Akreditif

Akreditif işlemlerinde riskler, tüm taraflar tarafından ortaklaşa taşınır, ancak bazı riskler belirli taraflara daha fazla aittir: İhracatçı (lehtar): Akreditif şartlarına uyamama, amir bankadan geç veya hiç ödeme alamama riskleriyle karşı karşıyadır. İthalatçı (amir): Ürüne ait riskler (malların teslim edilmemesi, eksik teslimi, düşük kalite veya değerde olması), döviz kuruna ait riskler ve amir bankaya ait riskler (bankanın görevini yerine getirememe riski) gibi risklerle karşılaşır. Bankalar: Amir bankasının iflas etme riski veya teyit bankasının amir bankanın ödeme yapmama riski gibi durumlarla karşılaşabilir. Ayrıca, ülke veya politik risk gibi kontrol dışı olaylar da tüm taraflar için risk oluşturur.

Akreditif çeşitleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Ödeme şekline göre: Peşin akreditif (görüldüğünde ödemeli). Vadeli akreditif. Kabul kredili akreditif. Karışık ödemeli akreditif. Şekil şartlarına göre: Dönülemez (irrevocable) akreditif. Dönülebilir (revocable) akreditif. Teyit durumuna göre: Teyitli akreditif. Teyitsiz akreditif. Ayrıca, devredilebilir akreditif, back to back akreditif, rotatif akreditif gibi özel nitelikli akreditifler de bulunmaktadır.

Rotatif akreditif, yenilenen bir akreditif türüdür. Bu akreditif türünde, akreditif limiti belirli bir süre için ya da malın azami kıymeti ile sınırlandırılabilir.

Akreditif işlemlerinde ortaya çıkabilecek bazı riskler şunlardır: Belgelerin uygunluğu: Belgelerdeki eksiklik veya hatalar, ödemenin gecikmesine veya reddedilmesine neden olabilir. Bankaların güvenirliği: Akreditif işlemlerini gerçekleştiren bankaların mali durumu ve güvenirliği, işlemin güvenliğini etkiler. Politik ve ekonomik riskler: Ülkeler arasındaki politik ve ekonomik istikrarsızlıklar, akreditif işlemlerini olumsuz etkileyebilir. Sahtekarlık riski: Sahte belgeler veya var olmayan akreditifler üzerinden yapılan işlemler, tarafların zarar görmesine yol açabilir. Hukuki riskler: Uluslararası satış sözleşmelerinden kaynaklanan hukuki süreçler, akreditifin işlevinin devre dışı kalmasına neden olabilir. Amir bankanın iflas riski: Amir bankanın görevini yerine getirememesi, ihracatçının ödeme alamamasına yol açabilir. Malların teslim edilmemesi veya kalitesiz olması: Gönderilen malların satış sözleşmesi koşullarına uygun olmaması, ihracatçının risk taşımasına neden olur.

Teyitli akreditif, dış ticaret işlemlerinde en güvenli akreditif türü olarak kabul edilir.

Akreditifte son yükleme tarihi (latest date of shipment) geçerse, ihracatçı firma için "geç yükleme rezervi" oluşur. Ayrıca, eğer akreditifte her bir mal grubu için belirlenmiş farklı son yükleme tarihleri varsa, bu tarihler aşıldıkça akreditifin geçerliliği o gruplar için sona erer. Akreditif şartlarına uyulmaması, ödeme alınamamasına yol açabilir.

Akreditif iskontosunun yapılma nedenleri şunlardır: Finansman sağlama. Ticari indirimlerden faydalanma. Bilançoya olumlu etki.

Akreditif son yükleme tarihi (latest date of shipment), satıcının malları yükleyebileceği son tarihi ifade eder. Eğer akreditifte son yükleme tarihi belirtilmemişse, yükleme akreditif vadesi içinde kalmak koşuluyla istenilen bir tarihte yapılabilir. Son yükleme tarihi olarak kabul edilecek gün, ürünlerin fabrikadan yükleme tarihini değil, örneğin denizyolu taşımalarında ürünün gemiye yüklendiği tarihi gösteren “shipped on board” tarihi esas alınarak hesaplanır.

Akreditifte son ibraz tarihi, akreditif vadesi (expiry date) ve ibraz süresi (presentation period) dikkate alınarak hesaplanır. Akreditif vadesi (expiry date), satıcının evrakları bankasına ibraz edebileceği son tarihtir. İbraz süresi (presentation period) ise, belgelerin son yükleme tarihinden itibaren kaç gün içinde görevli bankaya ibraz edilmesi gerektiğini gösterir. Dolayısıyla, son ibraz tarihi, yükleme tarihinden itibaren 21 gün eklenerek hesaplanır. Akreditif işlemlerinde doğru hesaplama için bir uzmana danışılması önerilir.

