Akreditif

Akreditif işlemlerinde riskler, tüm taraflar tarafından ortaklaşa taşınır, ancak bazı riskler belirli taraflara daha fazla aittir: İhracatçı (lehtar): Akreditif şartlarına uyamama, amir bankadan geç veya hiç ödeme alamama riskleriyle karşı karşıyadır. İthalatçı (amir): Ürüne ait riskler (malların teslim edilmemesi, eksik teslimi, düşük kalite veya değerde olması), döviz kuruna ait riskler ve amir bankaya ait riskler (bankanın görevini yerine getirememe riski) gibi risklerle karşılaşır. Bankalar: Amir bankasının iflas etme riski veya teyit bankasının amir bankanın ödeme yapmama riski gibi durumlarla karşılaşabilir. Ayrıca, ülke veya politik risk gibi kontrol dışı olaylar da tüm taraflar için risk oluşturur.

Akreditif çeşitleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Ödeme şekline göre: Peşin akreditif (görüldüğünde ödemeli). Vadeli akreditif. Kabul kredili akreditif. Karışık ödemeli akreditif. Şekil şartlarına göre: Dönülemez (irrevocable) akreditif. Dönülebilir (revocable) akreditif. Teyit durumuna göre: Teyitli akreditif. Teyitsiz akreditif. Ayrıca, devredilebilir akreditif, back to back akreditif, rotatif akreditif gibi özel nitelikli akreditifler de bulunmaktadır.

Rotatif akreditif, alıcı ve satıcı arasında süreklilik gösteren bir alım-satım anlaşması olduğunda kullanılan bir akreditif türüdür. Özellikleri: Yenilenme Şekli: Rotatif akreditifler, zamana veya miktara bağlı olarak yenilenebilir. Otomatik Yenilenme: Süreye bağlı olarak yenilenebilen rotatif akreditiflerde, amir bankanın onayına gerek kalmadan otomatik olarak yenilenir. Kümülatif ve Kümülatif Olmayan: Kümülatif rotatif akreditiflerde, kullanılmayan miktar sonraki dönemlerde kullanılabilir; kümülatif olmayanlarda ise her dönemde kullanılan miktarın o dönem içinde çekilmesi gerekir. Avantajları: Maliyet Tasarrufu: Her yükleme için yeni akreditif açma zorunluluğu ortadan kalkar. Zaman Tasarrufu: Kağıt bürokrasisi azalır. Rotatif akreditif, ihracatçının her seferinde akreditif açılışını beklemeksizin imalatını sürdürmesini ve ithalatçının başlangıçta yüklü bir para bağlamadan ithalat yapmasını sağlar.

Akreditif işlemlerinde ortaya çıkabilecek bazı riskler şunlardır: Belgelerin uygunluğu: Belgelerdeki eksiklik veya hatalar, ödemenin gecikmesine veya reddedilmesine neden olabilir. Bankaların güvenirliği: Akreditif işlemlerini gerçekleştiren bankaların mali durumu ve güvenirliği, işlemin güvenliğini etkiler. Politik ve ekonomik riskler: Ülkeler arasındaki politik ve ekonomik istikrarsızlıklar, akreditif işlemlerini olumsuz etkileyebilir. Sahtekarlık riski: Sahte belgeler veya var olmayan akreditifler üzerinden yapılan işlemler, tarafların zarar görmesine yol açabilir. Hukuki riskler: Uluslararası satış sözleşmelerinden kaynaklanan hukuki süreçler, akreditifin işlevinin devre dışı kalmasına neden olabilir. Amir bankanın iflas riski: Amir bankanın görevini yerine getirememesi, ihracatçının ödeme alamamasına yol açabilir. Malların teslim edilmemesi veya kalitesiz olması: Gönderilen malların satış sözleşmesi koşullarına uygun olmaması, ihracatçının risk taşımasına neden olur.

