerleşik olan önemli bir Kürt aşiretidir. Şeyh Halit Aşireti: Mardin merkez ve çevresinde etkili olan, köklü bir aşirettir. Mala Xwedê Aşireti: Kürt kökenli olup, Mardin’in kırsal köylerinde önemli bir etkiye sahiptir. Birecik Aşireti: Arap kökenli olup, Mardin il sınırlarında da önemli bir yer tutar. Tekbaş Aşireti: Kürt kökenli olup, tarım sektöründe faaliyet gösterir. Mardin'de toplamda 40'tan fazla aşiret bulunmaktadır.

Aşiret konulu bazı kitaplar: "Le Buke", Rojda. "Melarin". "Evîn", Mem Ararat. "İçtoroslar'da Alevi-Kürt Aşiretler", Mehmet Bayrak. "Kürt Aşiretleri Üzerinde Sosyolojik Tetkikler", Ziya Gökalp. "Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik İncelemeler", Ziya Gökalp. "Anadolu'da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar (1453-1650)", Yusuf Halaçoğlu. "Ağa, Şeyh, Devlet", Martin van Bruinessen. "Kürtlerde Aşiret ve Akrabalık İlişkileri", Lale Yalçın-Heckmann.

Yayladağı ilçesinde hangi aşiretin olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, Türkiye'de bulunan bazı aşiretler şunlardır: Çarekan Aşireti. Beritan Aşireti. Milli Aşireti. Reshkan Aşireti. Şeyhanlı Aşireti. Türkiye'de 2023 yılı itibarıyla 250'den fazla aşiret bulunduğu bilinmektedir.

Çakan aşireti hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Türkiye'deki bazı Kürt aşiretlerinin yaşadığı bölgeler şunlardır: Xelacî Aşireti: Bitlis'in güneydoğusunda yaşar. Hemdikan Aşireti: Ağrı ile Kağızman arasında yaşar. Hesenan Aşireti: Malazgirt, Hınıs ve Varto bölgelerinde yaşar. Dudari (Diderî) Aşireti: Mardin'in kuzeydoğusunda yaşar. Goyan Aşireti: Sîlopi'nin kuzeydoğusunda, Kilaban'da yaşar. Türkiye'deki aşiretlerin dağılımı hakkında daha detaylı bilgi için akademik kaynaklara başvurulması önerilir.

Kakma aşireti hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, bazı Kürt aşiretlerinin yerleşim bölgeleri şu şekildedir: Xelkan Aşireti: Hewlêr’in kuzeydoğusunda ve Belik dağlarının kuzey kesimlerinde yaşar. Reşwan (Reşvan) Aşireti: Sivas dolaylarında yaşar. Zend Aşireti: Kum’un güneybatısında yaşar. Ossanlı (Ossanan) Aşireti: Germsar ve Weramin bölgelerinde yaşar. Aşiretlerin yerleşim bölgeleri zamanla değişebilir, bu nedenle güncel bilgiler için yerel kaynaklara başvurulması önerilir.

Meman (Memani) aşiretinin nüfusu hakkında farklı bilgiler bulunmaktadır. 2025 yılı tahmini nüfusu: 300.000 – 500.000 kişi. 1987 yılı verileri: Patnos ve Hamur ilçe merkezlerinde ve bağlı köylerde yaşayan Memanilerin nüfusu yaklaşık 6.270 kişidir. Bu bilgiler, aşiretin farklı bölgelerdeki dağılımını ve zaman içindeki değişimini göstermektedir.

Hacı Musa Bey, Huytu Aşireti'nin lideridir.

Emirhacılı aşireti, Manisa ilinin Salihli ilçesine bağlı bir mahalledir.

Derşew köyü, Derşewi (Dérşew) Aşireti'ne aittir. Derşewi Aşireti, Kürt kökenli olup, Sünni Müslüman (Şafii) inancına sahiptir.

Gazi Karslılar hangi aşiretten olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, Kars'ta bulunan bazı aşiretler şunlardır: Eliya; Qaskî; Badıllî; Redkî; Sipkî; Azerî; Gêloyî; Dılxêrî; Motî; Mirzıkî. Ayrıca, Kars'ta Kürtler, Azeriler, Terekemeler, Türkler ve başka etnik gruplar da bulunmaktadır.

Munzur Dağları'nda yaşayan bazı aşiretler şunlardır: Şavaklılar (Şavak). Gülabioğulları. Ayrıca, Munzur Dağları ve çevresinde Demenan, Koçgiri, Balaban, Yusufan, Haydaran gibi diğer Dersim aşiretlerinin de bulunduğu bilinmektedir.

Celali aşiretinin soyunun nereden geldiğine dair farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı kaynaklara göre, Celali aşiretinin adı, "Kelaliye" veya "Gelaliye" isimlerinden türemiştir. Ermeni tarihçi Ş.X.Mıhoyan'a göre, M.S. 906 yılında Ninova (Musul) civarında, Arap ve Oğuz baskılarına karşı başlayan Kürt isyanlarında, Celaliler Hazbani aşireti ile güçlerini birleştirip bu bölgeyi yerle bir etmişlerdir. Yakut El Hamevi'nin Mu cem'ul Buldan adlı eserine göre, Celali aşireti, Kürtlerden 60.000 hane olup Şehrezûr’da kışlayan bir topluluktur. Celali aşireti, İran, Türkiye ve Rusya'nın sınırlarının kesiştiği üçgen bölgede yaşayan ve Kürt aşiretlerinin en büyük aşiret konfederasyonlarından biridir.