Teyitli ve teyitsiz akreditif, uluslararası ticarette kullanılan akreditif türlerinin iki ana sınıflandırmasıdır. Teyitli akreditifte, amir bankanın yanı sıra, genellikle ihracatçının ülkesindeki bir banka da ödeme garantisi verir. Teyitsiz akreditifte ise, sadece amir bankanın ödeme taahhüdü vardır.

Teyitsiz akreditif (Unconfirmed L/C), ihracatçının mal bedelini tahsil edemediği, sadece vesaiklerin ithalatçının bankasına iletilmesini sağlayan bir ödeme şeklidir. Çalışma prensibi şu şekildedir: 1. İhracatçı, malları yükledikten sonra gerekli belgeleri kendi bankasına teslim eder. 2. Banka, belgeleri akreditif şartlarına uygun bulursa, vesaikleri akreditif bankasına gönderir. 3. Akreditif bankası, belgeleri ithalatçının bankasına iletir. 4. İthalatçının bankası, belgeleri ödeme işlemi tamamlandıktan sonra ithalatçıya teslim eder. Bu süreçte ihracatçının bankası, herhangi bir ödeme taahhüdü vermez ve sadece evrakların ulaştırılmasından sorumludur.

Akreditif kapsamında düzenlenen Commercial Invoice (Ticari Fatura) şu bilgileri içermelidir: Fatura başlığı. İhracatçı firma. İthalatçı firma. Mal tanımı. Fatura numarası ve tarih. Teslim şekli. Menşe bilgisi. Malın miktarı, birim fiyatı ve toplam fatura tutarı. Ödeme şekli. Brüt ve net ağırlık. Satıcıya ait banka bilgileri. Ayrıca, akreditif numarası ve diğer akreditif şartları da faturada net ve eksiksiz bir şekilde belirtilmelidir.

Standart akreditif (LC), uluslararası ticarette ödeme güvencesi sağlamak amacıyla kullanılan bir finansal araçtır. Standart akreditifin temel özellikleri: - Banka güvencesi: Ödemeler, genellikle banka tarafından yapıldığı için güvenilir bir tahsilat mekanizması oluşturur. - ICC kuralları: Uluslararası Ticaret Odası (ICC) tarafından belirlenen UCP 600 kurallarına tabidir. - Belge odaklılık: Bankalar, malları değil, sunulan belgeleri kontrol eder. Standart akreditif tarafları: amir (alıcı), lehdar (satıcı), amir banka ve ihbar bankası gibi rolleri içerir.

Akreditifte yükleme süresi, belirli koşullar altında uzatılabilir. Akreditifin vade tarihi veya ibraz için son gün, ibrazın yapılacağı bankanın kapalı olduğu bir güne denk gelirse, bu süre müteakip ilk banka iş gününe uzatılır. Ancak, yükleme için tanınan en geç tarih (latest date of shipment) uzatılamaz.

Teyitli LC (Letter of Credit), akreditif lehtarına ödeme güvencesinin amir bankanın yanı sıra teyit bankası tarafından da verildiği akreditif çeşididir.

At sight akreditif, "görüldüğünde ödemeli akreditif" olarak Türkçe'ye çevrilebilir. Bu tür akreditiflerde, akreditif lehtarları (ihracatçılar), akreditif şartlarına uygun belgeleri görevli bankaya ibraz ettiklerinde, amir banka veya teyit bankası, herhangi bir vade beklemeksizin ödeme yapmakla yükümlüdür. At sight akreditifler, kendi içinde teyitli ve teyitsiz olmak üzere ikiye ayrılır. Teyitli at sight akreditiflerde ödeme, teyit bankası tarafından yapılır. Teyitsiz at sight akreditiflerde ise ödeme, işlemi yürüten banka tarafından yapılır.

Proforma fatura, LC (akreditif) işlemlerinde zorunlu değildir, ancak yaygın olarak tercih edilir.

Dönülebilir akreditif (revocable letter of credit), amir bankanın lehtara haber vermeden akreditif şartları üzerinde tek taraflı değişiklik yapabilme yetkisine sahip olduğu akreditif türüdür.

At sight akreditif, "görüldüğünde ödemeli akreditif" olarak çalışır. At sight akreditifin işleyişi: 1. Belgelerin İbrazı: Lehtar, akreditif şartlarına uygun belgeleri görevli bankaya sunar. 2. Ödeme: Belgeler uygun bulunursa, ödeme hemen yapılır. Bu yöntem, ihracatçılar için en hızlı ödeme şeklidir.

Akreditifte küşat, "küşat mektubu" anlamına gelir. Küşat mektubu, amir banka tarafından düzenlenen ve ihracatçının bankasına akreditif koşullarını bildiren belgedir. Akreditif, bir bankanın, belirli belgelerin ibrazı ve şartların yerine getirilmesi karşılığında satıcıya ödeme yapacağını garanti eden bir taahhüttür.