En güvenli akreditif türü, dönülemez (gayri kabili rücu) akreditiftir. Dönülemez akreditif, tarafların onayı olmadan değiştirilemez veya iptal edilemez. Ancak, dönülebilir akreditifler nadiren kullanılır çünkü satıcı için güvence sağlamaz. Akreditifin güvenliği, aynı zamanda akreditifi veren veya teyit eden bankaların mali durumu ve güvenilirliğine de bağlıdır. Akreditif türleri hakkında bir uzmana danışılması önerilir.

Akreditif iskontosunun yapılma nedenleri şunlardır: Finansman sağlama. Ticari indirimlerden faydalanma. Bilançoya olumlu etki.

Akreditifte son yükleme tarihi (latest date of shipment) geçerse, ihracatçı firma için "geç yükleme rezervi" oluşur. Ayrıca, eğer akreditifte her bir mal grubu için belirlenmiş farklı son yükleme tarihleri varsa, bu tarihler aşıldıkça akreditifin geçerliliği o gruplar için sona erer. Akreditif şartlarına uyulmaması, ödeme alınamamasına yol açabilir.

Akreditifte son ibraz tarihi, akreditif vadesi (expiry date) ve ibraz süresi (presentation period) dikkate alınarak hesaplanır. Akreditif vadesi (expiry date), satıcının evrakları bankasına ibraz edebileceği son tarihtir. İbraz süresi (presentation period) ise, belgelerin son yükleme tarihinden itibaren kaç gün içinde görevli bankaya ibraz edilmesi gerektiğini gösterir. Dolayısıyla, son ibraz tarihi, yükleme tarihinden itibaren 21 gün eklenerek hesaplanır. Akreditif işlemlerinde doğru hesaplama için bir uzmana danışılması önerilir.

Akreditif son yükleme tarihi (latest date of shipment), satıcının malları yükleyebileceği son tarihi ifade eder. Eğer akreditifte son yükleme tarihi belirtilmemişse, yükleme akreditif vadesi içinde kalmak koşuluyla istenilen bir tarihte yapılabilir. Son yükleme tarihi olarak kabul edilecek gün, ürünlerin fabrikadan yükleme tarihini değil, örneğin denizyolu taşımalarında ürünün gemiye yüklendiği tarihi gösteren “shipped on board” tarihi esas alınarak hesaplanır.

Teyitli ve teyitsiz akreditifler, ödeme sorumluluğu ve bankaların rolü açısından farklılık gösterir. Teyitli akreditif: İhracatçı açısından daha güvenilir bir ödeme yöntemidir. Evraklar eksiksiz teslim edildiğinde, teyit bankası, amir bankanın onayını beklemeden ödeme yapar. Teyit, genellikle amir bankanın talimatıyla bir başka banka tarafından eklenir. Teyitsiz akreditif: Sadece amir bankanın ödeme yapma yükümlülüğünün olduğu bir sistemdir. Evraklar amir bankaya gönderilir ve ödeme onun tarafından yapılır. İhbar bankasının ödeme konusunda herhangi bir sorumluluğu yoktur.

Teyitsiz akreditif (Unconfirmed L/C), ihracatçının kendi bankasına yükleme belgelerini teslim ettiğinde, mal bedelini tahsil edemediği bir ödeme şeklidir. Çalışma prensibi: 1. İhracatçı, yükleme belgelerini kendi bankasına verir. 2. Banka, belgeleri akreditif bankasına gönderir. 3. Belgeler koşullara uygun olduğunda, akreditif bankası ödemeyi havale eder. Bu durumda, ödeme garantisi veren taraf amir bankadır.

Standart akreditif, uluslararası ticarette kullanılan ve ICC (Uluslararası Ticaret Odası) tarafından belirlenen UCP 600 ve ISBP 745 kurallarına uygun olarak düzenlenen akreditif türüdür. Bu kurallar, akreditif işlemlerinin nasıl yapılacağını, tarafların görev, hak ve sorumluluklarını belirler. Akreditif, alıcı ve satıcı arasındaki ödeme sürecini düzenleyerek her iki tarafın da riskini azaltır. Akreditif tarafları: Amir (Applicant): Akreditifin talep eden, mal veya hizmetin alıcısı. Lehdar (Beneficiary): Akreditiften yararlanan, mal veya hizmeti sağlayan. Amir Banka (Issuing Bank): Akreditifi açan ve ödeme yapmayı taahhüt eden banka. İhbar Bankası (Advising Bank): Lehdara akreditifi ileten banka. Teyit Bankası (Confirming Bank): Akreditif açıldığında teyit veren banka.

Akreditif kapsamında düzenlenen Commercial Invoice (Ticari Fatura) şu bilgileri içermelidir: Fatura başlığı. İhracatçı firma. İthalatçı firma. Mal tanımı. Fatura numarası ve tarih. Teslim şekli. Menşe bilgisi. Malın miktarı, birim fiyatı ve toplam fatura tutarı. Ödeme şekli. Brüt ve net ağırlık. Satıcıya ait banka bilgileri. Ayrıca, akreditif numarası ve diğer akreditif şartları da faturada net ve eksiksiz bir şekilde belirtilmelidir.

Akreditifte yükleme süresi, belirli koşullar altında uzatılabilir. Akreditifin vade tarihi veya ibraz için son gün, ibrazın yapılacağı bankanın kapalı olduğu bir güne denk gelirse, bu süre müteakip ilk banka iş gününe uzatılır. Ancak, yükleme için tanınan en geç tarih (latest date of shipment) uzatılamaz.

Teyitli LC, "teyitli akreditif"in (confirmed letter of credit) kısaltmasıdır. Teyitli akreditif, ihracatçının alacaklarını garanti altına almak için kullanılan bir finansal araçtır. Teyitli akreditif, ihracat işlemlerinde özellikle riskli alıcılara karşı güvenli bir ödeme yöntemi olarak tercih edilir.

At sight akreditif, "görüldüğünde ödemeli akreditif" olarak Türkçe'ye çevrilebilir. Bu tür akreditiflerde, akreditif lehtarları (ihracatçılar), akreditif şartlarına uygun belgeleri görevli bankaya ibraz ettiklerinde, amir banka veya teyit bankası, herhangi bir vade beklemeksizin ödeme yapmakla yükümlüdür. At sight akreditifler, kendi içinde teyitli ve teyitsiz olmak üzere ikiye ayrılır. Teyitli at sight akreditiflerde ödeme, teyit bankası tarafından yapılır. Teyitsiz at sight akreditiflerde ise ödeme, işlemi yürüten banka tarafından yapılır.

Proforma fatura, dış ticarette (LC'de) zorunlu değildir. Proforma fatura, bir ürün veya hizmetin satış sürecine dair ön bilgilendirme sağlayan bir belge niteliğindedir.

Dönülebilir akreditif, "kabili rücu akreditif" veya "revocable letter of credit" olarak da bilinir. Bu durum, lehtar için akreditifin adaletli bir ödeme aracı olduğu düşüncesini zedeleyebilir.

At sight akreditif, "görüldüğünde ödemeli akreditif" olarak çalışır. At sight akreditifin işleyişi: 1. Belgelerin İbrazı: Lehtar, akreditif şartlarına uygun belgeleri görevli bankaya sunar. 2. Ödeme: Belgeler uygun bulunursa, ödeme hemen yapılır. Bu yöntem, ihracatçılar için en hızlı ödeme şeklidir.

Akreditifte küşat, "küşat mektubu" anlamına gelir. Küşat mektubu, amir banka tarafından düzenlenen ve ihracatçının bankasına akreditif koşullarını bildiren belgedir. Akreditif, bir bankanın, belirli belgelerin ibrazı ve şartların yerine getirilmesi karşılığında satıcıya ödeme yapacağını garanti eden bir taahhüttür.